Νέα ανάλυση ενός απολιθώματος πλάσματος που έζησε μισό δισεκατομμύριο χρόνια πριν υποδεικνύει πως τα αραχνίδια – οι αράχνες και οι κοντινοί «συγγενείς» τους- εξελίχθηκαν στον ωκεανό, κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση την εντύπωση πως η διαφοροποίηση έλαβε χώρα μόνο αφού ο κοινός πρόγονος είχε εγκατασταθεί πλήρως στην ξηρά.
Οι αράχνες και οι σκορπιοί υπάρχουν εδώ και περίπου 400 εκατομμύρια χρόνια, χωρίς να έχουν αλλάξει πολύ. Μαζί με κάποια άλλα συγγενικά αρθρόποδα αποτελούν τα αραχνίδια- τους πιο επιτυχημένους θηρευτές της κατηγορίας των αρθρόποδων που υπάρχουν στον πλανήτη. Με βάση το ιστορικό απολιθωμάτων τους, τα αραχνίδια φαίνονταν να ζουν και να αναπτύσσουν ποικιλομορφία αποκλειστικά στην ξηρά.
Στο πλαίσιο έρευνας της οποίας ηγήθηκε ο Νίκολας Στράουσφελντ, του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, και δημοσιεύτηκε στο Current Biology, ερευνητές από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο πραγματοποίησαν λεπτομερή ανάλυση των απολιθωμένων χαρακτηριστικών του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συστήματος ενός ζώου που έχει εξαφανιστεί – του αποκαλούμενου Mollisonia symmetrica. Μέχρι τώρα υπήρχε η εντύπωση πως αντιπροσώπευε ένα προγονικό μέλος μιας συγκεκριμένης ομάδας αρθρόποδων- τα αποκαλούμενα χηλικέρατα, που έζησαν κατά την Κάμβρια Περίοδο (540 με 485 εκατομμύρια χρόνια πριν) και περιελάμβανε προγόνους των λιμουλίδων («καβούρια- πέταλα»). Ωστόσο ο απολιθωμένος εγκέφαλος του Mollisonia αποδείχτηκε ότι δεν ήταν οργανωμένος όπως στα καβούρια, μα όπως στις σύγχρονες αράχνες.
«Υπάρχει ακόμα έντονη διαφωνία όσον αφορά στο πού και πώς πρωτοεμφανίστηκαν τα αραχνίδια, και τι είδους χηλικέρατα ήταν πρόγονοί τους και αν αυτοί ήταν υδρόβιοι ή ημι-υδρόβιοι» είπε ο Στράουσφελντ.
To Mollisonia εξωτερικά θυμίζει κάποια άλλα πρώιμα χηλικέρατα της περιόδου. Το σώμα αποτελείται από δύο τμήματα: Ένας πλατύ, στρογγυλό κέλυφος μπροστά και ένα τμήμα που καταλήγει σε μια πλατιά δομή που θυμίζει ουρά. Αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει είναι ο απολιθωμένος εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα. Όπως και στις αράχνες και άλλα αραχνίδια, το πρόσωμα περιέχει μια δομή από γάγγλια που ελέγχουν τις κινήσεις πέντε ζευγών μελών. Επίσης, ο εγκέφαλος είναι δομημένος με τρόπο που θυμίζει τη δομή ελέγχου δαγκάνων στα αραχνίδια- ωστόσο το κύριο είναι ο τρόπος με τον οποίο είναι οργανωμένος ο εγκέφαλος, που διαφέρει πολύ από αυτόν στα σημερινά καρκινοειδή, τα έντομα και τις σαρανταποδαρούσες. «Είναι σαν ο εγκέφαλος τύπου λιμουλιδών που βλέπουμε στα απολιθώματα της Κάμβριας, ή τους εγκεφάλους των αρχαίων και σημερινών καρκινοειδών και εντόμων να έχει αντιστραφεί- που είναι αυτό που βλέπουμε στις σύγχρονες αράχνες» πρόσθεσε ο ερευνητής. Αξίζει να σημειωθεί πως ο εγκέφαλος των αραχνιδίων δεν μοιάζει με κανέναν άλλο που συναντάται στον πλανήτη, και αυτό θεωρείται πως μπορεί να έχει να κάνει με την ταχύτητα υπολογισμών και τον έλεγχο της κίνησης.
Τα πρώτα πράγματα που βγήκαν στην ξηρά ήταν πιθανότατα αρθρόποδα σαν σαρανταποδαρούσες, και ενδεχομένως κάποια εντομοειδή πλάσματα «συγγενικά» στα καρκινοειδή, σύμφωνα με τον Στράουσφελντ. «Θα μπορούσαμε να φανταστούμε πως ένα αραχνίδιο σαν το Mollisonia επίσης προσαρμόστηκε στη ζωή στην ξηρά τρεφόμενο με πρώιμα έντομα και σαρανταποδαρούσες» σχολίασε, προσθέτοντας πως τα πρώτα αραχνίδια ίσως συνέβαλαν στην εξέλιξη ενός ιδιαίτερου αμυντικού μηχανισμού- αυτού της πτήσης.
