Είναι παράξενα, φαλακρά τρωκτικά που μοιάζουν με λουκάνικα με δόντια και μόλις αποκάλυψαν ένα γενετικό μυστικό της μακροζωίας.
Μια νέα μελέτη για τον γυμνό τυφλοπόντικα (naked mole rat) δείχνει ότι τα ζώα αυτά έχουν εξελίξει έναν μηχανισμό επιδιόρθωσης του DNA, ο οποίος θα μπορούσε να εξηγήσει το εντυπωσιακά μεγάλο προσδόκιμο ζωής τους.
Αυτά τα υπόγεια τρωκτικά, που ζουν σε στοές κάτω από τη γη, έχουν μέγιστο προσδόκιμο ζωής σχεδόν 40 ετών, γεγονός που τα καθιστά τα μακροβιότερα τρωκτικά στον κόσμο.
Τα νέα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Science, θα μπορούσαν επίσης να ρίξουν φως στο γιατί οι γυμνοί τυφλοπόντικες είναι ανθεκτικοί σε ένα ευρύ φάσμα ασθενειών που σχετίζονται με τη γήρανση.
Οι οργανισμοί αυτοί παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στον καρκίνο, στην εκφύλιση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, καθώς και στην αρθρίτιδα, κάτι που έχει κινήσει το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων να κατανοήσουν καλύτερα πώς λειτουργεί το σώμα τους.
Η μελέτη, υπό την καθοδήγηση ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Tongji στη Σαγκάη, επικεντρώθηκε στον μηχανισμό επιδιόρθωσης του DNA — μια φυσική διαδικασία που υπάρχει στα κύτταρα όλων των οργανισμών. Όταν οι έλικες του DNA — τα δομικά στοιχεία του γενετικού μας υλικού — υποστούν βλάβη, ενεργοποιείται ένας μηχανισμός που χρησιμοποιεί μια άθικτη έλικα DNA ως πρότυπο για την αποκατάσταση του σπασίματος.
Το επίκεντρο της έρευνας ήταν μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη που εμπλέκεται στο σύστημα αυτό της ανίχνευσης και επιδιόρθωσης της βλάβης.
Όταν ένα κύτταρο ανιχνεύει τη βλάβη, παράγει μεταξύ άλλων μια πρωτεΐνη που ονομάζεται c-GAS. Η πρωτεΐνη αυτή έχει πολλαπλούς ρόλους, αλλά αυτό που ενδιέφερε τους επιστήμονες είναι ότι, στους ανθρώπους, παρεμβαίνει και εμποδίζει τη διαδικασία με την οποία το DNA επανασυνδέεται και αποκαθίσταται.
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι αυτή η παρεμβολή μπορεί να προάγει τον καρκίνο και να μειώνει το προσδόκιμο ζωής.
Στους γυμνούς τυφλοπόντικες, όμως, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ίδια ακριβώς πρωτεΐνη δρα με τον αντίθετο τρόπο — βοηθά το σώμα να επιδιορθώνει τις έλικες του DNA και να διατηρεί τον γενετικό κώδικα κάθε κυττάρου άθικτο.
Ο καθηγητής Gabriel Balmus, που μελετά την επιδιόρθωση του DNA και τη γήρανση στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, δήλωσε ότι η ανακάλυψη είναι «ενθουσιώδης» και αποτελεί «την κορυφή του παγόβουνου» σε ό,τι αφορά την κατανόηση του γιατί αυτά τα ζώα ζουν τόσο εξαιρετικά μακρά ζωή.
«Μπορείτε να σκεφτείτε τη c-GAS σαν ένα βιολογικό κομμάτι Lego – έχει το ίδιο βασικό σχήμα στους ανθρώπους και στους γυμνούς τυφλοπόντικες, αλλά στην εκδοχή του τυφλοπόντικα μερικοί σύνδεσμοι είναι διαφορετικοί, επιτρέποντάς της να συναρμολογεί μια εντελώς διαφορετική δομή και λειτουργία», εξήγησε ο καθηγητής.
Κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών εξέλιξης, πρόσθεσε, οι γυμνοί τυφλοπόντικες φαίνεται πως αναδιαμόρφωσαν το ίδιο βιολογικό μονοπάτι και το χρησιμοποίησαν προς όφελός τους.
«Αυτό το εύρημα εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα: Πώς η εξέλιξη επαναπρογραμμάτισε την ίδια πρωτεΐνη ώστε να δρα αντίστροφα; Τι ακριβώς άλλαξε; Και πρόκειται για μεμονωμένο φαινόμενο ή για μέρος ενός ευρύτερου εξελικτικού προτύπου;»
Το σημαντικότερο όμως για τους επιστήμονες είναι να ανακαλύψουν τι μπορούν να μάθουν από αυτά τα τρωκτικά ώστε να βελτιώσουν την ανθρώπινη υγεία και να επεκτείνουν την ποιότητα ζωής κατά τη γήρανση.
«Αν μπορούσαμε να αντιστρέψουμε-μηχανικά (reverse-engineer) τη βιολογία του γυμνού τυφλοπόντικα», κατέληξε ο καθηγητής Μάλμους, «ίσως να μπορούσαμε να προσφέρουμε νέες, πολύτιμες θεραπείες για μια κοινωνία που γερνά».
Πηγή: BBC
