Το Νίκου Μαρκάτου, Ομοτ.Καθηγητή ΕΜΠ, π.Πρύτανη, Γ.Γ.Ευρωπαικής Ένωσης Ομότιμων Καθηγητών
Παραμονές Χριστουγέννων, σε μια εποχή που υποτίθεται ότι ευνοεί τη γαλήνη και τη συμφιλίωση, ο κόσμος γύρω μας μοιάζει πιο ταραγμένος, πιο άνισος και πιο επικίνδυνος από ποτέ. Οι λέξεις «ειρήνη», «αλληλεγγύη», «κοινωνική δικαιοσύνη» ακούγονται συχνά σαν διακοσμητικά συνθήματα, την ώρα που η πραγματικότητα τις διαψεύδει καθημερινά. Ζούμε σε έναν κόσμο χαοτικό, όπου η πολιτική διολισθαίνει ολοένα και περισσότερο σε αυταρχικές, σχεδόν φασιστικές πρακτικές, και η οικονομία οργανώνεται με έναν τρόπο που μεγιστοποιεί τα κέρδη των λίγων εις βάρος της ζωής και της αξιοπρέπειας των πολλών.
Οι πόλεμοι δεν είναι πια «εξαιρέσεις» της ιστορίας, αλλά κανονικότητα. Από την Ουκρανία μέχρι τη Γάζα, από την Αφρική μέχρι τη Μέση Ανατολή, εκατομμύρια άνθρωποι πληρώνουν με το αίμα τους τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες ισχυρών κρατών και τα συμφέροντα μιας πολεμοχαρούς βιομηχανίας όπλων. Ταυτόχρονα, η ακρίβεια, η ενεργειακή φτώχεια, η διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών και η εργασιακή ανασφάλεια μετατρέπουν την καθημερινή ζωή σε έναν διαρκή αγώνα επιβίωσης. Η δυστυχία των πολλών δεν είναι ατύχημα· είναι το προβλέψιμο αποτέλεσμα ενός συστήματος που έχει ως μοναδικό κριτήριο το κέρδος.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η πολιτική εξουσία συχνά απαντά με περισσότερη καταστολή, περισσότερη επιτήρηση, λιγότερα δικαιώματα. Ο «νόμος και τάξη» γίνεται το άλλοθι για τον περιορισμό των ελευθεριών, ενώ η κοινωνική διαμαρτυρία βαφτίζεται απειλή και τρομοκρατία. Πρόκειται για μια επικίνδυνη διολίσθηση: όταν η δημοκρατία αδειάζει από περιεχόμενο, ο αυταρχισμός δεν έρχεται με πραξικόπημα, αλλά με νόμους, διατάγματα και επικοινωνιακή κανονικοποίηση.Το ζούμε καθημερινά και στη χώρα μας.
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, οι μετριοπαθείς διακηρύξεις και οι μικροδιορθώσεις δεν αρκούν. Χρειάζεται ριζική, επαναστατική σκέψη — όχι με τη στενή έννοια της βίας, αλλά με την έννοια της βαθιάς ανατροπής των δομών που παράγουν ανισότητα, πόλεμο και οικολογική καταστροφή. Χρειάζεται να ξανατεθεί στο επίκεντρο το ερώτημα: για ποιον και για ποιο σκοπό λειτουργεί η οικονομία; Για ποιον υπάρχει το κράτος; Ποια ζωή θεωρείται άξια προστασίας;
Επαναστατικές λύσεις σήμερα σημαίνουν, πρώτα απ’ όλα, αναδιανομή του πλούτου και της εξουσίας. Ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας και παιδείας, όχι ως «δαπάνη», αλλά ως επένδυση στον άνθρωπο. Εργασία με δικαιώματα, αξιοπρεπείς μισθούς και συλλογικές συμβάσεις, ώστε η παραγωγικότητα να μεταφράζεται σε κοινωνική ευημερία και όχι σε μερίσματα για λίγους. Φορολόγηση του μεγάλου κεφαλαίου και των υπερκερδών, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων, αντί για τη μονίμως εύκολη λύση της λιτότητας για τους πολλούς.
Σημαίνουν, επίσης, ρήξη με τη λογική της μόνιμης στρατιωτικοποίησης. Ειρήνη δεν είναι απλώς η απουσία πολέμου, αλλά η ενεργή οικοδόμηση διεθνών σχέσεων συνεργασίας, ο αφοπλισμός, η αποδέσμευση από πολεμικούς σχεδιασμούς που εξυπηρετούν ξένα συμφέροντα. Κάθε ευρώ που πηγαίνει σε όπλα αφαιρείται από σχολεία, νοσοκομεία, κοινωνική πρόνοια.
Τέλος, επαναστατική είναι και η αποκατάσταση της πολιτικής ως συλλογικής υπόθεσης. Η δημοκρατία δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια ψήφο κάθε τέσσερα χρόνια, ενώ οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται σε κλειστά γραφεία, αγορές και λόμπι. Χρειάζονται θεσμοί συμμετοχής, διαφάνειας και ουσιαστικού ελέγχου της εξουσίας από την κοινωνία.
Τα Χριστούγεννα, πέρα από θρησκευτικό ή εθιμικό γεγονός, είναι μια υπενθύμιση αξιών: αλληλεγγύη, φροντίδα για τον αδύναμο, ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο. Αν αυτές οι λέξεις δεν θέλουμε να μείνουν κενές, τότε οφείλουμε να τις μεταφράσουμε σε πολιτική πράξη. Όχι αύριο, όχι «όταν ωριμάσουν οι συνθήκες», αλλά τώρα. Γιατί η δυστυχία των πολλών δεν είναι φυσικός νόμος· είναι πολιτική επιλογή. Και οι πολιτικές επιλογές μπορούν και πρέπει να αλλάξουν. Χρόνια Πολλά με Αγάπη σε όλες/όλους!
