Η Ελλάδα, έθνος με μακραίωνη ιστορία, με ανεκτίμητη συνεισφορά στον πολιτισμό, τη δημοκρατία και τις επιστήμες, βρίσκεται σήμερα ενώπιον κρίσιμων προκλήσεων που άπτονται όχι μόνο της οικονομίας και της γεωπολιτικής της θέσης, αλλά και της ίδιας της ταυτότητάς της ως κράτους δικαίου και έθνους με αποστολή. Η εποχή των τεχνολογικών μεταβολών, των τεχνητών νοημοσυνών και των παγκόσμιων γεωστρατηγικών ανακατατάξεων μας καλεί να επανατοποθετηθούμε σε όλα τα επίπεδα: πολιτικό, επιστημονικό, θεσμικό και νομικό.
Η πρόσφατη πρωτοβουλία 257 Ελλήνων επιστημόνων, που προτείνουν τη δημιουργία ενός νέου Εθνικού Οργανισμού Έρευνας ή τη μετεξέλιξη του ΕΛΙΔΕΚ σε ανεξάρτητη αρχή, αποτελεί ένα αξιέπαινο παράδειγμα συλλογικής ευθύνης. Ωστόσο, η πρόταση αυτή πρέπει να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο εθνικό όραμα, που θα υπερβαίνει την απλή διοικητική μεταρρύθμιση και θα θεμελιώνεται στη συνταγματική μας τάξη, στο εθνικό μας συμφέρον και στην πατριωτική μας αποστολή.
Η Ελλάδα χρειάζεται έναν Εθνικό Οργανισμό Έρευνας και Καινοτομίας που δεν θα είναι μόνο μηχανισμός χρηματοδότησης προγραμμάτων, αλλά στρατηγικός θεματοφύλακας της εθνικής επιστημονικής και τεχνολογικής πολιτικής. Έναν θεσμό που θα υπηρετεί:
Το Σύνταγμα και την κυριαρχία του ελληνικού λαού.
Η επιστήμη δεν μπορεί να αποτελεί αποκομμένο πεδίο από την εθνική στρατηγική. Ο νέος οργανισμός οφείλει να λειτουργεί υπό την εγγύηση της Βουλής και να υπόκειται σε ουσιαστικό δικαστικό έλεγχο, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια, η αξιοκρατία και η αποτροπή εξάρτησης από ξένα κέντρα αποφάσεων.
Την εθνική άμυνα και την ασφάλεια
Οι ερευνητικοί άξονες πρέπει να κατευθύνονται και σε τομείς όπως η κυβερνοασφάλεια, η ενεργειακή αυτάρκεια, η βιοηθική προστασία από ξένα πειράματα, αλλά και η ανάπτυξη ελληνικών τεχνολογιών άμυνας. Έθνος χωρίς δική του επιστημονική αυτάρκεια κινδυνεύει να καταστεί έρμαιο ξένων συμφερόντων.
Την παιδεία και την κοινωνία της γνώσης
Η έρευνα δεν πρέπει να περιορίζεται στα πανεπιστήμια, αλλά να διαχέεται σε όλη την κοινωνία. Προτείνω την καθιέρωση θεσμού «Εθνικών Ερευνητικών Σχολείων» στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ώστε τα ελληνόπουλα να μυούνται από νωρίς στο πνεύμα της έρευνας, της συνταγματικής ελευθερίας του λόγου και της υπευθυνότητας προς το έθνος.
Την ελληνική διασπορά
Η πατρίδα μας διαθέτει τεράστιο επιστημονικό δυναμικό στο εξωτερικό. Ο νέος οργανισμός οφείλει να θεσπίσει Μητρώο Ελλήνων Επιστημόνων της Διασποράς και Μητρώο Ελλήνων Ακαδημαϊκών σε Ακαδημίες των Επιστημών στην Αλλοδαπή, ώστε να αξιοποιηθούν οι γνώσεις και οι εμπειρίες τους για την εθνική πρόοδο. Δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να αιμορραγεί με «brain drain» ενώ τρίτες χώρες καρπώνονται το έργο των Ελλήνων. Οι Έλληνες Ακαδημαϊκοί σε Ακαδημίες των Επιστημών στην Αλλοδαπή, προβάλλουν Διεθνώς την Ελλάδα, σε υψηλό βαθμό και θα μπορούσαν να διορίζονται ως άμισθοι ή έμμισθοι πρέσβεις εκ Προσωπικοτήτων.
Την πολιτιστική μας κληρονομιά
Η έρευνα δεν αφορά μόνο τεχνολογίες αιχμής. Αφορά και τη μελέτη, προστασία και διεθνοποίηση του ελληνικού πολιτισμού. Ο νέος φορέας πρέπει να επενδύσει σε ψηφιακή προστασία και ανάδειξη των ελληνικών μνημείων και χειρογράφων, ώστε η Ελλάδα να γίνει διεθνές κέντρο πολιτιστικής τεχνολογίας.
Νομικές και Θεσμικές Διαστάσεις
Η δημιουργία ενός τέτοιου Οργανισμού πρέπει να κατοχυρωθεί με ειδικό νόμο Εθνικής συνταγματικής ισχύος, ώστε να μην είναι έρμαιο εκάστοτε κυβερνητικών εναλλαγών. Πρέπει να προβλέπεται:
Ανεξαρτησία στη λήψη αποφάσεων, με διοικητικό συμβούλιο αποτελούμενο από εκλεγμένους πανεπιστημιακούς και ακαδημαϊκούς και εκπροσώπους της Βουλής.
Συνεχής κοινοβουλευτικός έλεγχος, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια και η λογοδοσία.
Συνταγματική εγγύηση χρηματοδότησης: να κατοχυρωθεί ότι ένα ελάχιστο ποσοστό του ΑΕΠ θα κατευθύνεται στην έρευνα, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες που σημείωσαν οικονομικά θαύματα.
Επιπλέον, ο οργανισμός πρέπει να έχει διεθνή αναγνώριση με εθνικό περιεχόμενο και να συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά χωρίς να υπονομεύεται η ελληνική κυριαρχία. Η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι απλός αποδέκτης ξένων προγραμμάτων· πρέπει να είναι και συνδιαμορφωτής.
Επιστημονικό και Πατριωτικό Όραμα
Η επιστήμη δεν είναι αφηρημένο μέγεθος· είναι πράξη εθνικής αντίστασης και δημιουργίας. Οι αρχαίοι Έλληνες, από τον Θαλή και τον Αριστοτέλη μέχρι τον Αρχιμήδη, συνέδεσαν τη γνώση με την υπηρεσία της πόλης και της πατρίδας. Σήμερα, η Ελλάδα οφείλει να συνδέσει τη σύγχρονη έρευνα με την προστασία του ελληνισμού, της Ορθοδοξίας, των εθνικών συμφερόντων και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Το νέο ερευνητικό μοντέλο δεν μπορεί να υπηρετεί μόνο την αγορά. Οφείλει να υπηρετεί τον άνθρωπο, την πατρίδα, την παράδοση και την συνταγματική ελευθερία. Να προστατεύει από τις απειλές μιας ανεξέλεγκτης τεχνητής νοημοσύνης, με κανόνες βιοηθικής, από τους κινδύνους γενετικής χειραγώγησης και από τις επιβολές των υπερεθνικών οργανισμών που συχνά θυσιάζουν τα εθνικά δίκαια στον βωμό της παγκοσμιοποίησης.
Συμπέρασμα
Η πρόταση των 257 συναδέλφων επιστημόνων αποτελεί βάση, αλλά η Ελλάδα χρειάζεται κάτι ανώτερο και βαθύτερο: έναν Εθνικό Οργανισμό Έρευνας και Καινοτομίας που θα θεμελιωθεί στο Σύνταγμα, θα υπηρετεί το εθνικό συμφέρον και θα εμπνέει τις νέες γενιές.
Μόνον έτσι θα επιτύχουμε την αληθινή απελευθέρωση της πατρίδας μας από την εξάρτηση, την ανάδειξη του ελληνισμού ως πρωταγωνιστή στην Ευρώπη και τη διασφάλιση ότι οι Έλληνες επιστήμονες δεν θα είναι μισθωτοί ξένων δυνάμεων, αλλά δημιουργοί του μέλλοντος της Ελλάδος και του κόσμου.
Με όραμα, με πίστη, με πατριωτική ευθύνη, μπορούμε να μετατρέψουμε την Ελλάδα σε πρότυπο κράτος γνώσης, δημοκρατίας και εθνικής αξιοπρέπειας στον 21ο αιώνα.
Καθηγητής Δρ. Παναγόπουλος Αλέξιος
Ακαδημαϊκός τριών Ξένων Ακαδημιών Επιστημών
Τάξεως Πολιτικών Επιστημών
