Στον κόσμο των παιδιών, το «το θέλω τώρα» είναι πάντα πιο δυνατό από το «ας το πάρουμε αργότερα».
Και κάπου ανάμεσα στις ζαχαρωτές απαιτήσεις, τα «ύπουλα» παιχνίδια-παγίδες στα ταμεία των σούπερ μάρκετ και την ισχυρή πεποίθηση ότι «οι μεγάλοι πληρώνουν τα πάντα» και «έχουν πάντα χρήματα», προσπαθούμε οι γονείς να εξηγήσουμε τη μαγεία της… αποταμίευσης. Που ούτε εμείς δεν την ξέρουμε καλά-καλά!
Δεν είναι εύκολο. Αλλά γίνεται.
Γιατί, αν μάθει ένα παιδί από μικρό να διαχειρίζεται τα χρήματά του, δεν το μαθαίνεις απλά να μην τα ξοδεύει όλα με τη μία. Το μαθαίνεις:
- να περιμένει
- να βάζει στόχους
- να υπολογίζει
- να εκτιμά
- να έχει αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να πετύχει κάτι με δική του προσπάθεια
Και αυτό είναι από μόνο του επανάσταση.
Πώς ξεκινάμε λοιπόν;
1. Ξεκινάμε με έναν κουμπαρά
Ο παλιός, καλός κουμπαράς είναι μια πρώτη, φανταστική εισαγωγή. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι φαντασμαγορικό ή ιδιαίτερο. Ούτε να έχει κωδικό ασφαλείας. Ένα απλό διαφανές βάζο αρκεί.
Γιατί διαφανές; Γιατί τα παιδιά θέλουν να βλέπουν την πρόοδο. Το «πόσο μαζεύτηκε» είναι για εκείνα το ισοδύναμο του progress bar σε βιντεοπαιχνίδι.
2. Ορίστε μαζί έναν στόχο
Αποταμίευση χωρίς στόχο είναι σαν χορός χωρίς μουσική. Δεν κρατάει πολύ.
Ρώτησέ το:
- Τι θα ήθελες να αγοράσεις με δικά σου χρήματα;
- Πόσο κοστίζει;
- Πόσα θα πρέπει να αποταμιεύεις κάθε εβδομάδα για να το φτάσεις;
Ένα λογικό διάστημα είναι 2–3 μήνες για να μην χαθεί το ενδιαφέρον.
3. Παίξτε το
Χρησιμοποίησε επιτραπέζια που προάγουν την οικονομική σκέψη, όπως η Monopoly ή το Παιχνίδι της Ζωής. Είναι διασκεδαστικά και δείχνουν με απλό τρόπο πώς λειτουργεί η οικονομία, τα έξοδα, η αποταμίευση και η λήψη αποφάσεων.
(Fun fact: Μπορεί κι εσύ να μάθεις περισσότερα απ’ ό,τι το παιδί.)
4. Δώσε «μισθό»
Όχι τιμωρητικά, όχι επιβραβευτικά. Σταθερά. Όπως γίνεται και στους μεγάλους.
Π.χ. κάθε Δευτέρα παίρνεις 10€.
(Στο εξωτερικό, οικονομολόγοι και ψυχολόγοι προτείνουν να δίνουμε στα παιδιά εβδομαδιαία το ποσό που αντιστοιχεί στην ηλικία τους. Π.χ. 6 ετών – 6 ευρώ κάθε εβδομάδα.)
Από το εβδομαδιαίο ποσό, μοιράζουμε:
50% για αποταμίευση
40% για έξοδα
10% για δωρεές (ή όπως αλλιώς θέλετε να το πείτε)
Μπορείτε να φτιάξετε και 3 βαζάκια: «Αποταμιεύω» – «Ξοδεύω» – «Μοιράζομαι».
5. Ρώτα πριν αγοράσεις
«Το θέλεις ή το χρειάζεσαι;»
Είναι ερώτηση-εργαλείο που βοηθάει τα παιδιά να σκεφτούν πριν ζητήσουν.
Όχι με διάθεση «κόβω τη χαρά σου», αλλά με σκοπό να μπουν στη διαδικασία επιλογής.
Παράδειγμα: «Θες να αγοράσεις καινούργιες ξυλομπογιές ή να χρησιμοποιήσεις αυτές που έχεις;»
6. Άσε το παιδί να κάνει λάθη
Αν μαζέψει 10€ και πάει να τα ξοδέψει σε μια κουρδιστή πασχαλίτσα που χαλάει μετά από 3 λεπτά, άφησέ το.
Μπορεί να σου σπάει τα νεύρα, αλλά εκείνη η εμπειρία θα του μείνει περισσότερο από χίλιες διαλέξεις.
7. Όταν φτάσει στον στόχο… γιορτάστε το!
Κάνε το μεγάλο γεγονός. Σημασία δεν έχει μόνο το τι πήρε, αλλά ότι τα κατάφερε.
Πες του πόσο περήφανος/η είσαι.
Πες του ότι έκανε κάτι δύσκολο.
Πες του ότι μπορεί να το ξανακάνει.
8. Και το βασικότερο: Να είσαι εσύ το παράδειγμα
Αν του λες να αποταμιεύει αλλά βλέπει εσένα να αγοράζεις παρορμητικά 3 αρώματα «γιατί ήταν προσφορά», δεν θα σε πιστέψει.
Τα παιδιά δεν κάνουν ό,τι τους λέμε. Κάνουν ό,τι μας βλέπουν να κάνουμε.
Και μια τελευταία υπενθύμιση:
Η αποταμίευση δεν είναι μόνο για να αγοράζει το παιδί πράγματα.
Είναι ένα μάθημα για τη ζωή.
Του δείχνει ότιμπορεί να περιμένει. Να σχεδιάζει. Να ελέγχει. Να πετυχαίνει.
Και αυτή η αίσθηση του «είμαι ικανός/ή να πετύχω κάτι μόνος/η μου» είναι πιο πολύτιμη κι από το πιο ακριβό παιχνίδι στο ράφι.
