Μωρίας εγκώμιον (Stultitae laus ή Moriae Encomiυm) είναι ένα σατιρικό έργο του Ουμανιστή Έρασμου, που γράφτηκε στα λατινικά το 1509 και συνδυάζει την αναφορά σε αρχαίους συγγραφείς και τη σάτιρα της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Ο Έρασμος εμφανίζει τη Μωρία ως θεά, που με ένα σατιρικό λόγιο εγκώμιο επαινεί τον εαυτό της και μέσου αυτού στοχεύει με ρητορική κομψότητα τις φαυλότητες των ανθρώπων. Η Μωρία του Εράσμου δεν είναι η ηλιθιότητα ή η ανοησία, όπως χρησιμοποιείται σήμερα από αυτούς που δεν έχουν διαβάσει το έργο, αλλά η φαιδρότητα, η έλλειψη σοβαρότητας, η χαρά της ζωής. Η μωρία είναι λέξη αρχαιοελληνική με την οποία αποδίδεται η ιδιότητα του μωρού δηλαδή η ανοησία, η βλακεία, η αφροσύνη, η βλακεία και η ψυχοπαθολογική κατάσταση για μερική ή ολική απώλεια των πνευματικών ικανοτήτων.
Έχοντας διαβάσει το έργο σε εξαιρετική μετάφραση του Στρατή Τσίρκα, χρησιμοποιώ –όπως και ο Έρασμος– τη λέξη «Μωρία» με τη σατιρική της έννοια, για να σχολιάσω τις διάφορες καταστάσεις που συμβαίνουν στη χώρα μας. Εδώ όπου γεννήθηκε και άνθισε η σάτιρα, σήμερα κυριαρχεί κυρίως η διακωμώδηση προσώπων· και μάλιστα, στην πολιτική ζωή περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στους αντιπάλους. Κάποτε, όμως, οι ίδιοι οι πολιτικοί απολάμβαναν τη σάτιρα που στρεφόταν εναντίον τους, φτάνοντας στο σημείο να παραπονεθούν στον γελοιογράφο της εφημερίδας Το Βήμα, Φωκ., όταν εκείνος τούς αγνοούσε.
Σταχυολογούμε τυχαία κάποια viral περιστατικά από το δημόσιο και ιδιωτικό βίο της χώρας:
Πρόσφατα, γνωστός ηθοποιός, έπειτα από νυχτερινό γλέντι, σάρωσε στη Φιλοθέη με το θηριώδες αγροτικό του όχημα μια σειρά από σταθμευμένα αυτοκίνητα. Το γεγονός αυτό καθαυτό δεν αποτελεί είδηση –συμβαίνει συχνά– η είδηση όμως είναι ότι πρόκειται για ηθοποιό και όχι για αγρότη που κυκλοφορεί με αγροτικό αυτοκίνητο. Θυμίζει, βέβαια, τα περίφημα «αγροτικά» τζιπ του Κολωνακίου. Και αναρωτιέται κανείς: τι κάνει άραγε η Πολιτεία για τέτοιες περιπτώσεις;
Με αφορμή τη Σύνοδο του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη είχε συμφωνηθεί, ύστερα από διαπραγματεύσεις, συνάντηση του Πρωθυπουργού μας με τον Τούρκο ομόλογό του. Ο Ερντογάν, όμως, την τελευταία στιγμή και χωρίς σοβαρή πρόφαση, τη ματαίωσε· γεγονός που ήρθε ως συνέχεια της δημόσιας δήλωσής του «Μητσοτάκης γιοκ». Αφέλεια, λοιπόν, συνιστά η επιμονή του Κυριάκου Μητσοτάκη να μιλά για «ήρεμα νερά» μέσα από διαπραγματεύσεις, όταν είναι διαχρονικό και βαθιά ριζωμένο στη συνείδηση του ελληνικού λαού –και πλήρως δικαιολογημένο από τα δεινά που υπέστη– ότι «ο Τούρκος δεν πιάνεται φίλος». Δεν τηρεί καμία συμφωνία και θεωρεί ότι ακόμα και εθνικά θέματα μπορούν να μπουν σε ανατολίτικο παζάρι, δηλαδή σε καζάν-καζάν (μισά-μισά). Ο Έλληνας Πρωθυπουργός δήλωσε πως δεν είναι αφελής· όμως αυτό αποδεικνύεται με πράξεις, όχι με λόγια.
Δεν μπορώ να κατανοήσω τη πρόσφατη δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών ότι είναι «φιλέλλην» — ιδιότητα που ανήκει σε μη Έλληνες που αγαπούν την Ελλάδα, όχι στους ίδιους τους Έλληνες. Ούτε, όμως, μπορώ να την αποδώσω σε lapsus linguae, κάτι ανεπίτρεπτο για έναν πανεπιστημιακό καθηγητή.
Το ζήτημα υποθαλάσσιου καλωδίου Κύπρου -Κρήτης είναι ακόμα ανοικτό, αλλά η λύση του γίνεται πιο δύσκολη εξ αιτίας της αρχικής υποχωρητικότητας της κυβέρνησης. Εξάλλου από αδέξιους χειρισμούς του ΥΠΕΞ η Λιβύη παραλίγο να περιέλθει ολόκληρη στην επιρροή της Τουρκίας.
Η Δικαστική Εξουσία παρουσιάζει διαχρονικά προβλήματα δυσλειτουργίας, ανεπάρκειας και βραδύτητας στην απονομή της δικαιοσύνης. Οι αιτίες εντοπίζονται σε εγγενείς δυσχέρειες, συνταγματικές αγκυλώσεις και ανεπαρκείς νομοθετικές ρυθμίσεις –κοινώς «μερεμέτια»– αλλά κυρίως στη μόνιμη διστακτικότητα της Πολιτείας να συγκρουστεί με ισχυρές κοινωνικές ομάδες, όπως οι δικηγόροι. Η δικαιοσύνη επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο όταν εμπλέκεται με την πολιτική, όπως συμβαίνει στην υπόθεση του δυστυχήματος στα Τέμπη. Εκεί, αδέξιοι χειρισμοί και η προσπάθεια πολιτικής εκμετάλλευσης μετέτρεψαν το ζήτημα σε αμιγώς πολιτικό, με συνέπεια κάθε δικαστική ενέργεια ή απόφαση να κρίνεται όχι με αντικειμενικά κριτήρια, αλλά ανάλογα με το πολιτικό πλαίσιο.
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ εξελίσσεται σε πολλά επίπεδα και αναμένεται να ταλαιπωρήσει τη χώρα για χρόνια, χωρίς να υπάρξει ποτέ πλήρης κάθαρση. Ούτε πολιτικά, γιατί οι ευθύνες είναι διαχρονικές και εμπλέκονται όλα τα κόμματα εξουσίας· ούτε δικαστικά, γιατί το ήδη κορεσμένο δικαστικό σύστημα αδυνατεί να διαχειριστεί τον τεράστιο όγκο ποινικών και αστικών υποθέσεων όσων έλαβαν παράνομες επιδοτήσεις· ούτε και σε επίπεδο ανάκτησης των παρανόμως καταβληθέντων, καθώς μια τέτοια διαδικασία θα προκαλούσε κοινωνικό πρόβλημα στην ύπαιθρο. Επιπλέον, οι αγροτικές επιδοτήσεις, από τις οποίες εξαρτώνται χιλιάδες αγρότες, θα τεθούν σε καθεστώς περιορισμών, ενώ η χώρα θα κληθεί να πληρώσει τεράστια πρόστιμα στην Ε.Ε. Και όλα αυτά, εξαιτίας της Μωρίας του πελατειακού κράτους.
Μια είδηση που πέρασε στα ψιλά και δείχνει τη Μωρία της Πολιτείας: Πολλοί έχουν στο χωριό τους από κληρονομιά ένα χωραφάκι με πάνω από 20 ελιές χωρίς να είναι αγρότες και παίρνουν στη καλύτερη περίπτωση 1-2 ντενεκέδες λάδι. Υποχρεούνται να δηλώνουν ετήσια το εισόδημα στην εφορία, στο Ελαιοκομικό Μητρώο και στο ΕΦΚΑ αλλιώς τιμωρούνται με πρόστιμο 5000 ευρώ, που σαφώς αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 25 Συντάγματος.
Η ακρίβεια του κόστους ζωής αντιμετωπίζεται από την Πολιτεία με τρόπο που φανερώνει Μωρία. Ενώ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο πληθωρισμός από το 2010 έχει φτάσει το 43%, στην πραγματικότητα είναι ακόμη υψηλότερος. Ωστόσο, η Πολιτεία δεν έχει αναπροσαρμόσει ανάλογα μισθούς και συντάξεις, με αποτέλεσμα μια μεγάλη μερίδα πολιτών να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και πολλοί να αναγκάζονται να καταφεύγουν σε δεύτερη, μαύρη εργασία. Κι όμως, θα μπορούσε να ελέγξει την κατάσταση με στοχευμένα αγορανομικά μέτρα.
Σύμφωνα με το αστυνομικό ρεπορτάζ, μέλη μιας οικογένειας Ρομά παρουσιάζονταν ως μεσάζοντες, ικανοί να προμηθεύσουν μεγάλες ποσότητες χρυσών λιρών σε «καλή τιμή». Ένας γνωστός επιχειρηματίας, μια υποψήφια βουλευτής και μια ξενοδόχος έπεσαν θύματα της απάτης: η οικογένεια τούς απέσπασε 750.000 ευρώ από τον πρώτο, 100.000 από τη δεύτερη και 175.000 από την τρίτη, υποτίθεται για την αγορά λιρών. Αντί όμως για χρυσάφι, τους παρέδωσαν καλοτυλιγμένα πακέτα γεμάτα… 20λεπτα. Τα θύματα υπέβαλαν μηνύσεις….
Και εδώ, η Μωρία αναφωνεί: O Divina Simplicitas! (Ω θεία απλότης!).
Λέανδρος Τ.Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.
