Η Ελληνική και Κορινθιακή σταφίδα δεν είναι απλώς ένα γεωργικό προϊόν. Είναι ένα εθνικό κεφάλαιο με διεθνείς προεκτάσεις. Αποτελεί ζωντανό κομμάτι της αρχαίας και νεώτερης ιστορίας της ελληνικής γεωργίας, σύμβολο διεθνούς εξαγωγικής ταυτότητας και κεντρικό άξονα αγροτικής πολιτικής και παραγωγής για περιοχές όπως η Κορινθία, η Αχαΐα, η Ηλεία και η Μεσσηνία. Κι όμως, σήμερα βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή, με μία αντιμέτωπη με συνθήκες οικονομικής κατάρρευσης, εμπορικής ομηρίας και θεσμικής εγκατάλειψης.
Η Ελληνική Πολιτεία δείχνει αδυναμία – ή άρνηση – να χαράξει μια σαφή πολιτική προστασίας και ανάπτυξης για ένα από τα πιο ιστορικά και εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας μας. Οι παραγωγοί και αρκετοί νέοι παραγωγοί βιώνουν την αβεβαιότητα, την απουσία κανόνων, και κυρίως την απουσία πολιτικής βούλησης να διατηρηθεί ζωντανή η καλλιέργεια που στήριξε την αγροτική οικονομία της χώρας επί αιώνες.
Καρτέλ και θεσμική σιωπή: Η Επιτροπή Ανταγωνισμού απούσα
Εδώ και καιρό έχουν κατατεθεί καταγγελίες περί δημιουργίας καρτέλ στην αγορά Κορινθιακής σταφίδας. Οι παραγωγοί, εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε λίγους ισχυρούς εμπόρους, καταγγέλλουν τη χειραγώγηση των τιμών, εναρμονισμένες πρακτικές και με μονομερείς εμπορικούς όρους.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού φέρεται να έχει ξεκινήσει μία σχετική έρευνα. Όμως, δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα κανένα επίσημο πόρισμα, γιατι;. Καμία ενημέρωση. Καμία παρέμβαση.
Η σιωπή αυτή επιβεβαιώνει την αδυναμία των Θεσμών να προστατεύσουν την ελεύθερη αγορά και την αγροτική παραγωγή από στρεβλώσεις και κλειστά συμφέροντα ιδιοτέλειας.
Η καθυστέρηση δεν είναι ένα τεχνικό ζήτημα. Είναι ζήτημα πολιτικής και θεσμικής αξιοπιστίας και σοβαρότητας. Όσο παραμένει άπραγη, η Επιτροπή Ανταγωνισμού νομιμοποιεί εμμέσως αθέμιτες πρακτικές που διαλύουν το εισόδημα των σταφιδοπαραγωγών και τους ανθρώπους που ζουν απ’ αυτό, αλλά και μειώνει τη διεθνή προβολή της χώρας μας.
Κλιματική καταστροφή χωρίς αποζημίωση: Η σταφίδα εκτός μέτρου 23
Το έτος 2024 ήταν από τα δυσκολότερα για την Κορινθιακή σταφίδα. Παρατεταμένες ανομβρίες, υψηλές θερμοκρασίες την άνοιξη, αιφνίδιοι παγετοί κατά την ανθοφορία και σφοδρές βροχοπτώσεις με χαλαζοπτώσεις τον Μάιο και Ιούνιο προκάλεσαν δραματικές ζημιές στη συνολική παραγωγή.
Και όμως, η σταφίδα εξαιρέθηκε από το μέτρο 23, το οποίο προβλέπει αποζημιώσεις για εισοδηματικές απώλειες από εξωγενείς παράγοντες. Η απόφαση αυτή δεν εξηγείται ούτε επιστημονικά, αλλά ούτε και ηθικά. Την ώρα που άλλες καλλιέργειες, λιγότερο πληγείσες, εντάχθηκαν στο πλαίσιο προστασίας, η σταφίδα αγνοήθηκε πλήρως.
Οι παραγωγοί, που με κόπο και προσωπική θυσία κρατούν ζωντανές τις εκτάσεις τους, ένιωσαν για άλλη μια φορά αόρατοι για την Ελληνική Πολιτεία. Ζητείται η άμεση επανεξέταση της απόφασης, με διαφανή κριτήρια και αντικειμενική αποτίμηση των απωλειών.
Μονομερής καθορισμός τιμών – η απόλυτη στρέβλωση της αγοράς
Κάθε χρόνο, το ίδιο σκηνικό επαναλαμβάνεται: Οι έμποροι δεν ανακοινώνουν τιμές αγοράς εγκαίρως. Παραλαμβάνουν το προϊόν με «ανοικτές τιμές» ή για αποθήκευση χωρίς καμία εγγύηση, τόσο απάνθρωπα και εκβιαστικά. Και, τελικά, καθορίζουν τις τιμές μονομερώς – και ενίοτε κάτω του κόστους της παραγωγής.
Πρόκειται για μια δομικά άδικη διαδικασία που οδηγεί στην οικονομική εξόντωση του έλληνα γηγενή παραγωγού και στη συγκέντρωση ελέγχου στα χέρια λίγων. Σε ποια άλλη διεθνή αγορά, άραγε, αποδέχεται κανείς να παραδώσει προϊόν χωρίς να γνωρίζει τι θα πληρωθεί;
Η πολιτεία οφείλει να νομοθετήσει ελάχιστους όρους διαφάνειας στις εμπορικές συναλλαγές για μία ελληνική αγροτική πολιτική με πυξίδα μέλλοντος.
Η περίπτωση της σταφίδας είναι μία ενδεικτική της συνολικής αποτυχίας της ελληνικής αγροτικής πολιτικής, η οποία οφείλει νάχει εθνική προοπτική, με στρατηγική και μέλλον. Αντί για στρατηγικές ενίσχυσης των παραδοσιακών προϊόντων με εξαγωγικό χαρακτήρα, επικρατούν αποσπασματικά μέτρα, επιδοματικές λογικές και προσωρινές «λύσεις ανάγκης». Οι παραγωγοί είναι λάθος να αντιμετωπίζονται ως πελάτες και όχι ως συνεργάτες μιας αναπτυξιακής εθνικής προσπάθειας.
Η έλλειψη ενός σχεδίου για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, τη προώθηση της μεταποίησης, την είσοδο σε νέες αγορές, την πιστοποίηση ποιότητας και την εκπαίδευση νέων αγροτών καθιστούν την ελληνική γεωργία ευάλωτη, και τη σταφίδα θύμα αυτής της ανεπάρκειας.
Ο σταφιδοπαραγωγός, παρά το μόχθο του, αισθάνεται σήμερα περισσότερο μόνος από ποτέ, όπως μου μετέφεραν και από τον ανεξάρτητο αγροτικό σύλλογο Αιγιάλειας.
Δικαιοσύνη για τον αγρότη, αναγνώριση στο σπάνιο προϊόν.
Η σταφίδα, περισσότερο από κάθε άλλο προϊόν, μας υποχρεώνει, αλλά και συμβολίζει την ανάγκη για αγροτική δικαιοσύνη. Ο μικροπαραγωγός, που κρατά ζωντανό το χωριό του, που μεταδίδει γνώσεις από γενιά σε γενιά, που εργάζεται σκληρά υπό δύσκολες συνθήκες, αξίζει προστασία, αξιοπρέπεια και προοπτική. Δεν μπορεί να θεωρείται αναλώσιμος, ούτε να γίνεται θύμα εμπορικών πιέσεων, χωρίς τη στήριξη από την Ελληνική Πολιτεία.
Χρειάζεται άμεσα:
Θεσμοθέτηση ελάχιστης εγγυημένης τιμής, στη βάση του κόστους παραγωγής και του σεβασμού στον παραγωγό.
Οργάνωση μιας διεθνούς καμπάνιας εξαγωγών και ταυτόχρονη ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης, με στοχευμένες διαφημιστικές ενέργειες, εκπαιδευτικά προγράμματα και συνεργασίες με την εστίαση.
Χρηματοδότηση καινοτομίας στη μεταποίηση (π.χ. σταφιδοποτά, μπάρες ενέργειας, κοσμετολογία) και συνεργασία με ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και ινστιτούτα για ανάπτυξη νέων χρήσεων.
Προώθηση του συνεταιριστικού μοντέλου, με ουσιαστική διαφάνεια, έλεγχο και συμμετοχή των παραγωγών.
Σύνδεση της σταφίδας με τον αγρο-τουρισμό και τον ευρύτερο πολιτισμό, δημιουργώντας εμπειρίες, γιορτές, μουσεία και γαστρονομικές διαδρομές γύρω από το προϊόν.
Η σταφίδα ως ελληνικό εθνικό κεφάλαιο.
Σε μια εποχή που αναζητούμε μορφές βιώσιμης ανάπτυξης και ενίσχυσης της περιφέρειας, η σταφίδα δεν είναι παρελθόν. Είναι μέλλον. Είναι παράδειγμα ενός προϊόντος που κουβαλά ιστορία, ποιότητα, ταυτότητα και διεθνές κύρος. Αντί να αντιμετωπίζεται ως «πρόβλημα» που πρέπει να επιδοτηθεί, πρέπει να επανατοποθετηθεί ως ελληνικό εθνικό κεφάλαιο.
Είναι ευθύνη της πολιτείας να διαμορφώσει ένα θεσμικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο που να ενισχύει την αξία του προϊόντος και την αντοχή του παραγωγού.
Είναι ευθύνη της κοινωνίας των πολιτών να στηρίξει τα ελληνικά ποιοτικά προϊόντα. Είναι ευθύνη των επιστημόνων, των γεωπόνων, των επιχειρηματιών, των πολιτικών επιστημόνων και των διανοουμένων να προβάλουν τη διεθνή σημασία τους.
Συμπέρασμα.
Η Κορινθιακή σταφίδα δεν ζητά τη λύπησή μας. Ζητά δικαιοσύνη, ζητά τη δίκαιη αναγνώριση και τη προοπτική. Ζητά να τη δούμε ξανά, ως αυτό που είναι: ένα προϊόν-σύμβολο της ελληνικής γης, της παράδοσης και της επιμονής. Μπορεί να προσφέρει καλό εισόδημα, τουρισμό, εξαγωγές, πολιτισμό.
Το μόνο που χρειάζεται είναι μια εθνική γεωπολιτική και εθνική γεωστρατηγική που δεν θα στοχεύει μόνο στο «σήμερα», αλλά στο αύριο του ελληνικού προϊόντος και του έλληνα αγρότη και της εξαίρετης ελληνικής υπαίθρου. Αυτή και μόνο η γεωστρατηγική υπέρ του προϊόντος θα ξαναδώσει τη δυναμική προβολή και της ελληνικής πολιτείας και αγροτικής πολιτικής μας στο εξωτερικό.
