Από την Ολομέλεια της Βουλής ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία το νέο πειθαρχικό δίκαιο με τίτλο «Αναμόρφωση πειθαρχικού δικαίου των υπαλλήλων του δημοσίου τομέα, Σύσταση Ελληνικού Κέντρου Εμπειρογνωμοσύνης Διοικητικών Μεταρρυθμίσεων και λοιπές διατάξεις», που θα τεθεί σε ισχύ ως προς τις πειθαρχικές διατάξεις από 01-01-2026.
Ο Δημόσιος Τομέας περιλαμβάνει την Κεντρική Κυβέρνηση, τους ΟΤΑ, τα ΝΠΔΔ και τα ΝΠΙΔ που ανήκουν στην Κεντρική Κυβέρνηση και απασχολεί περίπου 570.000 τακτικούς υπαλλήλους.
Ο κωδ. ν. 4057/2012, ως ισχύει, ρυθμίζει λεπτομερώς την πειθαρχική ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων, τα πειθαρχικά αδικήματα με τις προβλεπόμενες ποινές, την πειθαρχική διαδικασία, τις πειθαρχικές αποφάσεις, την άσκηση ενδίκων μέσων και τις σχετικές διατάξεις. Θα εφαρμοστεί για τα πειθαρχικά αδικήματα που τελέστηκαν μέχρι 31-12-2025, καθόσον για τα μετά την ημερομηνία αυτή πειθαρχικά αδικήματα θα εφαρμοστούν οι νέες διατάξεις του νέου νόμου.
Σκοπός των νέων διατάξεων, που τροποποιούν το ν. 4057/2012, είναι η θέσπιση ενός αυστηρότερου πλαισίου για τη διαχείριση των πειθαρχικών παραπτωμάτων στο δημόσιο τομέα και αφορά όλους τους δημόσιους πολιτικούς υπαλλήλους και τους εκπαιδευτικούς, όχι όμως τους στρατιωτικούς, τα σώματα ασφαλείας, τους διπλωμάτες και τους δικαστές, για τους οποίους ισχύει ιδιαίτερο πειθαρχικό καθεστώς.
Οι 14 αλλαγές διατάξεων του πειθαρχικού δικαίου με το νέο νόμο αφορούν τα πειθαρχικά αδικήματα και τις αυστηρότερες ποινές, ιδίως για οικονομικά αδικήματα, τα πειθαρχικά όργανα και την πειθαρχική διαδικασία με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών για την απόδοση της πειθαρχικής δικαιοσύνης, μέσα από τη δημιουργία ενός κεντρικού πειθαρχικού συμβουλίου. Αυτό σημαίνει την κατάργηση όλων των πρωτοβαθμίων (περίπου 100) και δευτεροβαθμίων πειθαρχικών συμβουλίων.
Το πενταμελές κεντρικό πειθαρχικό συμβούλιο, που θα στελεχώνεται μόνο από μέλη του ΝΣΚ, θα δικάζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό συγκεκριμένα πειθαρχικά αδικήματα, καθώς και τα ένδικα μέσα κατά των αποφάσεων των μονομελών πειθαρχικών οργάνων, τα οποία διατηρούν την αρμοδιότητά τους για την επιβολή αυξημένων πειθαρχικών ποινών σε ορισμένα ελαφρότερα πειθαρχικά αδικήματα. Οι αποφάσεις του κεντρικού πειθαρχικού συμβουλίου θα προσβάλλονται ενώπιον του ΣτΕ και των διοικητικών δικαστηρίων, κατά περίπτωση.
Η κατάργηση του δευτέρου βαθμού πειθαρχικής κρίσης για τα σοβαρότερα πειθαρχικά παραπτώματα πιθανόν να αμφισβητηθεί από άποψη Συντάγματος και ΕΣΔΑ, γιατί σε κράτος δικαίου επιβάλλεται η ύπαρξη δευτέρου βαθμού κρίσης.
Εξάλλου, στο κεντρικό πειθαρχικό συμβούλιο θα αποσπαστούν με αποκλειστική απασχόληση 59 και μάλιστα πεπειραμένα μέλη του ΝΣΚ, εκ των οποίων τα 50 θα στελεχώνουν το κεντρικό συμβούλιο. Φοβάμαι ότι η τόσο μεγάλη αφαίμαξη μελών από το ΝΣΚ, που είναι ολιγάριθμο, πιθανόν να προκαλέσει δυσλειτουργίες στο έργο του.
Δύο είναι τα πλέον επίμαχα σημεία του νέου νόμου, που ήδη έχουν προκαλέσει μονοήμερη πανελλαδική απεργία από την ΑΔΕΔΥ και την ΟΛΜΕ και, κατά τα φαινόμενα, θα προκαλέσουν σειρά απεργιών, ιδίως στην εκπαίδευση:
α) Ότι ενώ μέχρι τώρα μετείχαν στα πειθαρχικά συμβούλια δύο αιρετοί εκπρόσωποι των εργαζομένων, που θεωρείται συνδικαλιστική κατάκτηση, πλέον δεν μετέχουν.
β) Όταν ο υπάλληλος αρνείται επί δύο συνεχή έτη να υποβληθεί σε υπηρεσιακή αξιολόγηση, του επιβάλλεται η ποινή της οριστικής απόλυσης.
Φοβάμαι ότι πειθαρχική απόφαση, η οποία θα επιβάλλει την ποινή της οριστικής απόλυσης για τον λόγο αυτό, πιθανόν να ακυρωθεί από το ΣτΕ ή το ΕΔΔΑ, γιατί προσκρούει στη Συνταγματική Αρχή της Αναλογικότητας και αποτελεί Δρακόντειο νόμο. Νομίζω ότι προτιμότερο θα ήταν να τεθούν ηπιότερες συνέπειες σε περίπτωση άρνησης της αξιολόγησης, όπως στέρηση προαγωγής ή υποβιβασμός ή μη παροχή επιδομάτων ευδόκιμης υπηρεσίας.
Θετική είναι η διάταξη που αποσυνδέει την πειθαρχική δίκη από την ποινική δίκη, δηλαδή να μη αναμένει η πειθαρχική δίκη το αποτέλεσμα της ποινικής δίκης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της πειθαρχικής διαδικασίας, αλλά τα πραγματικά περιστατικά που γίνονται δεκτά από το ποινικό δικαστήριο να θεωρούνται ως πλήρη απόδειξη για το πειθαρχικό δικαστήριο. Προκύπτει όμως πρόβλημα από την έκδοση αντιφατικών αποφάσεων.
Επίσης, θετική είναι η διάταξη που παρατείνει σε δέκα χρόνια τον χρόνο παραγραφής των πειθαρχικών παραπτωμάτων και για τα οικονομικά αδικήματα, με έναρξη παραγραφής από τη γνώση της υπηρεσίας. Νομίζω ότι παρόμοια διάταξη πρέπει να θεσπιστεί και για τα ποινικά αδικήματα που εκδικάζονται από την ποινική δικαιοσύνη, γιατί λόγω της βραδύτητας της απονομής της τα περισσότερα πλημμελήματα παραγράφονται εν επιδικία. Επίσης, θετική είναι η διάταξη ότι η ΕΔΕ πρέπει να τελειώνει εντός μηνός, γιατί μέχρι τώρα η εξαγγελία ότι διατάχθηκε ΕΔΕ ή προκαταρκτική εξέταση στις ποινικές υποθέσεις σήμαινε παραπομπή στις καλένδες.
Σαφώς, πολλά από τα ζητήματα που θα προκύψουν από την εφαρμογή των νέων διατάξεων θα λυθούν από τη νομολογία, όπως το τι συνιστά αναξιοπρεπή συμπεριφορά. Επειδή η πειθαρχική ποινή, όπως και η ποινική ποινή, έχει σκοπό την ειδική και γενική πρόληψη, δηλαδή να εξουδετερώσει τον δράστη και να αποτρέψει άλλους από τη τέλεση παρομοίων πράξεων, σκόπιμο θα ήταν, με την τήρηση των προσωπικών δεδομένων, να δίνεται περισσότερη δημοσιότητα στα σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα, ιδίως για διαφθορά και υπεξαίρεση.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.
