Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) πέτυχε φέτος μια εντυπωσιακή διάκριση: ως ερευνητικό πανεπιστήμιο, κατατάσσεται στην 6η θέση ανάμεσα σε 893 ΑΕΙ της Ε.Ε., σύμφωνα με τη Google Scholar και την παγκόσμια ακαδημαϊκή κατάταξη Webometrics Ranking.
Το ΕΚΠΑ στο κορυφαίο 1% της Ε.Ε.
Με 4.864.139 ακαδημαϊκές ετεροαναφορές (citations), το ΕΚΠΑ συγκαταλέγεται πλέον στο κορυφαίο 1% των 893 ΑΕΙ της Ε.Ε.—μια επίδοση που το φέρνει πάνω από ΟΛΑ τα πανεπιστήμια της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας, που είναι χώρες με μακρά ακαδημαϊκή παράδοση. (1)
Επί πλέον, το ΕΚΠΑ έχει ξεπεράσει όλα τα πανεπιστήμια της Ολλανδίας και της Αυστρίας και σχεδόν όλα της Γερμανίας. Μόνο το Πολυτεχνείο του Μονάχου (Τechnical University of Munich) προηγείται ελαφρώς, με διαφορά μόλις 1% (κατά μόλις 46.932 ετεροαναφορές)—κάτι που το ΕΚΠΑ μπορεί να καλύψει σύντομα, ίσως ήδη στην επόμενη αξιολόγηση, κατακτώντας έτσι μια θέση στην κορυφαία πεντάδα της Ε.Ε.
Πώς προκύπτει η κατάταξη
Τα στοιχεία προέρχονται από τη παγκόσμια ακαδημαϊκή κατάταξη “Transparent Ranking of Universities by the number of Citations received by the Google Scholar profiles of their top researchers” (Ιανουάριος 2025), που δημοσιεύει το Cybermetrics Lab του Ανώτερου Συμβουλίου Επιστημονικών Ερευνών της Ισπανίας (CSIC). (2)
Η κατάταξη βασίζεται στον αριθμό ετεροαναφορών (citations) των καθηγητών και ερευνητών κάθε ιδρύματος—ένα αντικειμενικό και μετρήσιμο κριτήριο παγκόσμιας αναγνώρισης. (3)
Για κάθε πανεπιστήμιο αναλύονται 310 δημόσια προφίλ στο Google Scholar, ενώ εξαιρούνται τα 20 κορυφαία ώστε να αποφευχθούν στρεβλώσεις. Περιλαμβάνονται μόνο ιδρύματα με πάνω από 1.000 ετεροαναφορές.
Το ΕΚΠΑ, κορυφαίο στη Μεσόγειο και στην Ανατολική Ευρώπη
Η επιτυχία του ΕΚΠΑ δεν περιορίζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ΕΚΠΑ είναι πλέον το κορυφαίο ερευνητικό πανεπιστήμιο ολόκληρης της Μεσογείου, έχοντας ξεπεράσει το φημισμένο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ (4.429.866 ετεροαναφορές).
Παράλληλα, η Ελλάδα κυριαρχεί στην Ανατολική Ευρώπη—όχι μόνο στη Ν.Α. Ευρώπη—καθώς τα πέντε κορυφαία ερευνητικά πανεπιστήμια στην Ανατολική Ευρώπη είναι ελληνικά:
1. ΕΚΠΑ – 4.864.139 ετεροαναφορές
2. ΑΠΘ – 2.182.896 ετεροαναφορές
3. Πανεπιστήμιο Πατρών – 1.476.112 ετεροαναφορές
4. ΕΜΠ – 1.346.248 ετεροαναφορές
5. Πανεπιστήμιο Κρήτης – 1.308.661 ετεροαναφορές
Για σύγκριση, το κορυφαίο ερευνητικό πανεπιστήμιο της Ρωσίας (National Research University – Higher School of Economics) έχει λιγότερες από 1,3 εκατομ. ετεροαναφορές, ενώ το αντίστοιχο της Τουρκίας (Hacettepe University) έχει μόλις 1,25 εκατομ. ετεροαναφορές.
Σύμβολο εθνικής αναγέννησης
Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η ελληνική πανεπιστημιακή έρευνα όχι μόνο επιβιώνει αλλά πρωτοπορεί διεθνώς. Παρά τις δυσκολίες της δεκαετίας της κρίσης, τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια απέδειξαν ανθεκτικότητα, σοβαρότητα και μεθοδική πρόοδο.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ΕΚΠΑ αποτελεί σύμβολο αναγέννησης της χώρας, αποδεικνύοντας ότι η αριστεία μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και με περιορισμένους πόρους, αρκεί να υπάρχει πίστη στην επιστήμη και αφοσίωση στο έργο.
Το επόμενο βήμα
Επομένως, οι προκλήσεις για το ορατό μέλλον είναι μάλλον συγκεκριμένες:
- Το ΕΚΠΑ να ανέβει από την 6η στην 3η θέση τής Ε.Ε.
- Το ΑΠΘ να περάσει από την 54η θέση στην πρώτη δεκάδα τής Ε.Ε.
Αυτοί οι στόχοι είναι εφικτοί (4). Για να επιτευχθούν όμως χρειάζεται ουσιαστική στήριξη της έρευνας, γενναία χρηματοδότηση των δημόσιων πανεπιστημίων (5), και—πάνω απ’ όλα—πραγματική ακαδημαϊκή αξιοκρατία.
Η Ελλάδα απέδειξε ότι μπορεί. Τώρα είναι η στιγμή να το κάνει συστηματικά και με σχέδιο.
Υποσημειώσεις
1. Pappas, John D. (2025). Citation Ranking of Higher Education Institutions in the EU [Data set]. Zenodo (CERN: Geneva, Switzerland). DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.17350508
2. Aguillo, Isidro F. (2025). Transparent Ranking of Universities by the number of Citations received by the Google Scholar profiles of their top researchers. Cybermetrics Lab (IPP–CSIC: Madrid, Spain). Διαθέσιμο στο:
https://figshare.com/articles/preprint/b_Transparent_Ranking_of_Universities_by_the_number_of_Citations_received_by_the_Google_Scholar_profiles_of_their_top_researchers_January_2025_edition_b/28227362?file=52303715
Η συγκεκριμένη έκδοση (Ιανουάριος 2025) αποτελεί τη 19η στη σειρά από το 2016 και θεωρείται μία από τις πιο αξιόπιστες διεθνώς, καθώς βασίζεται σε μετρήσιμα και επαληθεύσιμα στοιχεία της Google Scholar.
3. Η ακαδημαϊκή κατάταξη κατ’ αριθμό ετεροαναφορών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας παγκόσμιας ακαδημαϊκής διαβάθμισης “Webometrics Ranking Web of Universities” (συντμ. Webometrics Ranking), που είναι ένα από τα πιο αναγνωρισμένα εργαλεία αποτύπωσης της ερευνητικής επιρροής των πανεπιστημίων διεθνώς. Σε επίσημη ανακοίνωση του ΕΚΠΑ, με ημερομηνία 5 Αυγούστου 2022, που υπογράφει ο τότε Πρύτανης Καθ. Θάνος Δημόπουλος, τονίζεται ότι η κατάταξη Webometrics Ranking «θεωρείται από τις πλέον έγκυρες παγκοσμίως, διότι στηρίζεται σε στοιχεία άμεσα επαληθεύσιμα στο διαδίκτυο και όχι σε έρευνες γνώμης ή ερωτηματολόγια, τα οποία συχνά περιέχουν μεροληψίες ή υποκειμενικές εκτιμήσεις». (Οι έντονοι χαρακτήρες στο πρωτότυπο κείμενο είναι του Πρυτάνεως.)
4. Τρεις χώρες της Ε.Ε. καταφέρνουν να εκπροσωπούνται στην πρώτη δεκάδα της Ε.Ε. με δύο πανεπιστήμια η καθεμία—γεγονός που δείχνει ότι ο στόχος για δύο ελληνικά πανεπιστήμια στην πρώτη δεκάδα της Ε.Ε. είναι απόλυτα εφικτός:
- Βέλγιο: Πανεπιστήμο Λουβέν – KU Leuven (1η θέση, 6.187.446 ετεροαναφορές) και Πανεπιστήμιο Γάνδης (4η θέση, 5.267.669).
- Ολλανδία: Πανεπιστήμιο Ουτρέχτης (7η θέση, 4.828.599) και Πανεπιστήμιο Άμστερνταμ (8η θέση, 4.827.104).
- Ιταλία: Πανεπιστήμιο Sapienza Ρώμης (9η θέση, 4.770.742) και Πανεπιστήμιο Πάδοβας (10η θέση, 4.601.866).
5. Πέρα από τα πέντε ελληνικά πανεπιστήμια που ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο ετεροαναφορές (ΕΚΠΑ, ΑΠΘ, Πατρών, ΕΜΠ, Κρήτης), δύο ακόμη ελληνικά πανεπιστήμια βρίσκονται πολύ ψηλά:
- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: 1.134.957 ετεροαναφορές
- Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: 1.054.433 ετεροαναφορές
Η πλήρης λίστα όλων των 893 ΑΕΙ της Ε.Ε., όπου περιλαμβάνονται και τα 24 δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια, είναι διαθέσιμη στο Zenodo/CERN μέσω του DOI που αναφέρεται παραπάνω, στην υποσημείωση 1.
