Με όχημα τη ζωή και το έργο του σπουδαίου Βρετανού συγγραφέα Τζορτζ Όργουελ, το νέο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Orwell: 2 + 2 = 5» επιχειρεί να διερευνήσει τον αυταρχισμό στην εξουσία τόσο κατά το παρελθόν όσο και στο μέλλον. «Η άποψη ότι η τέχνη δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με την πολιτική είναι από μόνη της μια πολιτική στάση», έγραφε ο Τζορτζ Όργουελ το 1946, έναν χρόνο μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Αμερικανός σκηνοθέτης Ραούλ Πεκ αντλεί αυτή τη χαρακτηριστική φράση του συγγραφέα από το εμβληματικό δοκίμιο «Why I Write» (1946), στο οποίο ο Όργουελ απαριθμεί «τέσσερα μεγάλα κίνητρα για τη συγγραφή», ένα από αυτά και ο «πολιτικός σκοπός». Κοντά στο τέλος του δοκιμίου, σημειώνει ότι ελπίζει να ξεκινήσει ένα νέο βιβλίο.
Αυτό που ακολούθησε σύντομα ήταν το «1984», το εμβληματικό μυθιστόρημα με το οποίο άφησε ανεξίτηλο το όνομα του στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Βασισμένος στα γραπτά του Όργουελ -με την αφήγηση του ηθοποιού Ντέμιαν Λιούις-, ο Πεκ χαρτογραφεί τη ζωή του συγγραφέα παράλληλα με τα γεγονότα που συγκλόνισαν τον κόσμο, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην περίοδο που εργαζόταν πάνω στο «1984», το οποίο εκδόθηκε το 1949. Λίγους μήνες αργότερα, ο Όργουελ πέθανε.
Όσον αφορά τον τίτλο, ο «2 + 2 = 5», μία από τις πιο εμβληματικές φράσεις του Όργουελ προέρχεται από το μυθιστόρημά του «1984». Στο βιβλίο, το καθεστώς του Μεγάλου Αδελφού επιβάλλει απόλυτο έλεγχο όχι μόνο στη ζωή και στις πράξεις των ανθρώπων, αλλά και στη σκέψη τους. Η φράση «2 + 2 = 5» συμβολίζει τον έλεγχο της αλήθειας: το Κόμμα μπορεί να σε αναγκάσει να πιστέψεις οτιδήποτε, ακόμα και κάτι που είναι προφανώς λάθος.
Το ντοκιμαντέρ, το οποίο δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το Orwell Estate, εκκινεί την αφήγηση το 1946, όταν ο Όργουελ (γεννημένος ως Έρικ Άρθουρ Μπλερ) ταξίδεψε στη Γιούρα, ένα απομονωμένο νησί των Εβρίδων της Σκωτίας. Εκεί, φαίνεται πως ξεκίνησε να δουλεύει το τελευταίο του μυθιστόρημα.
Ο βιογράφος του Όργουελ, D.J. Taylor, έχει γράψει ότι η ιδέα για το «1984» ήρθε πολύ νωρίτερα, πιθανότατα από τη συνάντηση των Ουίνστον Τσόρτσιλ, Φραγκλίνου Ρούζβελτ και Ιωσήφ Στάλιν, το 1943, κατά την οποία συζητήθηκαν σχέδια για το «μοίρασμα» του μεταπολεμικού κόσμου. Ο Όργουελ ενδιαφερόταν για την ιδέα του κόσμου χωρισμένου σε «ζώνες επιρροής», αλλά και για τις συνέπειες του ολοκληρωτισμού.
Το «Orwell» παραθέτει αρκετά βιογραφικά στοιχεία ώστε να κατανοήσει ο θεατής τη ζωή του, και λίγο μετά την εισαγωγή, ο Πεκ αρχίζει να την ξετυλίγει διαχρονικά, από την νηπιακή ηλικία μέχρι τον θάνατο. Εκτός από τα βασικά, ο Πεκ καταγράφει και συγκεκριμένα σημεία-σταθμούς που καθόρισαν τον Όργουελ, τόσο ως άνθρωπο, όσο και ως λογοτέχνη, όπως ήταν η απώλεια της πρώτης του συζύγου, Έιλιν Μπλερ. Ωστόσο, δεν περιορίζεται σε μια τυπική βιογραφική αφήγηση. Ενδιαφέρεται για τον Όργουελ σε ανθρώπινο επίπεδο, πάντα όμως σε σχέση με την τόσο διορατική και εύστοχη ανάλυση του για τον κόσμο.
Η δυναμική προσέγγιση του Πεκ συνδυάζει το προσωπικό και το πολιτικό μέσα από έναν καταιγισμό αρχειακού και πρωτότυπου υλικού: οικογενειακές φωτογραφίες, αποσπάσματα ημερολογίων, σκίτσα και σκηνές από ταινίες, όπως το «1984» του Μάικλ Ράντφορντ, την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος με τον Τζον Χαρτ στον ρόλο του βασανισμένου Γουίνστον Σμιθ.
Ο όγκος του υλικού που έχει συγκεντρώσει ο Πεκ είναι τεράστιος, παρουσιάζοντας στιγμιότυπα από εποχή σε εποχή, από θεματική σε θεματική, από τον πόλεμο στο τραύμα. «Δεν πιστεύω ότι μπορεί κανείς να κατανοήσει τα κίνητρα ενός συγγραφέα χωρίς να γνωρίζει κάτι από την πρώιμη πορεία του», ακούγεται η φωνή του αφηγητή στο τρέιλερ.
Με πληροφορίες από The New York Times
