Η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα, σύμφωνα με δημοσίευμα του ρωσικού πρακτορείου ειδήσεων Tass, κατέθεσε αγωγή κατά του βελγικού χρηματοπιστωτικού θεματοφύλακα Euroclear, όπου κρατούνται τ παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, διεκδικώντας αποζημίωση ύψους 18,2 τρισ. ρουβλίων, ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 200 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τη συνέχεια των πληροφοριών που είχαν γίνει γνωστές την Παρασκευή, σύμφωνα με τις οποίες η Μόσχα είχε προσφύγει στη Δικαιοσύνη κατά της Euroclear, με τη σημερινή ενημέρωση να αποσαφηνίζει το ύψος της διεκδίκησης και το εύρος της νομικής κίνησης.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της 18ης Δεκεμβρίου, όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να αποφασίσουν για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας και τη χρήση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων.
Λίγο νωρίτερα σήμερα η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ Κάγια Κάλας, προειδοποίησε πως η επερχόμενη Σύνοδος Κορυφής αποτελεί σημείο καμπής για την Ευρώπη, καθώς οι αποφάσεις για τη στήριξη της Ουκρανίας «είτε θα ληφθούν είτε θα αποτύχουν», χωρίς πλέον περιθώρια αναβολής κάτι που επηρεάσει τόσο την Ουκρανία όσο και την ΕΕ.
Αγωγή στη Μόσχα και επίσημη νομική κλιμάκωση
Σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα που επικαλούνται ρωσικά μέσα, η αγωγή κατατέθηκε στις 12 Δεκεμβρίου ενώπιον εμπορικού διαιτητικού δικαστηρίου στη Μόσχα. Η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα υποστηρίζει ότι το ποσό αντικατοπτρίζει τόσο την πλήρη αξία των κυρίαρχων αποθεματικών της που έχουν παγώσει στην Ευρώπη όσο και τα διαφυγόντα έσοδα από τη διαχείρισή τους.
Σε ανακοίνωσή της, κάνει λόγο για «παράνομες ενέργειες» που σχετίζονται με τον χειρισμό των αποθεματικών της και δηλώνει ότι θα εξαντλήσει όλα τα διαθέσιμα νομικά μέσα για την προστασία των συμφερόντων της. Πρόκειται για την πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία που η Μόσχα μεταφέρει τη σύγκρουση σε ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό θεσμό με οργανωμένο νομικό τρόπο.
Η Euroclear στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ανησυχίας
Η Euroclear, με έδρα τις Βρυξέλλες, αποτελεί βασικό πυλώνα της ευρωπαϊκής χρηματοπιστωτικής υποδομής, λειτουργώντας ως κεντρικό αποθετήριο και μηχανισμός εκκαθάρισης τίτλων για τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και θεσμικούς επενδυτές. Μέσω των λογαριασμών της τηρείται η συντριπτική πλειονότητα των ρωσικών κρατικών αποθεματικών που έχουν ακινητοποιηθεί στο πλαίσιο των κυρώσεων περίπου 185 από τα συνολικά 210 δισ. ευρώ.
Η αγωγή της Ρωσίας ενισχύει τους φόβους στο Βέλγιο ότι μια περαιτέρω αξιοποίηση των κεφαλαίων θα μπορούσε να εκθέσει τη χώρα και τον χρηματοπιστωτικό της τομέα σε σοβαρούς νομικούς και οικονομικούς κινδύνους. Μέχρι στιγμής, η Euroclear δεν έχει σχολιάσει δημόσια την προσφυγή.
Απόφαση για επ’ αόριστον πάγωμα και σύνδεση με την Ουκρανία
Υπενθυμίζεται ότι στις 12 Δεκεμβρίου, τα κράτη-μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να διατηρήσουν επ’ αόριστον παγωμένα τα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία, αποτρέποντας το ενδεχόμενο αποδέσμευσής τους μέσω πολιτικού μπλοκαρίσματος στο πλαίσιο της εξάμηνης ανανέωσης των κυρώσεων.
Η απόφαση αυτή συνδέεται άμεσα με το σχέδιο δημιουργίας ενός «δανείου επανορθώσεων», με εγγύηση τα ακινητοποιημένα ρωσικά κεφάλαια, ώστε να χρηματοδοτηθούν οι στρατιωτικές και πολιτικές ανάγκες της Ουκρανίας για τα έτη 2026–2027. Η ΕΕ επιμένει ότι δεν πρόκειται για κατάσχεση των κεφαλαίων, αλλά για χρήση των εσόδων και των έκτακτων κερδών που παράγονται από αυτά.
Πολιτικά ρήγματα και απρόβλεπτες συμμαχίες της τελευταίας στιγμής κατά της χρήσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων
Σε πολιτικό επίπεδο, ωστόσο, η ενότητα της ΕΕ δοκιμάζεται. Η στάση του Βελγίου, το οποίο εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ενισχύθηκε τις τελευταίες ημέρες από την απροσδόκητη στήριξη της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι. Μαζί με τη Μάλτα και τη Βουλγαρία, οι τέσσερις χώρες ζήτησαν από την Επιτροπή και το Συμβούλιο να διερευνήσουν «εναλλακτικές επιλογές» συμβατές με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο και με σαφώς χαμηλότερους κινδύνους.
Η αντίσταση αυτή φέρεται να αιφνιδίασε τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, καθώς μέχρι πρόσφατα οι βασικοί αντίπαλοι του σχεδίου θεωρούνταν η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχία. Στις Βρυξέλλες εκτιμάται ότι η προσχώρηση της Ιταλίας αλλάζει ποιοτικά τις ισορροπίες.
Παράλληλα, διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι και άλλα κράτη-μέλη διατηρούν σοβαρές επιφυλάξεις, αλλά επιλέγουν να καλύπτονται πολιτικά πίσω από τη σκληρή γραμμή του Βελγίου. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται και η Γαλλία, η οποία στηρίζει το δάνειο για την Ουκρανία, αλλά δεν επιθυμεί να εμπλακούν ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε γαλλικές τράπεζες.
Στήριξη στο εσωτερικό του Βελγίου και δημοσκοπικό μήνυμα
Η στάση του Βέλγου πρωθυπουργού Μπαρτ ντε Βέβερ διαθέτει ισχυρή εσωτερική νομιμοποίηση. Σύμφωνα με το «Μεγάλο Βαρόμετρο» της Le Soir σε συνεργασία με την Ipsos, το 67% των Βέλγων δηλώνει αντίθετο στη χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας για τη στήριξη της Ουκρανίας.
Τη βελγική γραμμή στήριξε δημόσια και η ευρωβουλευτής και πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου Σοφί Βιλμές, χαρακτηρίζοντας «σωστή και δικαιολογημένη» τη στάση της κυβέρνησης, ιδίως υπό το πρίσμα των νομικών και χρηματοπιστωτικών κινδύνων. Παράλληλα, εξέφρασε ανησυχία για το ενδεχόμενο παράκαμψης του βελγικού βέτο μέσω ειδικής πλειοψηφίας.
Υψηλού ρίσκου σύνοδος
Καθώς πλησιάζει η Σύνοδος Κορυφής, η αγωγή της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας λειτουργεί ως επιταχυντής εξελίξεων και πολλαπλασιαστής αβεβαιότητας. Για τις Βρυξέλλες, το ζήτημα των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων δεν αποτελεί πλέον μόνο εργαλείο στήριξης της Ουκρανίας, αλλά και δοκιμασία για τη νομική ανθεκτικότητα, την πολιτική συνοχή και την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ένα ολοένα πιο εχθρικό γεωπολιτικό περιβάλλον όπου δεν είναι μόνο η Ρωσία αντίπαλος αλλά όπως αποδεικνύεται και σύμμαχοι με σημαντικότερο τις ΗΠΑ.
