Ολοένα και περισσότερες φιάλες με εντυπωσιακές, πολύχρωμες ετικέτες, που διατίθενται σε βενζινάδικα, περίπτερα και καταστήματα καπνού στις ΗΠΑ, προκαλούν ανησυχία στις υγειονομικές αρχές.

Πίσω από ονόματα όπως «ενεργειακά σφηνάκια» ή «ενισχυτικά διάθεσης», τα προϊόντα περιέχουν στην πραγματικότητα την τιανεπτίνη – μια ουσία που δεν έχει εγκριθεί για χρήση στις ΗΠΑ, αλλά μιμείται τις επιδράσεις των οπιοειδών και μπορεί να προκαλέσει εθισμό, κρίσεις και αναπνευστική καταστολή.

Ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) δεν έχει εγκρίνει τη χρήση της τιανεπτίνης για καμία θεραπευτική ένδειξη, ούτε την επιτρέπει ως συστατικό σε συμπληρώματα διατροφής ή ποτά. Παρ′ όλα αυτά, διάφορες μικρές εταιρείες διαθέτουν το μόριο στην αγορά – συχνά με εμπορικές ονομασίες όπως Zaza, Tianaa, Pegasus ή Neptune’s Fix – σε φόρμουλες αμφίβολης σύνθεσης. Η κυκλοφορία αυτών των σκευασμάτων γνωστή ως «ηρωίνη του βενζινάδικου» παραμένει ουσιαστικά ανεξέλεγκτη, καθώς τα συμπληρώματα διατροφής δεν υπόκεινται σε προέγκριση από τον FDA.

 

 

Η τιανεπτίνη, που χρησιμοποιείται ως αντικαταθλιπτικό σε ορισμένες ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, έχει συνδεθεί στις ΗΠΑ με ραγδαία αύξηση των περιστατικών δηλητηρίασης. Ανάλυση δεδομένων έδειξε αύξηση 525% στις αναφορές προς τα κέντρα δηλητηριάσεων την περίοδο 2018–2023. Σε περίπου 40% των περιπτώσεων απαιτήθηκε νοσηλεία, ενώ οι μισοί ασθενείς χρειάστηκαν εντατική θεραπεία.

Όπως σημειώνει η δρ. Diane Calello από την Υπηρεσία Δηλητηριάσεων του Νιου Τζέρσεϊ, «το πρόβλημα δεν είναι μόνο η εξάπλωση, αλλά και η αυξανόμενη τοξικότητα των σκευασμάτων. Συχνά περιέχουν και άλλες επικίνδυνες ουσίες, όπως συνθετικά κανναβινοειδή».

 

 

Πολλά από τα προϊόντα προωθούνται ψευδώς ως αγχολυτικά, αναλγητικά ή ενισχυτικά της διάθεσης. Ήδη από το 2018, ο FDA είχε αποστείλει προειδοποιητική επιστολή σε εταιρεία που ισχυριζόταν ότι προϊόν της βοηθά στην απεξάρτηση από οπιοειδή, χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση.

Αν και η τιανεπτίνη δεν ταξινομείται ως οπιοειδές, δρα σε παρόμοιους υποδοχείς στον εγκέφαλο, προκαλώντας ευφορία και σωματική εξάρτηση. «Οι χρήστες το καταναλώνουν για να αυτοθεραπευτούν ή να επιτύχουν αποτέλεσμα παρόμοιο με τα οπιοειδή, αλλά μπορεί να οδηγηθούν σε επικίνδυνη αναπνευστική καταστολή», εξηγεί η δρ. Hannah Hays από την Παιδιατρική Κλινική του Οχάιο.

 

 

Νομοθετικά κενά και απουσία ελέγχου

Η τιανεπτίνη δεν περιλαμβάνεται στον ομοσπονδιακό κατάλογο απαγορευμένων ουσιών, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πανεθνική ρύθμισή της. Περίπου 12 Πολιτείες – ανάμεσά τους η Αλαμπάμα, το Οχάιο και η Τενεσί – έχουν προχωρήσει σε τοπικές απαγορεύσεις ή περιορισμούς.

Η εμπειρία της Αλαμπάμα δείχνει ότι τέτοια μέτρα μπορούν να έχουν αποτέλεσμα: μετά την απαγόρευση το 2021, οι κλήσεις για περιστατικά με τιανεπτίνη μειώθηκαν, ενώ στις γειτονικές Πολιτείες συνέχισαν να αυξάνονται.

 

 

Ωστόσο, η απαγόρευση ενδέχεται να οδηγήσει ορισμένους εξαρτημένους χρήστες σε στερητικά συμπτώματα και ανεξέλεγκτη αναζήτηση υποκατάστατων.

Για τους ειδικούς, το μήνυμα είναι σαφές: το περιεχόμενο αυτών των σκευασμάτων είναι συχνά άγνωστο και μεταβαλλόμενο. «Ακόμα κι αν κάποιος έχει χρησιμοποιήσει το ίδιο προϊόν στο παρελθόν, η επόμενη φιάλη μπορεί να περιέχει κάτι εντελώς διαφορετικό», προειδοποιεί η Calello.

Οι υγειονομικές αρχές καλούν όσους πάσχουν από κατάθλιψη, εθισμό ή χρόνιο πόνο να αναζητούν επιστημονικά τεκμηριωμένες θεραπείες από επαγγελματίες υγείας — και όχι λύσεις του βενζινάδικου.