Η Κίνα ξεπέρασε για πρώτη φορά στην ιστορία της το ορόσημο του 1 τρισ. δολαρίων σε εμπορικό πλεόνασμα μέσα στο 2025, την ώρα που οι αμερικανικοί δασμοί του Τραμπ παραμένουν σε επίπεδα-ρεκόρ για τα κινεζικά προϊόντα. Παρά τη βουτιά των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, το Πεκίνο «ξεχειλίζει» από πλεονάσματα χάρη στη στροφή προς Ευρώπη, Ασία και αναδυόμενες αγορές, αλλά και χάρη σε μια επικίνδυνα υποτονική εσωτερική ζήτηση. Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν η Κίνα είναι ήδη οικονομική υπερδύναμη, είναι αν αυτό το μοντέλο μπορεί να κρατήσει.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία των κινεζικών τελωνείων, το εμπορικό πλεόνασμα αγαθών της Κίνας έχει φτάσει περίπου τα 1,07–1,08 τρισ. δολάρια στους πρώτους έντεκα μήνες του 2025, για πρώτη φορά πάνω από το «ψυχολογικό» όριο του 1 τρισ.
Οι εξαγωγές αυξήθηκαν περίπου 5,4–5,9% σε ετήσια βάση, αγγίζοντας τα 3,4 τρισ. δολάρια.
Οι εισαγωγές υποχώρησαν ή έμειναν σχεδόν στάσιμες (–0,6% περίπου), γύρω στα 2,3 τρισ. δολάρια.
Με απλά λόγια η Κίνα πουλάει πολύ περισσότερο στον κόσμο απ’ ό,τι αγοράζει και το κάνει σε μια χρονιά όπου η εγχώρια ζήτηση είναι τόσο αδύναμη, ώστε οι εισαγωγές παραμένουν πιεσμένες.
Οι διεθνείς αναλυτές σημειώνουν ότι το ρεκόρ πλεονάσματος είναι ταυτόχρονα: Επίδειξη δύναμης της κινεζικής μεταποίησης και των εξαγωγών. Αλλά και του ταχέως αναπτυσσόμενου ναυπηγό και επισκευαστικού, τομέα της. Συμπτώματα μιας οικονομίας που δεν καταφέρνει να στηριχθεί επαρκώς στην κατανάλωση και επενδύσεις στο εσωτερικό.
Οι δασμοί του Τραμπ «πονάει» την Αμερική, όχι το κινεζικό πλεόνασμα
Ο χρήστης της αμερικανικής αγοράς θα σκεφτεί: «Μα οι δασμοί του Τραμπ; Δεν θα έπρεπε να έχουν γονατίσει τις κινεζικές εξαγωγές;»Η εικόνα είναι πιο σύνθετη:
Μετά την κλιμάκωση της δεύτερης θητείας Τραμπ, ο μέσος πραγματικός δασμός στις κινεζικές εισαγωγές στις ΗΠΑ έφτασε αποτελεσματικά πάνω από 30%, πριν μειωθεί πρόσφατα γύρω στο 29,3% μετά από μια προσωρινή συμφωνία τον Οκτώβριο του 2025.
Οι κινεζικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ έχουν όντως βουλιάξει. Περίπου –29% σε ετήσια βάση τον Νοέμβριο.
Κι όμως, το συνολικό κινεζικό πλεόνασμα εκτοξεύεται. Πώς;
- Γεωγραφική στροφή:
Εξαγωγές προς ΕΕ: αύξηση σχεδόν 15% σε ετήσια βάση τον Νοέμβριο. Εξαγωγές προς Νοτιοανατολική Ασία (ASEAN) και άλλες αναδυόμενες οικονομίες: επίσης ισχυρή άνοδος. Αυξανόμενα στοιχεία για «transshipping»: κινεζικά προϊόντα συναρμολογούνται σε χώρες της ASEAN και επανεξάγονται προς τις ΗΠΑ ως… «μη κινεζικά». - Αδύναμες εισαγωγές:
Η Κίνα εισάγει λιγότερα, όχι μόνο λόγω επιβράδυνσης του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά και λόγω εσωτερικής οικονομικής κόπωσης (ακίνητα, επενδύσεις, κατανάλωση). - Ανταγωνιστικότητα τιμών:
Ένα σχετικά αδύναμο γουάν και επιθετική τιμολόγηση σε κλάδους όπως ηλεκτρικά αυτοκίνητα, φωτοβολταϊκά και μπαταρίες ενισχύουν τις εξαγωγές προς την Ευρώπη και τον «παγκόσμιο Νότο».
Συμπερασματικά, οι δασμοί του Τραμπ πονάει διμερώς τις ροές ΗΠΑ–Κίνας, αυξάνει το κόστος για Αμερικανούς καταναλωτές, αλλά δεν έχει καταφέρει να «σπάσει» το συνολικό κινεζικό εξαγωγικό μοντέλο. Έχει, μάλλον, επιταχύνει τη στροφή της Κίνας προς άλλες αγορές.
Πόσο μεγάλη είναι πραγματικά η κινεζική οικονομία
Σε όρους ονομαστικού ΑΕΠ (σε τρέχουσες τιμές δολαρίου) οι ΗΠΑ παραμένουν #1, με την Κίνα δεύτερη και την ΕΕ τρίτη, σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2025.
Όμως, σε ΑΕΠ με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPP) – δηλαδή προσαρμοσμένο στο κόστος ζωής – η εικόνα γέρνει καθαρά προς Πεκίνο:
- Η Κίνα εκτιμάται ότι παράγει περίπου 19,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ PPP,
- Οι ΗΠΑ περίπου 14,7%,
- Η ΕΕ περίπου 14%.
Σε απόλυτα μεγέθη PPP για το 2024–2025:
- Κίνα: ~33,6–37,1 τρισ. δολάρια
- ΗΠΑ: ~25,7–29,2 τρισ.
- Ινδία: ~14–16 τρισ.
- Ρωσία: ~6–7 τρισ.
Η Κίνα είναι ήδη η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε όρους PPP,
αλλά παραμένει φτωχότερη ανά κάτοικο.ΑΕΠ PPP ανά κάτοικο στην Κίνα, κατά προσέγγιση το μισό της ευρωπαϊκής μέσης τιμής. Είναι, δηλαδή, ένας γίγαντας σε συνολικό μέγεθος, αλλά όχι μια πλούσια κοινωνία στο επίπεδο της Δύσης.
Κίνα vs ΕΕ: δύο διαφορετικοί γίγαντες
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ένας οικονομικός «μπλοκ» αντίστοιχου μεγέθους με την Κίνα:
- ΑΕΠ PPP ΕΕ: γύρω στα 29,2 τρισ. δολάρια το 2025.
- Εξαγωγές αγαθών: ~2,8 τρισ. δολάρια το 2024.
Όμως η δομή είναι διαφορετική:
- Η ΕΕ έχει υψηλότερο εισόδημα ανά κάτοικο, ισχυρό κοινωνικό κράτος, αλλά χαμηλή ανάπτυξη και δημογραφική κόπωση.
- Η Κίνα έχει πιο δυναμικό μεταποιητικό τομέα, ψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης (~4–5%) αλλά χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα και μεγάλες ανισότητες.
Στο εμπόριο, η ΕΕ ανησυχεί πλέον ανοιχτά:
Το πλεόνασμα της Κίνας με την ΕΕ ξεπέρασε τα 300 δισ. ευρώ σε αγαθά το 2024, με ιδιαίτερη έκρηξη στις εξαγωγές αυτοκινήτων. Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει ήδη προειδοποιήσει για νέους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα, ειδικά στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τις «πράσινες» τεχνολογίες. Η σύγκρουση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και βιομηχανική: Ποιος θα κυριαρχήσει στις αλυσίδες αξίας των ηλεκτρικών οχημάτων, των μπαταριών και των ΑΠΕ την επόμενη δεκαετία.
Οι ρωγμές στο κινεζικό μοντέλο: ακίνητα, νέοι, ζήτηση
Πίσω από το ρεκόρ πλεονάσματος κρύβεται μια οικονομία με σοβαρά εσωτερικά προβλήματα. Ένα από τα βασικότερα είναι τα ακίνητα που βρίσκονται σε παρατεταμένη κρίση.Οι τιμές κατοικιών αναμένεται να υποχωρήσουν περίπου 3,7% το 2025 και να συνεχίσουν να πέφτουν και το 2026, πριν σταθεροποιηθούν. Επενδύσεις και πωλήσεις στον κλάδο έχουν καταρρεύσει σε σχέση με τα επίπεδα του 2021, ενώ πολλές πόλεις βλέπουν διψήφιες ετήσιες μειώσεις τιμών. Ο κλάδος ακινήτων για χρόνια ήταν η βασική μηχανή ανάπτυξης, πλούτου και φορολογικών εσόδων στην Κίνα. Τώρα λειτουργεί σαν βαρίδι για την κατανάλωση, τις τράπεζες και τα τοπικά ταμεία.
Άλλο πρόβλημα είναι η νεανική ανεργία. Ή «σκοτεινή» πλευρά του θαύματος. Παρά τους υψηλούς ρυθμούς ΑΕΠ, η αγορά εργασίας για τους νέους είναι δύσκολη:
Η ανεργία 16–24 ετών (εκτός φοιτητών) βρέθηκε σε ιστορικό υψηλό 18,9% το καλοκαίρι και παραμένει γύρω στο 17,3% τον Οκτώβριο 2025 παρά τα μέτρα στήριξης.
Πίσω από τους αριθμούς υπάρχει μια γενιά μορφωμένων νέων που δυσκολεύονται να βρουν δουλειά αντίστοιχη των προσόντων τους, την ώρα που η οικονομία μεταβαίνει από το μοντέλο «οικοδομή–βαριά βιομηχανία» σε υπηρεσίες και high-tech.
Άλλος πονοκέφαλος για την Κίνα είναι η εξάρτηση από τις εξαγωγές.
Παρά τους κυβερνητικούς στόχους για «διπλή κυκλοφορία» (εσωτερική και εξωτερική ζήτηση), η πραγματικότητα είναι ότι το 2025 ή ανάπτυξη γύρω στο 5% στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό από τις εξαγωγές, ενώ η εγχώρια κατανάλωση και οι επενδύσεις παραμένουν αδύναμες.
Το ίδιο το Πολιτμπιρό παραδέχεται ότι χρειάζονται πιο επιθετικές δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές για να στηριχθεί η ζήτηση στο εσωτερικό το 2026.
Οπότε εν κατακλείδι προκύτει το ερώτημα: Είναι η Κίνα η οικονομική υπερδύναμη του πλανήτη;
Αν το ερώτημα μπει ωμά, η απάντηση είναι: Ναι, αλλά με αστερίσκους.
Σε τι είναι ήδη υπερδύναμη;
- #1 σε ΑΕΠ PPP και περίπου 1/5 της παγκόσμιας οικονομίας σε σταθερές τιμές.
- #1 παγκοσμίως στις εξαγωγές αγαθών, με εμπορικό πλεόνασμα πάνω από 1 τρισ. δολάρια.
- Παγκόσμιος ηγέτης σε ηλεκτρικά οχήματα, μπαταρίες, φωτοβολταϊκά, electronics και ολοένα περισσότερο στη βιομηχανία ημιαγωγών μεσαίας τεχνολογίας.
- Κρίσιμος εμπορικός εταίρος για ΕΕ, Ρωσία, Ινδία, παγκόσμιο Νότο, με τεράστια επιρροή στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Πού υστερεί ακόμη σε σχέση με τις ΗΠΑ / ΕΕ;
- Το δολάριο παραμένει το κεντρικό νόμισμα του πλανήτη· το γουάν είναι πολύ πίσω ως παγκόσμιο αποθεματικό.
- Η χρηματοοικονομική ισχύς, η καινοτομία αιχμής (AI, κορυφαία chips, big tech platforms) και τα πανεπιστήμια εξακολουθούν να γέρνουν προς ΗΠΑ/Δύση.
- Η Κίνα έχει γηράσκοντα πληθυσμό, ακρίβεια σε κοινωνική ασφάλιση και υψηλό χρέος σε επίπεδο τοπικών κυβερνήσεων και επιχειρήσεων.
Ο κόσμος που έρχεται: μονοπολικό, διπολικό ή πολυπολικό;
Ρεαλιστικά, μπαίνουμε σε ένα πολυπολικό οικονομικό σύστημα:
Η Κίνα είναι η βιομηχανική υπερδύναμη και #1 σε PPP.
Οι ΗΠΑ διατηρούν την χρηματοοικονομική, τεχνολογική και νομισματική ηγεμονία.
Η ΕΕ παραμένει κολοσσός σε μέγεθος και εμπορική ισχύ, έστω με χαμηλότερη ανάπτυξη.
Η Ινδία ανεβαίνει γρήγορα ως δημογραφικός και μελλοντικός καταναλωτικός γίγαντας, παρότι σήμερα έχει εμπορικά ελλείμματα.
Η Ρωσία είναι ενεργειακή υπερδύναμη, αλλά όχι πλήρως συγκρίσιμη σε βιομηχανική βάση με τους παραπάνω.
