Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις από την παγκόσμια εμπορική αστάθεια ενέκρινε και παρουσίασε επίσημα σήμερα, Τετάρτη, στις Βρυξέλλες το κείμενο της εμπορικής συμφωνίας με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής του Mercosur (Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη). Η συμφωνία στοχεύει να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο, με πληθυσμό 700 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Η συμφωνία, η οποία έπειτα από δεκαετίες υπογράφηκε τον Δεκέμβριο, θα τεθεί πλέον προς έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη της ΕΕ (Συμβούλιο). Μαζί ανανεώθηκε και η Συμφωνία ΕΕ–Μεξικού. Ωστόσο, αναμένονται αντιδράσεις τόσο από τη Γαλλία και άλλες χώρες, που φοβούνται ότι θα πληγεί ο αγροτικός τους τομέας, όσο και από τα συνδικάτα αγροτών στην ΕΕ, καθώς και από μερίδα ευρωβουλευτών. Την ίδια ώρα η Κομισιόν διαβεβαιώνει ότι υπάρχουν νομικές δεσμεύσεις που διασφαλίζουν τα συμφέροντα των Ευρωπαίων αγροτών.
Για να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία απαιτείται η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών και η ειδική πλειοψηφία των κρατών μελών να ψηφίσουν υπέρ (15 κράτη της ΕΕ που εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού της ΕΕ).
Η ελπίδα της Κομισιόν είναι αυτό να συμβεί έως το Δεκέμβριο και εκτιμάται ότι η Συμφωνία εάν πάρει το «πράσινο φως» θα αντισταθμίσει περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών που αναμένεται να χαθούν λόγω των αμερικανικών δασμών 15% που συμφώνησαν οι Βρυξέλλες τον Ιούλιο.
«Στο σημερινό πολύπλοκο γεωπολιτικό πλαίσιο, η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερο από ποτέ συμμαχίες με αξιόπιστους εταίρους. Οι συμφωνίες αυτές δημιουργούν σταθερότητα σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα. Ενισχύουν τη στρατηγική μας εταιρική σχέση και την πολιτική μας συνεργασία, ενισχύοντας τους μακροχρόνιους δεσμούς μας με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής» δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ Κάγια Κάλας κατά την παρουσίαση της συμφωνίας στους δημοσιογράφους.
Βασικά στοιχεία της συμφωνίας και προσδοκίες
Η συμφωνία στοχεύει στη μείωση των νοτιοαμερικανικών δασμών για τα αυτοκίνητα, τα μηχανήματα και τα βιομηχανικά προϊόντα που κατασκευάζονται στην ΕΕ, επιτρέποντας παράλληλα στις τέσσερις χώρες του Mercosur να πωλούν περισσότερα γεωργικά προϊόντα, βόειο κρέας, κοτόπουλο και άλλα τρόφιμα, στην Ευρώπη.
Επιπλέον, η ΕΕ θεωρεί τον Mercosur αξιόπιστο εταίρο στην προσπάθειά της να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα για κρίσιμα ορυκτά, όπως το λίθιο για μπαταρίες. Η συμφωνία εξασφαλίζει την απαλλαγή από φόρους εξαγωγής για τα περισσότερα τέτοια υλικά.
«Το εκτεταμένο δίκτυο συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου της ΕΕ, το μεγαλύτερο στον κόσμο, αποτελεί ζωτικό πλεονέκτημα για τη διατήρηση του οικονομικού μας πλεονεκτήματος. Η συμφωνία εταιρικής σχέσης ΕΕ-Μερκοσούρ και η εκσυγχρονισμένη συνολική συμφωνία ΕΕ-Μεξικού αποτελούν στρατηγικούς ακρογωνιαίους λίθους. Θα ανοίξουν την πρόσβαση σε νέες αγορές, θα ενισχύσουν την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ και θα προσφέρουν ένα κρίσιμο πλεονέκτημα στη δυναμική περιοχή της Λατινικής Αμερικής» υπογράμμισε ο Επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφτσοβιτς.
Προσπάθειες κατευνασμού
Σε μια προσπάθεια να κατευνάσουν τους αντιτιθέμενους, οι Βρυξέλλες εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε διατάξεις που επιτρέπουν να σταματήσουν ή να αντιστρέψουν τις σταδιακές μειώσεις των δασμών, εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι βλάπτουν τον γεωργικό τομέα της ΕΕ.
Ένα «δώρο» προς τη Γαλλία είναι η νομική πρόταση την οποία συμπεριέλαβε η Κομισιόν σύμφωνα με την οποία θα εξειδικεύεται ο τρόπος ενεργοποίησης των ρητρών διασφάλισης σε περίπτωση που οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από τον Mercosur πλήξουν την αγορά της ΕΕ.
Συγκεκριμένα η Κομισιόν παρουσίασε μια νομική πράξη που θα κάνει λειτουργική τη διμερή ρήτρα διασφάλισης του EU–Mercosur. Η πράξη αυτή, που θα εγκριθεί από Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο χωρίς να ανοίξουν εκ νέου τα εμπορικά κεφάλαια, προβλέπει ενισχυμένη παρακολούθηση, εξαμηνιαίες αναφορές, ταχεία ενεργοποίηση προσωρινών μέτρων έως 21 ημέρες σε επείγουσες περιπτώσεις και εκκίνηση έρευνας όταν οι εισαγωγές αυξάνονται πάνω από 10% και οι τιμές τους είναι τουλάχιστον 10% χαμηλότερες από τις ενωσιακές.»
«Ακούσαμε προσεκτικά τους αγρότες μας και τα κράτη μέλη.
Και έχουμε παράσχει ακόμη ισχυρότερες – νομικά δεσμευτικές – εγγυήσεις για να τους καθησυχάσουμε και να τους δώσουμε την εμπιστοσύνη να υποστηρίξουν τη συμφωνία» ανέφερε με ανάρτησή της στο Χ η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Τι λένε οι επικριτές
Οι Ευρωπαίοι αγρότες διαμαρτύρονται επανειλημμένα ότι οι συμφωνίες θα οδηγήσουν σε φθηνές εισαγωγές, ιδίως βοείου κρέατος, που δεν πληρούν τα περιβαλλοντικά και υγειονομικά πρότυπα της ΕΕ και οι ίδιοι δεν θα μπορούν να τα ανταγωνιστούν μειώνοντας έτσι την κατανάλωση των αντίστοιχων ευρωπαϊκών προϊόντων, εις βάρος των παραγωγών.
Άλλωστε η Επιτροπή το τονίζει ότι «η συμφωνία θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε οι ευρωπαίοι καταναλωτές να μπορούν να επιλέξουν από ένα ευρύτερο και πιο προσιτό φάσμα προϊόντων και υπηρεσιών».
Η Copa-Cogeca, η μεγαλύτερη ένωση αγροτών της ΕΕ, δήλωσε ότι η απόφαση να προωθηθεί η επικύρωση «είναι εξαιρετικά επιζήμια» και κάνει λόγο για διαδικασία πολιτικής πίεσης, που προστίθεται σε μια σειρά αρνητικών ανακοινώσεων (περικοπές στον γεωργικό προϋπολογισμό, αποδυνάμωση της ΚΑΠ, παραχωρήσεις σε δασμούς με τις ΗΠΑ).
«Η επικύρωση αυτή θα αποτελέσει ακόμη ένα δείγμα του χάσματος μεταξύ των δηλώσεων της Προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην αρχή της θητείας της και των μέτρων που έχει λάβει η Επιτροπή μέχρι σήμερα… Σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη στο Berlaymont, πιστεύουμε ότι η συμφωνία ΕΕ–Mercosur δεν ήταν ποτέ τόσο επιζήμια από οικονομική και πολιτική άποψη για τους αγρότες, τις αγροτικές κοινότητες και τους καταναλωτές της Ευρώπης», αναφέρει η Copa-Cogeca.
Παράλληλα, περιβαλλοντικές οργανώσεις χαρακτηρίζουν τη συμφωνία «καταστροφική για το κλίμα», υποστηρίζοντας ότι θα οδηγήσει σε αυξημένη αποψίλωση, κυρίως στον Αμαζόνιο, με σοβαρές συνέπειες για το περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβεβαιώνει ότι τα πρότυπα της ΕΕ δεν θα χαλαρώσουν, καθώς η συμφωνία περιλαμβάνει δεσμεύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης περαιτέρω αποψίλωσης μετά το 2030.
Τι λένε οι υποστηρικτές
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε:
«Οι συμφωνίες μας με τον Mercosur και το Μεξικό αποτελούν σημαντικά ορόσημα για το οικονομικό μέλλον της ΕΕ. Συνεχίζουμε να διαφοροποιούμε το εμπόριό μας, να προωθούμε νέες εταιρικές σχέσεις και να δημιουργούμε νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Οι επιχειρήσεις και ο αγροδιατροφικός τομέας της ΕΕ θα αποκομίσουν αμέσως τα οφέλη από τη μείωση των δασμών και του κόστους, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η ΕΕ είναι ήδη ο μεγαλύτερος εμπορικός συνασπισμός στον κόσμο και οι συμφωνίες αυτές θα εδραιώσουν αυτή τη θέση».
Απρόσμενες ευκαιρίες
Όπως τονίζει η Κομισιόν, η συμφωνία με την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη (Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης ΕΕ–Mercosur) θα δημιουργήσει τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο, καλύπτοντας μια αγορά με πάνω από 700 εκατομμύρια καταναλωτές.
Οι επιχειρήσεις της ΕΕ θα απολαύσουν το πλεονέκτημα της πρωτοπορίας, επωφελούμενες από χαμηλότερους δασμούς σε μια περιοχή όπου οι περισσότερες άλλες χώρες αντιμετωπίζουν υψηλά εμπόδια.
Εκτιμάται ότι η συμφωνία μπορεί να αυξήσει τις ετήσιες εξαγωγές της ΕΕ προς τον Mercosur έως και 39% (49 δισ. ευρώ), υποστηρίζοντας περισσότερες από 440.000 θέσεις εργασίας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Θα μειώσει τους συχνά απαγορευτικούς δασμούς του Mercosur για τις εξαγωγές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων βασικών βιομηχανικών προϊόντων, όπως αυτοκίνητα (35%), μηχανήματα (14–20%) και φαρμακευτικά προϊόντα (έως 14%).
Σε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας, οι εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ με τον Mercosur και το Μεξικό ενισχύουν δεσμούς με στρατηγικούς εταίρους, προάγοντας εμπιστοσύνη και κοινή δράση απέναντι σε παγκόσμιες προκλήσεις.
Τα οφέλη κατά τη Κομισιόν
Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι εξαγωγές τροφίμων της ΕΕ προς τον Mercosur αναμένεται να αυξηθούν κατά 50%, χάρη στη μείωση δασμών σε βασικά προϊόντα:
• Κρασί και αλκοολούχα: μείωση έως 35%.
• Σοκολάτα: μείωση 20%.
• Ελαιόλαδο: μείωση 10%.
Η συμφωνία υποστηρίζει εξαγωγές υψηλής ποιότητας, όπως τυριά και αλλαντικά, και τερματίζει τον ανταγωνισμό από απομιμήσεις, προστατεύοντας 344–350 γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΟΠ/ΠΓΕ).
Ισχυρή προστασία για ευαίσθητα προϊόντα της ΕΕ
Η συμφωνία εξασφαλίζει πλήρη προστασία για ευαίσθητους γεωργικούς τομείς:
1. Περιορισμένες εισαγωγές:
• Βόειο κρέας: 1,5% (99.000 τόνοι, λιγότερο από τους τρέχοντες 206.000).
• Πουλερικά: 1,3%.
• Συνολικά: κάτω από 1,6% της κατανάλωσης βοείου και 1,4% πουλερικών στην ΕΕ.
2. Διασφαλίσεις και μηχανισμοί:
Ισχυρές ρήτρες για προστασία από υπερβολικές εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένων διμερών διασφαλίσεων. Η Επιτροπή προτείνει νομοθετική πράξη για εφαρμογή, εγκρίσιμη από Κοινοβούλιο και Συμβούλιο, με έμφαση σε κρέας και γαλακτοκομικά.
Η Επιτροπή θα διαπραγματευτεί για ομαλή εφαρμογή και θα προωθήσει πρωτοβουλίες, όπως ευθυγράμμιση προτύπων για φυτοφάρμακα και ευζωία ζώων. Σύντομα θα ξεκινήσουν εκτιμήσεις επιπτώσεων βάσει του «Οράματος για Γεωργία και Τρόφιμα».
Διατήρηση υψηλών προτύπων και ενίσχυση ελέγχων
• Τα υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά πρότυπα (SPS) δεν τροποποιούνται. Όλα τα εισαγόμενα προϊόντα, από τον Mercosur ή αλλού, πρέπει να συμμορφώνονται με τα αυστηρά ευρωπαϊκά πρότυπα υγιεινής και ασφάλειας.
• Ενίσχυση ελέγχων: περισσότερες επιθεωρήσεις σε τρίτες χώρες και επιτόπου έλεγχοι.
Οικονομική στήριξη για αγρότες της ΕΕ
• Μετά το 2027, η ΚΓΠ προβλέπει προϋπολογισμό ≥300 δισ. ευρώ για στήριξη εισοδήματος.
• Νέο ταμείο «Unity» ύψους 6,3 δισ. ευρώ θα λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας σε κρίσεις, διπλασιάζοντας το γεωργικό απόθεμα.
Η συμφωνία ΕΕ–Μεξικού
Η αναθεωρημένη συμφωνία ΕΕ–Μεξικού στοχεύει στο άνοιγμα της μεξικανικής αγοράς στις εξαγωγές της ΕΕ, ενισχύοντας την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα και στις δύο πλευρές.
Το Μεξικό είναι ένας από τους μακροβιότερους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ και ο δεύτερος μεγαλύτερος στη Λατινική Αμερική, με την αρχική συμφωνία να χρονολογείται από το 2000. Κάθε χρόνο, η ΕΕ εξάγει στο Μεξικό αγαθά και υπηρεσίες αξίας άνω των 70 δισ. ευρώ, υποστηρίζοντας περισσότερες από 630.000 θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.
Όπως αναφέρει η Κομισιόν, καθώς το Μεξικό είναι καθαρά εισαγωγική χώρα τροφίμων, η νέα συμφωνία θα ωφελήσει ιδιαίτερα τους Ευρωπαίους αγροδιατροφικούς εξαγωγείς.
Κατάργηση δασμών
«Η εκσυγχρονισμένη συμφωνία καταργεί τους εναπομείναντες απαγορευτικούς δασμούς σε προϊόντα της ΕΕ όπως τυριά, πουλερικά, χοιρινό, ζυμαρικά, μήλα, μαρμελάδες, σοκολάτα και κρασί. Οι δασμοί αυτοί, που φτάνουν έως και το 100% σε ορισμένα προϊόντα, θα εξαλειφθούν, καθιστώντας τα ευρωπαϊκά προϊόντα πολύ πιο ανταγωνιστικά στη μεξικανική αγορά.» αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Παράλληλα, απλουστευμένες διαδικασίες θα μειώσουν τον χρόνο και το κόστος για τους εξαγωγείς, ενώ η συμφωνία επεκτείνει την προστασία από απομιμήσεις σε 568 εμβληματικά παραδοσιακά ευρωπαϊκά προϊόντα (γεωγραφικές ενδείξεις).
Η αναθεωρημένη συμφωνία εξασφαλίζει επίσης σημαντική πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες, επωφελώντας στρατηγικούς βιομηχανικούς κλάδους της Ευρώπης. Το Μεξικό είναι κορυφαίος προμηθευτής φθορίτη (χρησιμοποιείται στη χημική βιομηχανία, στη χαλυβουργία και στα κεραμικά), βισμούθιου (φαρμακευτικά και καλλυντικά) και αντιμονίου (χρησιμοποιείται π.χ. σε υλικά επιβραδυντικά φωτιάς, μπαταρίες μολύβδου, γυαλί και κεραμικά).
Τέλος, η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι η συμφωνία ενισχύει επίσης τη συνεργασία σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, εγκληματικότητας, μετανάστευσης και ισότητας των φύλων. Προωθεί την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον πολυμερισμό και την ασφάλεια, ενώ διευκολύνει στρατηγική συνεργασία σε ζητήματα όπως η διαφοροποίηση εφοδιαστικών αλυσίδων, η εξασφάλιση κρίσιμων πρώτων υλών και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
