Οι αντιπρόσωποι των κρατών μελών της ΕΕ ενέκριναν σήμερα Παρασκευή 19/12 τη διμερή συμφωνία με τον Καναδά για τη συμμετοχή του στον μηχανισμό SAFE (Security Action for Europe), ανοίγοντας για πρώτη φορά το συγκεκριμένο ευρωπαϊκό αμυντικό εργαλείο σε χώρα εκτός Ευρώπης.
Υπενθυμίζεται ότι το SAFE αποτελεί το βασικό χρηματοδοτικό σκέλος του ευρωπαϊκού σχεδίου ενίσχυσης της άμυνας, με συνολικό ύψος 150 δισ. ευρώ. Στόχος του είναι να στηρίξει τα κράτη μέλη που επιθυμούν να επενδύσουν στην αμυντική βιομηχανική παραγωγή μέσω κοινών προμηθειών, με έμφαση σε κρίσιμες και προτεραιότητας στρατιωτικές δυνατότητες.
Όπως αναφέρει το Συμβούλιο η συμμετοχή του Καναδά αντανακλά τη βούληση Βρυξελλών και Οτάβας να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας, όπως αυτή αποτυπώθηκε στη Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης Ασφάλειας και Άμυνας που υπεγράφη στη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ–Καναδά στις 23 Ιουνίου 2025.
Σύμφωνα με τους κανόνες του SAFE, τα συμβόλαια κοινών προμηθειών προβλέπουν ότι το κόστος των εξαρτημάτων που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ, ΕΟΧ-ΕΖΕΣ και Ουκρανίας δεν μπορεί να υπερβαίνει το 35% του εκτιμώμενου κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος. Η συμφωνία με τον Καναδά προσαρμόζει αυτές τις προϋποθέσεις, επιτρέποντας ευρύτερη συμμετοχή καναδικών νομικών οντοτήτων. Η συμμετοχή αυτή θα συνοδεύεται από χρηματοδοτική συνεισφορά του Καναδά στο πλαίσιο του μηχανισμού.
Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν την εξουσιοδότηση του Συμβουλίου για την επίσημη υπογραφή της συμφωνίας, μετά την ολοκλήρωση του νομικού ελέγχου. Στη συνέχεια, θα ζητηθεί η συγκατάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μετά τη θετική γνωμοδότησή του, το Συμβούλιο θα μπορεί να εγκρίνει οριστικά τη συμφωνία.
Η απόφαση εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την άμυνα. Στα συμπεράσματά του της 6ης Μαρτίου 2025, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε ότι η Ευρώπη πρέπει να καταστεί πιο κυρίαρχη και πιο υπεύθυνη για τη δική της άμυνα, μειώνοντας τις στρατηγικές εξαρτήσεις και καλύπτοντας κρίσιμα κενά δυνατοτήτων. Τα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν τότε να ενισχύσουν τη συνολική αμυντική τους ετοιμότητα και την ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση.
Το SAFE αποτελεί τον πρώτο πυλώνα του σχεδίου ReArm Europe/Readiness 2030 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι υπόλοιποι πυλώνες περιλαμβάνουν την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για αυξημένες αμυντικές δαπάνες, μεγαλύτερη ευελιξία στη χρήση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων όπως τα ταμεία συνοχής, τη συμπληρωματική στήριξη μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων.
Σημειώνεται ότι το SAFE θεωρείται κρίσιμο εργαλείο για τη στενότερη ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική βάση, την επιτάχυνση της ανάπτυξης στρατιωτικών δυνατοτήτων και την ενίσχυση της συλλογικής αμυντικής ετοιμότητας της Ευρώπης απέναντι σε κοινές απειλές.
Μέχρι την προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου 2025, 19 χώρες υπέβαλαν τα Εθνικά Σχέδια Αμυντικών Επενδύσεων στο πλαίσιο του SAFE, τα οποία βρίσκονται σήμερα υπό αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η σχετική κανονιστική πράξη προβλέπει ρητά τη δυνατότητα σύναψης διμερών ή πολυμερών συμφωνιών με τρίτες χώρες που έχουν συνάψει εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα.
Η συμφωνία με τον Καναδά αποτελεί το πρώτο πρακτικό βήμα εφαρμογής αυτής της πρόβλεψης και σηματοδοτεί μια νέα φάση στη διεθνοποίηση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας.
Όσον αφορά στην Ελλάδα αξίζει να σημειωθεί ότι η Κομισιόν στις αρχές Δεκέμβριου επιβεβαίωσε ότι η ελληνική πρόταση για την αξιοποίηση του μηχανισμού SAFE έχει επιστρέψει στην Αθήνα για διευκρινίσεις. Ωστόσο διαβεβαίωσε ότι δεν έχει υπάρξει καμία απόρριψη και ότι η διαδικασία αυτή αποτελεί «κοινή πρακτική» στο στάδιο αξιολόγησης των Εθνικών Σχεδίων.
Η απάντηση αυτή από μέρους του εκπροσώπου της Κομισιόν προέκυψε έπειτα από διαρροές σύμφωνα με τις οποίες η ελληνική πρόταση φέρεται να επιστράφηκε επειδή το συνολικό ύψος του επενδυτικού σχεδίου υπερέβαινε κατά πολύ την ενδεικτική κατανομή για την Ελλάδα,περίπου 2,8 δισ. ευρώ έναντι των 787,669 εκατ. Ευρώ που έχουν εγκριθεί για τη χώρα μας. Παράλληλα ζητήθηκαν σαφέστερες διευκρινίσεις ως προς την επιλεξιμότητα των δράσεων και τη συμμόρφωση με το άρθρο 4(3) του Κανονισμού SAFE, ιδίως σε ό,τι αφορά τις συμπράξεις και τη συμμετοχή περισσότερων κρατών μελών στις προμήθειες.
