Τη συμμετοχή του Καναδά στα χαμηλότοκα δάνεια του ευρωπαϊκού μέσου SAFE για την ενίσχυση της κοινής αμυντικής βάσης ανακοίνωσε αργά το βράδυ της Δευτέρας η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η Ε.Ε. και η καναδική κυβέρνηση ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις για τους όρους ένταξης της τρίτης χώρας στο πρόγραμμα, ανοίγοντας τον δρόμο για βαθύτερη βιομηχανική και στρατηγική σύμπραξη.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα «Χ», ανέφερε «Καλώς ήρθες στο SAFE Καναδά και υπογράμμισε ότι «όταν εταίροι με παρόμοιο τρόπο σκέψης ενώνουν τις δυνάμεις τους για την ασφάλεια και την άμυνα σε έναν ταραγμένο κόσμο, οι χώρες μας δυναμώνουν, οι βιομηχανίες μας ωφελούνται και οι πολίτες μας είναι ασφαλέστεροι».
Λίγο αργότερα σε κοινή δήλωση, φον ντερ Λάιεν και ο πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνι, τονίζουν ότι η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων “βασίζεται στη δέσμευσή μας για κοινή αμυντική συνεργασία”, όπως αυτή προβλέπεται στην Εταιρική Σχέση Ασφάλειας και Άμυνας που υπεγράφη στη Σύνοδο Κορυφής Ε.Ε.–Καναδά νωρίτερα φέτος.
Οι δύο πλευρές εκτιμούν ότι η συμφωνία θα ενισχύσει κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού, θα αυξήσει την παραγωγική ικανότητα και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη συγκυρία για την παγκόσμια ασφάλεια.
Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι το SAFE θα προσφέρει ζωτική υποστήριξη στην Ουκρανία και θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας.
Η συμφωνία με τον Καναδά επετεύχθη την ώρα που οι διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν καταρρεύσει. Οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών απέρριψαν την πρόταση του Λονδίνου, η οποία προέβλεπε συνεισφορά μόλις μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, όταν η Ε.Ε. είχε ορίσει ως τελικό τίμημα τα 2 δισ. ευρώ.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, βάσει των κανόνων για τρίτες χώρες, μπορεί εξ ορισμού να επωφεληθεί έως και για το 35% ενός έργου που χρηματοδοτείται από το SAFE. Για το υπόλοιπο 65% απαιτείται ειδική διμερής συμφωνία με ένα κράτος-μέλος.
Στην ίδια κατηγορία παραμένουν και Νότια Κορέα και Τουρκία, οι οποίες δεν συμμετέχουν στη συγκεκριμένη φάση. Η Άγκυρα κατέθεσε εκπρόθεσμα ενδιαφέρον, γεγονός που δεν αποκλείει πλήρως μελλοντική εμπλοκή της, ειδικά εφόσον ευρωπαϊκές εταιρείες επιθυμήσουν συνεργασία με τουρκικούς ομίλους. Η τουρκική αμυντική βιομηχανία διατηρεί ήδη στενούς δεσμούς με εταιρείες σε Ιταλία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής σε ευρωπαϊκά έργα.
Επίσης, νωρίτερα χθες, ο Επίτροπος Άμυνας Αντρίας Κουμπίλιους παρουσίασε την κατάθεση των εθνικών σχεδίων των κρατών-μελών για πρόσβαση στη χρηματοδότηση του SAFE, το οποίο συνολικά φτάνει τα 150 δισ. ευρώ για την αναθέρμανση της ευρωπαϊκής βαριάς βιομηχανίας.
Η 30η Νοεμβρίου ήταν η προθεσμία για την υποβολή των σχεδίων και, όπως δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής, καμία χώρα δεν απουσίασε από την κατάθεση. Τα περισσότερα σχέδια- 15 από τα 19 -περιλαμβάνουν χρηματοδότηση ή συμμετοχή της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας.
Η Ελλάδα είχε ζητήσει χρηματοδότηση ύψους 1,2 δισ. ευρώ, όμως η έγκριση της Κομισιόν διαμορφώθηκε στα 787,67 εκατ. ευρώ. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι, παρά το μικρότερο ποσό, ο συνδυασμός των πόρων του SAFE με το νέο δωδεκαετές εξοπλιστικό πρόγραμμα μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός για την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
Η Κύπρος, αντίθετα, εμφανίζεται σημαντικά ενισχυμένη σε σχέση με το μέγεθός της, με εγκεκριμένο ποσό 1,18 δισ. ευρώ, που αντανακλά τις ανάγκες αναβάθμισης της αμυντικής της ικανότητας σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή.
Ο Κουμπίλιους, σε ανάρτησή του στο «Χ», τόνισε ότι οι προτάσεις υπέρ του Κιέβου ξεπερνούν τις προσδοκίες και αντιστοιχούν σε «δισεκατομμύρια ευρώ, όχι εκατομμύρια». Παράλληλα, η πλειονότητα των κρατών έχει εντάξει έργα σε τέσσερις από τις εννέα βασικές προτεραιότητες της Λευκής Βίβλου Άμυνας: Πρωτοβουλία Αντιμετώπισης Μη Επανδρωμένων Συστημάτων, Παρακολούθηση και Επιτήρηση της Ανατολικής Πτέρυγας, Ασπίδα Αεράμυνας, Ασπίδα Διαστήματος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογήσει τώρα τα εθνικά σχέδια πριν αυτά διαβιβαστούν στο Συμβούλιο για πολιτική έγκριση. Εφόσον η διαδικασία προχωρήσει χωρίς καθυστερήσεις, οι πρώτες εκταμιεύσεις έως και 15% αναμένονται εντός του 2026, με επόμενες δόσεις να εξαρτώνται από την πρόοδο που θα αποδεικνύεται μέσω εκθέσεων και αξιολογήσεων.
Ο Κουμπίλιους υπενθύμισε ότι πριν από έναν χρόνο η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν είχε αναθέσει στην Επιτροπή το καθήκον να ενισχύσει την αμυντική ετοιμότητα της Ένωσης “επενδύοντας περισσότερο, μαζί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο”. Από τότε, όπως είπε, οι υπηρεσίες της Επιτροπής «δουλεύουν με πλήρη ταχύτητα» μέσα από «συγκεκριμένες πολιτικές, τολμηρές πρωτοβουλίες και βαθύτερη συνεργασία».
