«Οποιαδήποτε πρωτοβουλία που προωθεί τη διαδικασία επίτευξης μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία είναι ευπρόσδεκτη» δήλωσε, μάλλον αμήχανα, η Κομισιόν σχετικά με την επικείμενη όπως έχει ανακοινωθεί, συνάντηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στη Βουδαπέστη.
Κατά την καθιερωμένη ενημέρωση των ανταποκριτών στις Βρυξέλλες οι εκπρόσωποι της Κομισιόν φάνηκαν εάν όχι αμήχανοι σίγουρα προσεκτικοί έτσι ώστε να μην φανεί ότι η Κομισιόν δίνει πολιτική κάλυψη στον Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος εμφανίζεται διατεθειμένος να φιλοξενήσει αυτή την αμφιλεγόμενη συνάντηση. Παράλληλα όμως η Επιτροπή δεν θέλει να φανεί ότι αντιτίθεται σε μια πιθανή ειρηνευτική πρωτοβουλία που θα μπορούσε να προωθήσει ο Τραμπ.
Προσεκτική στάση και αποφυγή εικασιών
Σε συνέντευξη Τύπου που διεξήχθη με εμφανή προσοχή στις διατυπώσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέφυγε να τοποθετηθεί ευκρινώς για το αν θεωρεί σκόπιμη τη διεξαγωγή της συνάντησης, περιοριζόμενη να δηλώσει ότι «οποιαδήποτε πρωτοβουλία που προωθεί τη διαδικασία επίτευξης μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία είναι ευπρόσδεκτη».
«Αν η προτεινόμενη συνάντηση εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό, θα τη χαιρετίσουμε», ανέφερε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, υπενθυμίζοντας ότι «η θέση της ΕΕ για την Ουκρανία είναι μακροχρόνια και γνωστή». Παράλληλα, υπογράμμισε πως η ΕΕ «δεν θα συγχέει τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες με το εν εξελίξει έργο της στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας».
Αλλωστε μόλις χθες παρουσίασε τον οδικό χάρτη για την Άμυνα με την προοπτική η Ενωση να είναι ετοιμοπόλεμη έως το 2030 με κύριο εχθρό τη Ρωσία. Επίσης, χθες Κομισιόν και Συμβούλιο έδωσαν το «πράσινο φως» στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Βιομηχανίας Άμυνας (European Defence Industry Programme – EDIP), ένα νέο χρηματοδοτικό μέτρο ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2025–2027, ενώ μια ημέρα νωρίτερα ο Υπουργός Πολέμου των ΗΠΑ από την έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες κάλεσε τα κράτη μέλη της Συμμαχίας και τους Ευρωπαίους να ξοδέψουν περισσότερα για αμερικανικά οπλικά συστήματα, μέσω του προγράμματος PURL, με προορισμό την Ουκρανία.
Σταθερή γραμμή για την Ουκρανία και τις κυρώσεις
Υπό αυτό το πλαίσιο, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, οι εκπρόσωποι της Κομισιόν επανέλαβαν ότι η στάση της ΕΕ παραμένει σταθερή: στήριξη στην Ουκρανία, καταδίκη του παράνομου πολέμου της Ρωσίας και διαρκής πίεση μέσω κυρώσεων. Η Επιτροπή υπενθύμισε ότι έχει ήδη παρουσιάσει το 19ο πακέτο κυρώσεων, που στοχεύει στην ενίσχυση της πίεσης προς τη Μόσχα και στη μείωση της ικανότητάς της να διεξάγει τον πόλεμο.
Τι γίνεται με τη παρουσία Πούτιν σε ευρωπαϊκό έδαφος;
Όμως οι ερωτήσεις που ετέθησαν στους εκπροσώπους της Κομισιόν επικεντρώθηκαν και στα νομικά και πρακτικά ζητήματα που θα δημιουργούσε μια ενδεχόμενη παρουσία του Πούτιν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η Κομισιόν διευκρίνισε ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν βρίσκεται σε καθεστώς ευρωπαϊκής ταξιδιωτικής απαγόρευσης, αν και τελεί υπό δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, ενώ υπενθυμίστηκε ότι ισχύει απαγόρευση ρωσικών πτήσεων στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο, και πως τυχόν εξαιρέσεις αποφασίζονται από κάθε κράτος μέλος χωριστά.
Ακόμη πιο λεπτό είναι το ζήτημα του εντάλματος σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ICC) για εγκλήματα πολέμου που βαρύνουν τον Πούτιν. Η Ουγγαρία εξακολουθεί να δεσμεύεται από το ΔΠΔ, καθώς η αποχώρησή της δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ· επομένως, αν ο Ρώσος πρόεδρος ταξιδέψει στη Βουδαπέστη, η χώρα θα έχει νομική υποχρέωση να εκτελέσει το ένταλμα σύλληψης ένα σενάριο που θεωρείται πολιτικά αδιανόητο, αλλά παραμένει θεσμικά υπαρκτό. Η Επιτροπή απέφυγε να το σχολιάσει, επιμένοντας ότι «η συνάντηση δεν έχει επιβεβαιωθεί» και πως «δεν σχολιάζονται υποθετικά σενάρια».
Ισορροπία ανάμεσα σε ΗΠΑ και ευρωπαϊκή αυτονομία
Οι εκπρόσωποι αρνήθηκαν επίσης να μπουν σε εικασίες σχετικά με τη τυχόν παρουσία της προέδρου φον ντερ Λάιεν στη Βουδαπέστη ή με το αν ο πρωθυπουργός Όρμπαν θα μπορούσε να εκπροσωπήσει την ΕΕ, υπενθυμίζοντας τη σαφή διάκριση ρόλων ανάμεσα στην Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τα κράτη μέλη.
Στην ουσία, η Κομισιόν προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο γραμμές: να μην αποδομήσει τις αμερικανικές πρωτοβουλίες εφόσον αυτές υπηρετούν τον στόχο της ειρήνης, αλλά και να προστατεύσει την αυτονομία των ευρωπαϊκών διαδικασιών και τη νομική τάξη που διέπει την Ένωση. Η στάση της αντικατοπτρίζει την πρόθεσή της να μη ρίξει σκιά στις συνομιλίες, χωρίς όμως να υπονομεύσει τη συλλογική ευρωπαϊκή στάση απέναντι στη Ρωσία.
«Ζούμε στον πραγματικό κόσμο, όπου δεν υπάρχουν τέλειες και ευθείες διαδρομές προς την ειρήνη. Πρέπει να κινηθούμε με βάση τα γεγονότα που έχουμε μπροστά μας», δήλωσε χαρακτηριστικά η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Ανίτα Χίπερ αν και το μήνυμα μπορεί να εκληφθεί με πολλούς τρόπους καθώς τα γεγονότα ως πραγματικότητα δείχνουν ότι η Ρωσία βομβαρδίζει πόλεις και αμάχους στην Ουκρανία.
Προς το παρόν, η Κομισιόν παρακολουθεί τις εξελίξεις, επιχειρώντας να διατηρήσει την ευρωπαϊκή ενότητα και έναν ρόλο σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο διπλωματικό σταυροδρόμι υπό μια ρευστή γεωπολιτική κατάσταση που δεν περιορίζεται μόνο στην Ουκρανία.
