Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ είπε την Τετάρτη πως ζήτησε από το ΝΑΤΟ την έναρξη διαβουλεύσεων στο πλαίσιο του Άρθρου 4 της συνθήκης της Συμμαχίας μετά την κατάρριψη drones στον εναέριο χώρο της Πολωνίας, σε ένα περιστατικό που χαρακτηρίστηκε ως μεγάλης κλίμακας πρόκληση από τη Ρωσία.
Τι είναι το Άρθρο 4
Βάσει του Άρθρου 4, τα μέλη του ΝΑΤΟ θα διαβουλεύονται όποτε κάποιο από αυτά θεωρεί ότι απειλείται η επικράτεια, η πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλειά του.
Στο πλαίσιο του Άρθρου 4, οι συζητήσεις στο συμβούλιο του ΝΑΤΟ (North Atlantic Council) θα μπορούσαν να οδηγήσουν εν δυνάμει σε κάποιου είδους κοινή απόφαση ή δράση.
Από τη δημιουργία του ΝΑΤΟ το 1949, έχει υπάρξει επίκληση του Άρθρου 4 επτά φορές, με πιο πρόσφατη αυτή τον Φεβρουάριο του 2022, που η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία ζήτησαν διαβουλεύσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι πρεσβευτές στο ΝΑΤΟ είχαν επίσης μια έκτακτη συνάντηση τον Νοέμβριο του 2022 μετά από πυραυλικό πλήγμα που οδήγησε στον θάνατο δύο ανθρώπων στην Πολωνία, προκαλώντας ανησυχία πως ο πόλεμος θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε γειτονικές χώρες.
Τι είναι το Άρθρο 5
Αν διαπιστωθεί πως η Ρωσία επιτέθηκε όντως σε χώρα- μέλος, τότε στο προσκήνιο θα έρθει το Άρθρο 5 περί συλλογικής άμυνας, που αποτελεί τον «ακρογωνιαίο λίθο» του ΝΑΤΟ. Σύμφωνα τη συνθήκη της Συμμαχίας, «μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσότερων (μελών) στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική θα θεωρηθεί επίθεση εναντίον όλων».
«Συμφωνούν πως, αν λάβει χώρα μια τέτοια ένοπλη επίθεση, ο καθένας, ασκώντας το δικαίωμα της μεμονωμένης ή συλλογικής αυτοάμυνας που αναγνωρίζεται από το Άρθρο 51 της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών, θα βοηθήσει την πλευρά ή τις πλευρές που έχουν δεχτεί επίθεση προβαίνοντας άμεσα, μεμονωμένα και σε συντονισμό με τις άλλες πλευρές σε ενέργειες που θεωρεί απαραίτητες, περιλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης ισχύος, για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού» αναφέρεται σχετικά.
Πώς θα μπορούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία να οδηγήσει σε ενεργοποίηση του Άρθρου 5;
Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, οπότε η ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022 δεν οδήγησε σε ενεργοποίηση του Άρθρου 5, αν και οι ΗΠΑ και άλλες χώρες έσπευσαν να στηρίξουν στρατιωτικά και διπλωματικά το Κίεβο. Ειδικοί ωστόσο προειδοποιούν εδώ και καιρό για το ενδεχόμενο εξάπλωσης του πολέμου σε γειτονικές χώρες στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, που θα μπορούσε να προκαλέσει τη στρατιωτική αντίδραση της Συμμαχίας.
Ρωσικές ενέργειες όπως αυτή στην Πολωνία- είτε αυτή ήταν σκόπιμη είτε ατύχημα- αυξάνουν τον κίνδυνο εξάπλωσης του πολέμου, εμπλέκοντας και άλλες χώρες ευθέως στη σύγκρουση.
Ενεργοποιείται αυτόματα το Άρθρο 5;
Όχι. Μετά από μια επίθεση σε χώρα- μέλος οι άλλες συζητούν εάν συμφωνούν να το θεωρήσουν ως κατάσταση κατηγορίας Άρθρου 5. Δεν υπάρχει όριο όσον αφορά στη χρονική διάρκεια των διαβουλεύσεων αυτών, και ειδικοί λένε πως η διατύπωση είναι επαρκώς «ευέλικτη» για να μπορεί το κάθε μέλος να αποφασίζει σε τι βαθμό θα εμπλακεί. Το Άρθρο 5 είχε ενεργοποιηθεί μια φορά στο παρελθόν, από τις ΗΠΑ μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.
Με πληροφορίες από Reuters
