Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία κατέληξαν σε ένα νέο προσχέδιο ειρηνευτικής συμφωνίας 19 σημείων, το οποίο καταργεί το αρχικό των 28 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ, με τον Ουκρανό αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Σεργκίι Κισλίτσια, να δηλώνει ότι «οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε αρκετά θέματα, αλλά άφησαν τα πιο πολιτικά ευαίσθητα ζητήματα – ιδίως τα εδαφικά και τον ρόλο του ΝΑΤΟ – για απόφαση σε επίπεδο προέδρων».
Σύμφωνα με το βρετανικό Sky News, η πρωτότυπη αμερικανική πρόταση είχε αρχικά ενσωματώσει σε πολλά σημεία βασικές ρωσικές διεκδικήσεις, όπως η παραχώρηση Ουκρανικών εδαφών, ο περιορισμός της στρατιωτικής δύναμης της Ουκρανίας στις 600.000 και η οριστική απομάκρυνση από το ΝΑΤΟ.
Πρόβλεπε επίσης την αναγνώριση της «ντε φάκτο ρωσικής κυριαρχίας» σε Κριμαία, Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ και τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης στο Ντονέτσκ, με διεθνή αναγνώριση αλλά χωρίς είσοδο ρωσικών δυνάμεων. Επιπλέον, η γραμμή του μετώπου σε Χερσώνα και Ζαπορίζια θα «πάγωνε» και θα παραχωρούσε στη Ρωσία όσα εδάφη είχε κερδίσει.
Στον πυρήνα του σχεδίου βρισκόταν η δέσμευση για συνολική αναδιοργάνωση της ασφάλειας στην Ευρώπη, μέσω μιας νέας συμφωνίας Ρωσίας–ΝΑΤΟ, την οποία θα μεσολαβούσαν οι ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον αναλάμβανε επίσης ρόλο εγγυήτριας, με πρόβλεψη ότι μια νέα ρωσική επίθεση θα απαντηθεί στρατιωτικά και με πλήρη επαναφορά όλων των κυρώσεων.
Όπως αναφέρει το βρετανικό δίκτυο, στα αμφιλεγόμενα σημεία ήταν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία από τα οποία τα 100 δισ. δολάρια θα χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας υπό αμερικανική ηγεσία, με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το 50% των κερδών των επενδύσεων. Η Ευρώπη θα συνεισέφερε επιπλέον 100 δισ., ενώ το υπόλοιπο ποσό θα εντασσόταν σε κοινό «ταμείο ΗΠΑ–Ρωσίας» με στόχο τη «διατήρηση της ειρήνης».
Το αρχικό αμερικανορωσικό προσχέδιο, που πίεζε το Κίεβο να αποδεχθεί «κόκκινες γραμμές», είχε προκαλέσει ένταση. Στη Γενεύη, όμως, οι Ουκρανοί κατάφεραν να αποσύρουν προτάσεις που θεωρούσαν απαράδεκτες, όπως την ιδέα παραχώρησης εδαφών ή τον περιορισμό του ουκρανικού στρατού στις 600.000. Ο Κισλίτσια σημείωσε ότι «πολύ λίγα» έχουν μείνει από την αρχική έκδοση.
Σημαντικά ήταν και τα σημεία που αφορούσαν τα πυρηνικά της Ουκρανίας και πως αυτά θα διαμορφωθούν στο μέλλον. Συγκεκριμένα, στα 19 σημεία αναφέρονται και η:
- αναβίωση των συμφωνιών για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων
- διατήρηση της Ουκρανίας εκτός πυρηνικού οπλοστασίου
- διαμοιρασμό της ενέργειας από τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια υπό την εποπτεία της IAEA
- πλήρη αμνηστία για όλα τα μέρη
- διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία εντός 100 ημερών
- δημιουργία Συμβουλίου Ειρήνης υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ
- άμεση κατάπαυση του πυρός με υποχώρηση στις συμφωνημένες γραμμές
Έντονη δυσαρέσκεια σε Ουκρανία και ΕΕ
Οι συνομιλίες ξεκίνησαν σε κλίμα έντονης δυσπιστίας, λόγω των πρόσφατων διαρροών στα ΜΜΕ. Χρειάστηκαν αρκετές ώρες για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση, με τον επικεφαλής του γραφείου του Ζελένσκι, Αντρίι Γέρμακ, να διαμεσολαβεί ώστε να συνεχιστούν οι συζητήσεις. Τελικά, οι δύο πλευρές προχώρησαν σε λεπτομερή εξέταση κάθε σημείου του σχεδίου.
Η αμερικανική αντιπροσωπεία περιελάμβανε τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, τον υπουργό Στρατού Νταν Ντρίσκολ και τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ, ενώ αιφνιδίασε η παρουσία του Τζάρεντ Κούσνερ. Σύμφωνα με τον Κισλίτσια, οι Αμερικανοί ήταν δεκτικοί στις ουκρανικές θέσεις και πρόθυμοι να αναθεωρήσουν προβληματικά σημεία, όπως η πρόταση για γενική αμνηστία.
Αργότερα συμμετείχαν και Ευρωπαίοι σύμμαχοι – Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και εκπρόσωποι της ΕΕ –, ύστερα από προηγούμενο συντονισμό με το Κίεβο.
Τις επόμενες ημέρες οι δύο αντιπροσωπείες θα ενημερώσουν τους προέδρους τους και οι ΗΠΑ αναμένεται να παρουσιάσουν το σχέδιο και στη Ρωσία, η οποία δήλωσε πως δεν έχει ακόμα λάβει ενημέρωση. Το εάν ο Τραμπ θα ζητήσει επίσημη υπογραφή από τον Ζελένσκι παραμένει ασαφές, αν και ο Αμερικανός πρόεδρος επιθυμεί πρόοδο ως την Ημέρα των Ευχαριστιών.
Ο Κισλίτσια τόνισε πως το σημαντικότερο επίτευγμα της Γενεύης ήταν ότι διατηρήθηκε η λειτουργική συνεργασία Ουάσιγκτον–Κιέβου, παρά τις εντάσεις και τις διαρροές. Όπως είπε, οι δύο πλευρές απέδειξαν πως μπορούν να εργαστούν από κοινού για ένα βιώσιμο κείμενο – αλλά οι τελικές αποφάσεις ανήκουν στους ηγέτες.
Το Sky News υπογραμμίζει ότι οι Ουκρανοί αξιωματούχοι ξεκαθαρίζουν πως καμία συζήτηση δεν θα ολοκληρωθεί χωρίς την συμμετοχή του Ζελένσκι και την τελική του έγκριση. Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι επιδιώκουν να προστατεύσουν τη θέση τους στις συνομιλίες, αποφεύγοντας ένα πλαίσιο που θα θεωρηθεί ότι υιοθετεί τις ρωσικές απαιτήσεις.
Οι συνομιλίες συνεχίζονται, με το νέο κείμενο των 19 σημείων να αποτελεί πλέον τη βάση των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ–Ουκρανίας, ενώ το ευρωπαϊκό σχέδιο λειτουργεί παράλληλα ως αντιπρόταση προς όλες τις πλευρές.
