Εγκρίθηκε στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Λουξεμβούργο, η πρόταση για τη σταδιακή κατάργηση των εναπομενουσών εισαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου από τη Ρωσία, με πλήρη απαγόρευση που θα τεθεί σε εφαρμογή έως την 1η Ιανουαρίου 2028, τόσο για το αέριο αγωγών όσο και για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ). Σύμφωνα με το Συμβούλιο, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου θα απαγορευθούν από την 1η Ιανουαρίου 2026, διατηρώντας ωστόσο μια μεταβατική περίοδο για τις υφιστάμενες συμβάσεις.
Επόμενο βήμα είναι η προεδρία του Συμβουλίου να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σκοπό να συμφωνήσουν επί του τελικού κειμένου του κανονισμού, μόλις το τελευταίο υιοθετήσει τη θέση του.
Παπασταύρου: Η πατρίδα μας διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Με στρατηγικές υποδομές, Ρεβυθούσα, FSRU, IGB και ενεργή ανάμειξη στον κάθετο διάδρομο
Στο Συμβούλιο συμμετείχαν ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, και ο Υφυπουργός αρμόδιος για θέματα Ενέργειας, Νίκος Τσάφος.
Ο κ. Παπασταύρου δήλωσε σχετικά:
«Σήμερα, το κυρίαρχο σημείο σύγκλισης της Ε.Ε. και της Αμερικής στον τομέα της ενέργειας είναι η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Και σε αυτή τη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική, η πατρίδα μας διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Με στρατηγικές υποδομές, Ρεβυθούσα, FSRU, IGB και ενεργή ανάμειξη στον κάθετο διάδρομο. Στηρίζουμε τον κανονισμό REPowerEU, καθώς οδηγεί την Ευρώπη σε ενεργειακή ανεξαρτησία. Απαραίτητη η αυστηρή τήρησή του από όλους».
Πρόβλεψη και για τον αγωγό TurkStream
Επιπλέον, ο κ. Παπασταύρου χαιρέτισε και τη ρητή πρόβλεψη για τον αγωγό TurkStream, που, όπως είπε, «μας προστατεύει από την καταστρατήγηση του κανονισμού».
«Η Ευρώπη οφείλει να επενδύσει άμεσα σε ενεργειακές, διασυνοριακές διασυνδέσεις, καθώς η ενεργειακή ασφάλεια οφείλει να μεταφράζεται σε χαμηλότερες τιμές για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις», πρόσθεσε.
Η θέση του Συμβουλίου
Πιο αναλυτικά: Το Συμβούλιο συμφώνησε σήμερα σχετικά με τη διαπραγματευτική του θέση επί του σχεδίου κανονισμού για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου. Ο κανονισμός αποτελεί κεντρικό στοιχείο του οδικού χάρτη REPowerEU της ΕΕ για τον τερματισμό της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, μετά τη χρησιμοποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία ως όπλο και τις επανειλημμένες διακοπές της ροής προς την ΕΕ, με σημαντικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Η προτεινόμενη ρύθμιση εισάγει νομικά δεσμευτική, σταδιακή απαγόρευση τόσο των εισαγωγών φυσικού αερίου μέσω αγωγών όσο και του ΥΦΑ από τη Ρωσία, με πλήρη απαγόρευση από την 1η Ιανουαρίου 2028.
Κύριες αλλαγές που συμφωνήθηκαν από το Συμβούλιο
Μεταβατική περίοδος για υφιστάμενες συμβάσεις προμήθειας
Το Συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου θα απαγορευθούν από την 1η Ιανουαρίου 2026, διατηρώντας ωστόσο μεταβατική περίοδο για τις υφιστάμενες συμβάσεις.
Βραχυπρόθεσμες συμβάσεις που έχουν συναφθεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025 μπορούν να συνεχιστούν έως τις 17 Ιουνίου 2026.
Μακροπρόθεσμες συμβάσεις μπορούν να διαρκέσουν έως την 1η Ιανουαρίου 2028.
Τροποποιήσεις σε υφιστάμενες συμβάσεις θα επιτρέπονται μόνο για αυστηρά καθορισμένους λειτουργικούς σκοπούς και δεν μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση των ποσοτήτων, με ορισμένες ειδικές ευελιξίες για τα κράτη μέλη χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα που επηρεάστηκαν από πρόσφατες αλλαγές στις διαδρομές εφοδιασμού.
Τελωνειακές διαδικασίες και καθεστώς αδειοδότησης
Σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής, το Συμβούλιο απλοποίησε τις τελωνειακές υποχρεώσεις, θεσπίζοντας ελαφρύτερες απαιτήσεις τεκμηρίωσης και διαδικασίες για τις εισαγωγές μη ρωσικού φυσικού αερίου.
Στις περιπτώσεις αυτές, οι απαιτούμενες πληροφορίες υποβάλλονται στις αρμόδιες αρχές πριν το φυσικό αέριο εισέλθει στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ, ενώ για τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου κατά τη μεταβατική περίοδο ζητούνται πρόσθετα στοιχεία (ημερομηνία και διάρκεια σύμβασης, ποσότητες, τυχόν τροποποιήσεις).
Επιπλέον, και οι δύο κατηγορίες εισαγωγών τίθενται σε καθεστώς προηγούμενης άδειας:
• Για ρωσικό αέριο και εισαγωγές στην περίοδο μετάβασης, τα στοιχεία υποβάλλονται τουλάχιστον έναν μήνα πριν από την είσοδο.
• Για μη ρωσικό αέριο, τα αποδεικτικά παρέχονται τουλάχιστον πέντε ημέρες πριν από την είσοδο.
• Για μικτά φορτία LNG, η τεκμηρίωση αποδεικνύει τα ποσοστά ρωσικού/μη ρωσικού αερίου, με είσοδο να επιτρέπεται μόνο για τις μη ρωσικές ποσότητες.
Για τη μείωση του διοικητικού φόρτου, τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι η προέγκριση δεν θα ισχύει για εισαγωγές από χώρες που πληρούν κριτήρια του κανονισμού.
Η Επιτροπή θα καταρτίσει τον κατάλογο των εξαιρούμενων χωρών εντός πέντε ημερών από την έναρξη ισχύος.
Θεσπίζονται επιπλέον μηχανισμοί παρακολούθησης/κοινοποίησης για να αποτραπεί η είσοδος ρωσικού αερίου στην ΕΕ μέσω διαμετακόμισης.
Εθνικά σχέδια διαφοροποίησης
Όλα τα κράτη μέλη υποβάλλουν εθνικά σχέδια διαφοροποίησης με μέτρα και προκλήσεις για τη διαφοροποίηση προμηθειών. Εξαιρούνται εκείνα που αποδεικνύουν ότι δεν λαμβάνουν πλέον άμεσα ή έμμεσα ρωσικό αέριο. Η ίδια απαίτηση ισχύει για κράτη μέλη που εισάγουν ακόμη ρωσικό πετρέλαιο, με στόχο λήξη έως 1/1/2028.
Άλλα στοιχεία
Ενισχύονται οι διατάξεις ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ εθνικών αρχών, ACER και Επιτροπής. Η Επιτροπή θα επανεξετάσει την εφαρμογή του κανονισμού εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος (περιλαμβανομένης της προέγκρισης).
Διευκρινίζεται η ρήτρα αναστολής, ορίζοντας ποιοι τύποι διαταραχών ασφάλειας εφοδιασμού δικαιολογούν προσωρινή άρση απαγόρευσης ή της προέγκρισης.
Ιστορικό
Μετά την επιθετικότητα της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, οι ηγέτες της ΕΕ δεσμεύτηκαν στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών (Μάρτιος 2022) να τερματίσουν το συντομότερο την εξάρτηση από ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Έκτοτε, οι εισαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου από τη Ρωσία έχουν μειωθεί σημαντικά.
Ωστόσο, ενώ οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν πέσει κάτω από 3% το 2025, το ρωσικό αέριο εξακολουθεί να αποτελεί περίπου 13% των εισαγωγών της ΕΕ (άνω των 15 δισ. ευρώ/έτος), διατηρώντας κινδύνους για εμπόριο και ενεργειακή ασφάλεια.
Για την αντιμετώπιση αυτής της ευαλωτότητας, τον Μάιο 2025 η Επιτροπή ενέκρινε τον οδικό χάρτη REPowerEU και τον Ιούνιο 2025 υπέβαλε πρόταση για σταδιακή κατάργηση των εναπομενάντων εισαγωγών αερίου αγωγών και ΥΦΑ, με πλήρη απαγόρευση από 1/1/2028.
