Μπορεί οι πιο πολλοί να μην το ξέρουν ως «Μάτι του Ώρου», αλλά οι περισσότεροι το γνωρίζουν ως εικόνα: Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά σύμβολα που σχετίζονται με την αρχαία Αίγυπτο και συχνά βρίσκεται σε αρχαίους τάφους- ειδικά σε φυλαχτά που είναι γνωστά ως wedjat (ή udjat). Επίσης, κάποιες φορές βρίσκεται σε σαρκοφάγους ή μικρούς ναούς που βρίσκονται μέσα σε τάφους.
Ο Ώρος ήταν ο γιος του Όσιρι, θεού του Κάτω Κόσμου και πολέμησε εναντίον του θείου του, Σετ, για την κυριαρχία στην Αίγυπτο. Κατά την αναμέτρηση ο Ώρος έχασε το ένα του μάτι, μα στο τέλος επικράτησε – ενώ, όπως λέει στο Live Science η Έμιλι Τίτερ του Πολωνικού Κέντρου Μεσογειακής Αρχαιολογίας, ανέκτησε και το μάτι του χάρη στον Θοθ, θεό της σοφίας.
Η απεικόνιση του αριστερού ματιού του Ώρου εξελίχθηκε σε πολύ ισχυρό σύμβολο στην Αίγυπτο. Όπως είπε στο Live Science ο αιγυπτιολόγος Κέι Γιαμαμότο του Πανεπιστημίου του Τορόντο, το wedjat είναι ένα από τα εμβληματικότερα φυλαχτά της αρχαίας Αιγύπτου και συσχετιζόταν με τη θεραπεία και την προστασία. Αυτός είναι και ο λόγος που το έβαζαν σε πολλές ταφές- συχνά στις γάζες με τις οποίες τύλιγαν τις μούμιες.
Ο αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός είχε διάρκεια άνω των 3.000 ετών, και ως εκ τούτου οι πρακτικές γύρω από το Μάτι του Ώρου άλλαξαν στο πέρασμα των χρόνων. «Σε μεταγενέστερες περιόδους έβαζαν ένα μεγάλο wedjat από κερί πάνω από την κοιλιά, εκεί που ο ταριχευτής έκανε την τομή κατά τη μουμιοποίηση, για να επικαλεστούν θεραπεία και ασφάλεια πάνω από την ευάλωτη περιοχή» είπε o Γιαμαμότο- αυτό γινόταν κατά την 1η χιλιετία πΧ.
Το μάτι ήταν ένα άμεσα αναγνωρίσιμο σύμβολο προστασίας και υγείας οπότε έγινε και σύμβολο για την ευημερία εν γένει, είπε στο Live Science η Πένι Γουΐλσον, επίκουρη καθηγήτρια αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Durham στο Ηνωμένο Βασίλειο.Το μάτι συσχετιζόταν και με άλλες έννοιες γύρω από τα νερά του Νείλου, την Αίγυπτο ως σύνολο και τις προσφορές θρεπτικής τροφής. Ακόμη, σύμφωνα με τη Γιούλα Πρίσκιν, ιστορικό του Πανεπιστημίου του Ζεγκέντ στην Ουγγαρία, το συνέδεαν και με τη δραστηριότητα της Σελήνης, ειδικά κατά τη 2η και την 1η χιλιετία πΧ.
«Αν και το Μάτι του Ώρου ήταν ένα πολύπλοκο σύμβολο με πολλές έννοιες και εμφανιζόταν σε πολλούς ρόλους, ο συσχετισμός του με τη Σελήνη πολύ πιθανώς συνέβαλε στη δημοφιλία του» ανέφερε η Πρίσκιν.
Τα πρώτα φυλαχτά εμφανίστηκαν κατά το 2200 πΧ και το Μάτι του Ώρου εμφανιζόταν σε σαρκοφάγους και μικρούς ναούς σε τάφους εκείνη την περίοδο, κατά τον Γιαμαμότο. «Σε εκείνες τις περιπτώσεις οι μελετητές θεωρούν όται τα μάτια όχι μόνο παρείχαν μαγική προστασία για τους νεκρούς μα επίσης τους επέτρεπαν και να κοιτούν προς τον κόσμο των ζωντανών» σημειώνει σχετικά.
Είναι ασαφές γιατί το Μάτι του Ώρου εμφανίστηκε κατά την περίοδο της 6ης δυναστείας. Ο Γιαμαμότο σημειώνει πως τότε οι αρχαίοι Αιγύπτιοι άρχισαν να γράφουν μια σειρά από θρησκευτικού περιεχομένου κείμενα στα τοιχώματα των πυραμίδων, κάτι που υποδεικνύει ότι άρχιζαν να αποτυπώνουν και εδραιώνουν/ «αγιοποιούν» τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Αυτό μπορεί να οδήγησε στην ανάπτυξη και εξάπλωση νέων θρησκευτικών μοτίβων, τάσεων και συμβόλων, όπως το Μάτι του Ώρου. Ακόμη, κατά τη Γουΐλσον, το μάτι συνδεόταν και με θρησκευτικού χαρακτήρα καλλωπισμούς των ματιών.
