Όταν μια φάλαινα φυσητήρας ξεβράστηκε νεκρή σε μια παραλία της Λα Πάλμα, το 5ο μεγαλύτερο από τα Κανάρια Νησιά, κανείς δεν φανταζόταν ότι ένας πολύτιμος θησαυρός κρυβόταν στα σπλάχνα της.
Η ταραγμένη θάλασσα και η άνοδος της παλίρροιας δυσκόλεψαν τη διαδικασία της νεκροψίας, αλλά ο Αντόνιο Φερνάντεζ Ροντρίγκεζ, επικεφαλής του ινστιτούτου υγείας των ζώων και ασφάλειας τροφίμων στο Πανεπιστήμιο του Λας Πάλμας, ήταν αποφασισμένος να μάθει την αιτία θανάτου του θηλαστικού.
Υποψιαζόμενος ένα πεπτικό πρόβλημα, επιθεώρησε αρχικά το παχύ έντερο του ζώου - και ένιωσε κάτι σκληρό κολλημένο στο μέρος του εντέρου που εξέταζε. «Αυτό που έβγαλα ήταν μια πέτρα διαμέτρου περίπου 50-60 εκατοστών που ζύγιζε 9,5 κιλά», είπε. «Τα κύματα ξεπερνούσαν τη φάλαινα. Όλοι παρακολουθούσαν από μακρυά αλλά όταν επέστρεψα στην παραλία δεν ήξεραν ότι αυτό που είχα στα χέρια μου ήταν άμβρα».
Η άμβρα είναι μια σπάνια ουσία, συχνά γνωστή ως πλωτός χρυσός, που αποτελεί το ιερό δισκοπότηρο των αρωματοποιών για αιώνες. Το κομμάτι που κρατούσε ο Φερνάντεζ στα χέρια του άξιζε περίπου 500.000 € .
Το μυστήριο της προέλευσης της άμβρας, που παράγεται από περίπου μία στις 100 φάλαινες φυσητήρες, λύθηκε μόνο όταν ξεκίνησε η μεγάλης κλίμακας φαλαινοθηρία στις αρχές του 19ου αιώνα. Οι φάλαινες τρώνε μεγάλες ποσότητες καλαμαριών και σουπιών, που στην πλειονότητά τους δεν μπορούν να αφομοιωθούν κι ως αποτέλεσμα αυτές κάνουν εμετό. Κάποια όμως από αυτά τα μαλάκια παραμένουν εκέι και με τα χρόνια ενώνονται στα έντερα της φάλαινας σχηματίζονατς την άμβρα.
Κάποιες φορές η άμβρα αποβάλεται από τον οργανισμό τω φαλαινών και γι′ αυτό συναντάται συχνότερα να επιπλέει στη θάλασσα. Αλλά μερικές φορές, όπως στην περίπτωση της φάλαινας στη Λα Πάλμα, μεγαλώνει πάρα πολύ, σχίζοντας το έντερο και σκοτώνοντας τη φάλαινα.
Η άμβρα έχει ένα άρωμα ξύλου, περίπου σαν του σανταλόξυλου, αλλά περιέχει επίσης μια άοσμη αλκοόλη που μπορεί να διορθώσει και να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των αρωμάτων, εξ ου και η δημοτικότητά της μεταξύ των αρωματοποιών.
Οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και η Ινδία έχουν απαγορεύσει το εμπόριο της άμβρας στο πλαίσιο της απαγόρευσης του κυνηγιού και της εκμετάλλευσης φαλαινών.
Ο Φερνάντεζ, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει αυτοψίες σε περισσότερες από 1.000 φάλαινες, είπε ότι η σήψη που προκλήθηκε από την άμβρα ήταν αυτή που σκότωσε τη φάλαινα φυσητήρα.
Το ινστιτούτο αναζητά αγοραστή και ο Φερνάντεζ είπε, ότι ελπίζει, πως τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν θα διατεθούν για τη βοήθεια των θυμάτων του ηφαιστείου που εξερράγη στη Λα Πάλμα το 2021, το οποίο προκάλεσε ζημιές άνω των 800 εκατομμυρίων ευρώ και κατέστρεψε εκατοντάδες σπίτια και επιχειρήσεις .
«Ο νόμος είναι διαφορετικός σε κάθε χώρα. Στην περίπτωσή μας, ελπίζω τα χρήματα να πάνε στο νησί Λα Πάλμα, όπου η φάλαινα προσάραξε και πέθανε», είπε χαρακτηριστικά.
Σε μια από τις πολλές παρεκβάσεις του στο Μόμπι- Ντικ, ο μυθιστοριογράφος Χέρμαν Μέλβιλ αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην άμβρα, η οποία περιγράφεται ως «μαλακή, κέρινη, τόσο αρωματική και πικάντικη, που χρησιμοποιείται σε κατά κόρον στην αρωματοποιία… Ποιος θα πίστευε, τότε, ότι αυτές οι ωραίες κυρίες και οι ωραίοι κύριοι αρρωματίζονται με μια ουσία που πάρθηκε από τα σπλάχνα μιας άρρωστης φάλαινας! Κι όμως έτσι ήταν!»
Πηγή: Guardian