Οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην εξέλιξή του (κοινωνικά πρότυπα, η οικογένεια, μέσα ενημέρωσης, εκπαίδευση κλπ.). Μέχρι σήμερα είχα άποψη ως γυναίκα που έχει περάσει διατροφική διαταραχή και την έχει αφήσει πίσω της. Πλέον σχηματίζω άποψη ως μαμά με κόρη στην εφηβεία. Πρέπει να πω ότι ο τρόμος και η αγωνία που αισθάνομαι τώρα είναι πολύ εντονότερα.
Μεγάλωσα στα 80s, μια περίοδο σχετικής ελευθερίας με το φαγητό. Το σοκολατούχο γάλα ήταν το πιο διαδεδομένο σχολικό κολατσιό, μαζί με τυρόπιτα συνήθως ή σάντουιτς. Λίγα χρόνια αργότερα άρχισε η μανία με τα Ε-συντηρητικά και τα λιπαρά. Ο υγιεινισμός άρχισε να κερδίζει έδαφος και καθώς το εφηβικό σουλούπι γέμιζε ψωμάκια, άρχισε να γεννιέται αυτό που λέμε «ενοχή» απέναντι στο φαγητό. Το «Μην πάρεις δεύτερη μερίδα, θα ξεχειλώσεις!» της μαμάς γινόταν στο μυαλό μου «Μη φας άλλο, αν θέλεις να έχεις φίλες, να βγεις στο 15μελές, να σε κοιτάνε τα αγόρια, κλπ., κλπ.».
Η διατροφική διαταραχή είναι κάτι που συμβαίνει. Δεν το επιλέγεις, ούτε το προγραμματίζεις. Αρχικά παθαίνεις αυτή την κρίση αυτοεκτίμησης, όπου δεν είσαι αρκετά καλή, ικανή, όμορφη, έξυπνη, κλπ.
Η σκέψη πως όλα θα αλλάξουν αν είσαι τουλάχιστον αρκετά αδύνατη σιγά, σιγά κερδίζει έδαφος και τσουπ! Χωρίς να το καταλάβεις, είσαι και εσύ μια από αυτές που μετράνε 20’ μετά την τελευταία μπουκιά για να τρέξουν επάνω από την τουαλέτα. Τα κιλά πέφτουν, το νούμερο τζιν μικραίνει και όλοι σου λένε «Καλέ, πώς τα κατάφερες; Είσαι σούπερ τώρα, μη χάσεις άλλα!», και άλλα τέτοια, αλλά εσύ κρατάς το «σούπερ». Τα λιγότερα κιλά σου δίνουν αξία, οπότε αντίο κρουασανάκι, αντίο κουλουράκι με τον καφέ, αντίο σουβλάκι και πατάτα.
Αξίζει, διάβολε, να ζεις με κριτσίνια και αχλάδια αν είναι να σε λένε «σούπερ» και να σε θαυμάζουν. Η μπάλα φυσικά, χάνεται πανεύκολα. Είναι ευτύχημα να το προλάβεις νωρίς. Και παρόλο που τα κιλά ξανανεβαίνουν και μαζί, το νούμερο τζιν, η ενοχή για την απόλαυση του φαγητού είναι κάτι που δύσκολα σου φεύγει.
Σήμερα είμαι μαμά και έχω μια κόρη στην εφηβεία. Το δίπολο είναι σαφές: από τη μια θέλεις να χαίρεται το φαγητό και να είναι για εκείνη απόλαυση, όχι μίζερη επιβίωση. Από την άλλη θέλεις όταν μεγαλώσει και κοιτάζεται στον καθρέφτη να μη σε καταριέται για τις ραγάδες ή για τα ψωμάκια που αν πρόσεχες ΕΣΥ, κακούργα μάνα, δεν θα είχε ποτέ της αποκτήσει.
Δεν θα κάνω την έξυπνη, δεν ξέρω ποιο είναι το σωστό ή το λάθος. Πολλές απόψεις ακούω, γύρω από το φαγητό, τις δίαιτες, τις διατροφικές τάσεις. Οι πιο πολλές έχουν και κάτι σωστό, και κάτι λάθος. Η κοινή λογική μου όμως λέει ότι είναι μάλλον αφύσικο ένα παιδί να έχει άγχος αν θα του πουν στο σχολείο, ότι το κολατσιό του είναι λάθος. Ή να κοιτάζεται στον καθρέφτη και να ρουφιέται και ύστερα να λέει -με ρουφηγμένη κοιλιά- «έτσι θέλω να είμαι».
Η συζήτηση είναι μεγάλη και ασφαλώς το κλισέ συμπέρασμα, είναι το κλασικό «παν μέτρον άριστον». Φάε απ’ όλα, βρες μια ισορροπία. Ε, χαίρω πολύ - δεν είναι τόσο απλό. Γιατί σε ένα κόσμο που τα παιδιά μεγαλώνουν με τον μπούσουλα ότι αν δεν το ’χεις ρίξει στη γυμναστική και την υγιεινή διατροφή μετά τα 40, δεν έχεις κάνει αρκετή δουλειά με τον εαυτό σου, ότι λίγα κιλά=επιτυχία, πολλά κιλά=είσαι looser, ότι αξίζει χειροκρότημα το Χ μοντέλο που 2 εβδομάδες μετά τη γέννα έχει ξανά κοιλιακούς-σκακιέρα και με τους ενήλικες να χρησιμοποιούν ακόμα το χαρακτηρισμό «χοντρός»/ «χοντρή» για να μειώσουν και να προσβάλουν κάποιον, απλά η ισορροπία είναι ανέφικτη. Γιατί αυτά τα παιδιά, που μεγαλώνουν με αυτές τις προσλαμβάνουσες, πως θα επιτρέψουν στον εαυτό τους το φαγητό να είναι χαρά και απόλαυση;
Απαντήσεις, όπως είπα - δεν έχω. Έχω όμως τη βεβαιότητα πλέον ότι η διατροφή και το σχήμα της σιλουέτας έχουν κακώς αναχθεί με τέτοια ένταση και πάθος σε υπαρξιακές μας ανησυχίες. Πιο απλά, σίγουρη πλέον ότι πολλοί άνθρωποι της δικής μου γενιάς αποτύχαμε να έχουμε ισορροπημένη σχέση με το φαγητό, επειδή η υγιεινή διατροφή, η πετυχημένη δίαιτα και το ιδανικό της εργαζόμενης μαμάς που καταφέρνει να διατηρεί τη σιλουέτα της καταλάμβαναν δυσανάλογα πολύ χώρο στη δημόσια και ιδιωτική συζήτηση όσο μεγαλώναμε, επιστρέφω στο αρχικό, βγαλμένο μέσα απ’ τη ζωή ερώτημα…
«Θα πάρεις τυροπιτάκια μαζί με τη μπανάνα αύριο σχολείο;».
«Όχι, παχαίνουν».
«Σκασίλα μας».