Βρυξέλλες, 11 Δεκεμβρίου
Σε πολύ λίγο θα είναι γνωστός ο νέος πρόεδρος του Eurogroup, όμως μέχρι την τελευταία στιγμή η μάχη μεταξύ του Κυριάκου Πιερρακάκη και του Βίνσεντ Βαν Πέτεγκεμ παραμένει ανοιχτή.
Οι ισορροπίες είναι λεπτές και η Ευρωζώνη κινείται σε ένα περιβάλλον έντονης πίεσης, ανάμεσα στην ανάγκη για σταθερότητα και στις γεωπολιτικές προκλήσεις που διαμορφώνουν την ατζέντα των επόμενων μηνών. Μέσα σε αυτό το ρευστό σκηνικό, ένα ζήτημα αναδεικνύεται ή καλύτερα μπορεί να εξελιχθεί σε καθοριστικό κριτήριο για την τελική επιλογή το ζήτημα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών κεφαλαίων.
Το θέμα αυτό, που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν βαρίδι για τον Βαν Πέτεγκεμ, σήμερα σύμφωνα με πληροφορίες, έχει αναχθεί σε κεντρικό παράγοντα της σημερινής αναμέτρησης. Οι χώρες της Βαλτικής, Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία, μαζί με αρκετά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης αντιμετωπίζουν την αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως στρατηγικό ζήτημα ασφάλειας.
Υπενθυμίζεται ότι η εκλογή του νέου προέδρου απαιτεί απλή πλειοψηφία, δηλαδή τουλάχιστον 11 από τις 20 ψήφους των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης
Η επιφυλακτικότητα του Βελγίου έχει δημιουργήσει αποστάσεις, όμως λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της 18ης και 19ης Δεκεμβρίου, οι κυβερνήσεις αυτές επιζητούν πλέον μια συνεκτική ευρωπαϊκή λύση.
Βαρίδι ή Πλεονέκτημα
Εάν ο Βαν Πέτεγκεμ καταφέρει να τις διαβεβαιώσει ότι θα λειτουργήσει υπέρ αυτής της κατεύθυνσης, τότε το μειονέκτημά του μπορεί να μετατραπεί στο μεγαλύτερο ατού του. Αν όχι, ο Κυριάκος Πιερρακάκης αποκτά σαφές πλεονέκτημα.
Καθοριστικό ρόλο παίζουν επίσης οι τέσσερις μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία, οι οποίες απέφυγαν να «κλειδώσουν» υποστήριξη εκ των προτέρων, διατηρώντας έτσι το παιχνίδι πλήρως ανοιχτό.
Ιδιαίτερα η Γερμανία, που έχει καταστήσει σαφές ότι θα πιέσει ενεργά για ευρωπαϊκή συμφωνία σχετικά με τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, προσδίδει πρόσθετο βάρος στο ζήτημα. Για το Βερολίνο, η αξιοποίησή τους αποτελεί κρίσιμο βήμα για τη διατήρηση της στήριξης προς την Ουκρανία και το θέμα αναμένεται να κυριαρχήσει στις συζητήσεις που θα ακολουθήσουν στις Βρυξέλλες.
Σημειώνεται ότι ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ τόνισε σε τοποθέτησή του στη βουλή ότι η χώρα του θα συναινέσει μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, εφόσον άλλες χώρες αποφασίσουν να προχωρήσουν στη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ποσού που ανέρχεται σε περίπου 190 δισ. ευρώ εντός ΕΕ. Ο Ντε Βέβερ επανέλαβε ότι απαιτείται αμοιβαιοποίηση των χρηματοοικονομικών κινδύνων για περίοδο τουλάχιστον 16 ετών, επαρκείς διασφαλίσεις ρευστότητας και δίκαιη κατανομή του βάρους. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη που κατέχουν επίσης παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να αποδεχθούν τους ίδιους κινδύνους.
Οι δύο υποψήφιοι εκπροσωπούν διαφορετικές φιλοσοφίες για το μέλλον της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης.
Ο Πιερρακάκης προβάλλει ένα Eurogroup που δεν περιορίζεται στον έλεγχο της δημοσιονομικής πειθαρχίας, αλλά αναλαμβάνει ρόλο στον ευρωπαϊκό στρατηγικό σχεδιασμό από τις επενδύσεις και την άμυνα μέχρι τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Το προφίλ αυτό βρίσκει απήχηση κυρίως στις χώρες του νότου και σε φιλελεύθερες κυβερνήσεις που επιθυμούν έναν πιο ενεργητικό ευρωπαϊκό μηχανισμό οικονομικής χάραξης πολιτικής.
Ο Βαν Πέτεγκεμ αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, υπουργός Οικονομικών (από το 2020) και Προϋπολογισμού και τ. πρόεδρος του Ecofin, αντίθετα, εστιάζει στη θεσμική συνέχεια και τη δημοσιονομική σταθερότητα. Η πολυετής παρουσία του στο Eurogroup και η εμπλοκή του σε δύσκολες διαπραγματεύσεις τον καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικό για τα βόρεια κράτη και τις δημοσιονομικά συντηρητικές κυβερνήσεις που αναζητούν έναν «πρόεδρο προβλεψιμότητας» σε μια περίοδο αυξημένων πιέσεων.
Σε επίπεδο κομματικών ισορροπιών, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα στο οποίο ανήκουν και οι δύο ελέγχει έξι ψήφους, αριθμός που δεν αρκεί για να κρίνει την εκλογή. Από εκεί και πέρα, όλα θα κριθούν από τις μετακινήσεις πέρα από τις κομματικές γραμμές: από τις Βαλτικές και Ανατολικοευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν ως προτεραιότητα το ουκρανικό, από τους φιλελεύθερους που κρατούν ισχυρό ρόλο ρυθμιστή εντός του Eurogroup, καθώς και από τους ανεξάρτητους υπουργούς που συχνά μπορούν να καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα.
Συνολικά, η σημερινή ψηφοφορία δεν θα αναδείξει απλώς τον επόμενο πρόεδρο του Eurogroup. Θα αποτυπώσει την κατεύθυνση που επιλέγει η Ευρωζώνη σε μια περίοδο γεωπολιτικής αστάθειας και οικονομικής μετάβασης. Και κυρίως, θα δείξει, ακόμη και εάν δεν το μάθουμε ποτέ επίσημα, αν το ζήτημα των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων λειτούργησε ως τροχοπέδη ή ως καταλύτης στη διεκδίκηση μιας από τις πιο σημαντικές θέσεις της ευρωπαϊκής οικονομικής αρχιτεκτονικής.
