Η επιστροφή σχεδόν 1,5 εκατ Παλασιτινίων στη Γάζα, τους έφερε αντιμέτωπους με τη σκληρή πραγματικότητα του πολέμου . Οι περισσότεροι επέστρεψαν σε ερήπια και τόνους μπάζων εκεί που πριν από 2 χρόνια ήταν τα σπίτια, τα μαγαζιά και η ζωή τους.
Η προοπτική ανοικοδόμησης μιας ολοκληρωτικά κατεστραμένης περιοχής χιλιάδων χιλιμέτρων, θα πάρει 80 χρόνια σύμφωνα με την Shelly Culbertson, πολιτική ερευνήτρια στο Αμερικανικό think tank RAND Corporation ενώ θα απαιτηθούν δισ. δολάρια τα οποία παραμένει αβέβαιο από που θα προκύψουν.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του ΟΗΕ η ανοικοδόμηση της Γάζας θα ξεπεράσει τα 70 δισεκατομμύρια δολάρια καθώς η περιοχή θα πρέπει να κατασκευαστεί από το μηδέν. Η ΕΕ, που μέχρι πριν τον πόλεμο ενίσχυε οικονομικά τη Γάζα, δεν δείχνει ενδιαφέρον, με το Κατάρ να είναι προς το παρόν η μόνη χώρα που εχει στείλει μπουλντόζες για να απομακρύνουν τα ερείπια και να ανοίξουν δρόμους ώστε να φτάσουν οι άνθρωποι στα σπίτια τους.
«Δεν ξεκινούν από το μηδέν αλλά από τα ερείπια»
Ο καθηγητής Andreas Krieg, ειδικός σε θέματα ασφάλειας στη Μέση Ανατολή στο King’s College London υποστηρίζει στο BBC ότι «η κατάσταση στη Γάζα είναι χειρότερη από το να ξεκινάς από το μηδέν. Εδώ δεν ξεκινάς από την άμμο, αλλά μέσα από τα ερείπια».
Ο Jaco Cilliers, εκπρόσωπος του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους υποστηρίζει ότι το 84% της Γαζας είναι κατεστραμένη ενώ η Πόλη της Γάζας έχει αφανιστεί σε ποσοστό που φτάνει το 92%. Η πόλη έχει καλύφθεί από 60 εκατομμύρια τόνους ερειπίων, σύμφωνα με εκτιμήσεις του BBC Verify.
Μια ολόκληρη πόλη κάτω από συντρίμια, που μαζί με τα σίδερα έχει και λείψανα χιλιάδων ανθρώπων αλλά και βόμβες που δεν έχουν εκραγεί κάνοντας την περιοχή επικίνδυνη για όσους έχουν επιστρέψει.
Σύμφωνα με τους ειδικούς που μίλησαν στο BBC, η απομάκρυνση αυτών των ερειπίων «δεν μπορεί να γίνει με φορτηγά που θα περνούν τα σύνορα αλλά με την κατασκευή ενός λιμανιού βαθέων υδάτων, όπου θα μπορεί να δέχεται χιλιάδες φορτία εμπορευματοκιβωτίων» ανέφερε ο Bouverat.
Όταν οι τοποθεσίες καθαριστούν, τότε μπορεί να ξεκινήσει η αποκατάσταση βασικών παροχών όπως το νερό, η αποχέτευση και το ηλεκτρικό ρεύμα.
Κατεστραμμένα τα δίκτυα ύδρευσης και αποχαίτευσης
Το καθαρό νερό είναι μια σημαντική άμεση ανάγκη για τους κατοίκους της Γάζας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της UNICEF, περισσότερο από το 70% των 600 εγκαταστάσεων ύδρευσης και αποχέτευσης της περιοχής έχουν υποστεί ζημιές ή καταστραφεί μετά τις τις 7 Οκτωβρίου 2023.
Μετά την πρόσφατη ανακοίνωση κατάπαυσης του πυρός, Ισραηλινοί στρατιώτες έβγαζαν φωτογραφίες μπροστά από μια μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στην πόλη της Γάζας που είχε πυρποληθεί. Την κατέστρεψαν λίγο πριν ο ισραηλινός στρατός αποσυρθεί από μια θέση κοντά στην υποδομή.
Η επεξεργασία λυμάτων είναι από τις πιο κρίσιμες υποδομές ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση ασθενειών όπως η χολέρα, με τους γιατρούς που βρίσκονται στην περιοχή να υποστηρίζουν ότι η Γάζα έχει υψηλά ποσοστά διαρροϊκών ασθενειών, που μπορούν να σκοτώσουν τα παιδιά.
«Στη Γάζα, υπάρχουν έξι μονάδες επεξεργασίας λυμάτων και όλες έχουν υποστεί ζημιές», δήλωσε ο Maher Najjar, αναπληρωτής διευθυντής της Υπηρεσίας Ύδρευσης Παράκτιων Δήμων (CMWU), η οποία επιβλέπει και διαχειρίζεται τις επισκευές για τις υποδομές ύδρευσης.
Από την αρχή του πολέμου, τόσο οι εγκαταστάσεις που επεξεργάζονται λύματα και οι μονάδες πόσιμου νερού ήταν από τους βασικούς στόχους του ισραηλινού στρατού.
«Μιλάμε για κατεστραμμένα πηγάδια νερού, δίκτυα, δεξαμενές και γραμμές μεταφοράς. Είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε από πού να ξεκινήσουμε. Αρχικά, χρειαζόμαστε τουλάχιστον 50 εκατομμύρια δολάρια για να επιστρέψουμε περίπου στο 20% των βασικών παροχών τον πληθυσμό», δήλωσε ο κ. Najjar. «Το συνολικό κόστος θα φτάσει το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, ίσως και περισσότερο».
Δεν υπάρχουν σπίτια ούτε δρόμοι
Τον Αύγουστο, πριν οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις καταλάβουν την πόλη, την οποία αποκαλούσαν «τελευταίο οχυρό» της Χαμάς, πολλοί δρόμοι φαίνονταν σε μεγάλο βαθμό άθικτοι. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, ολόκληρες εκτάσεις της γειτονιάς είχαν ισοπεδωθεί καθώς οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις εγκατέστησαν μια βάση.
Στη διάρκεια του πολέμου, το δορυφορικό κέντρο του ΟΗΕ, Unosat, εκτιμά ότι μερικές εβδομάδες πριν το τέλος του πολέμου, περίπου 282.904 σπίτια και διαμερίσματα σε όλη τη Γάζα έχουν υποστεί ζημιές ή καταστραφεί ολοκληρωτικά. Ο αριθμός τους όμως είναι τελικά πολύ μεγαλύτερος λόγω της σφοδρότητας των βομβαρδισμών το τελευταίο διάστημα
Ο Δήμος της πόλης της Γάζας, που διοικείται από τη Χαμάς, δήλωσε ότι το 90% των δρόμων της έχουν επίσης υποστεί ζημιές.
Στο απόλυτο σκοτάδι η Γάζα
Το ηλεκτρικό σύστημα της Γάζας ήταν υπό πίεση πριν από τον πόλεμο. Οι κυλιόμενες διακοπές ρεύματος ήταν συχνές και οι περισσότεροι κάτοικοι της Γάζας ζούσαν με περιορισμένες ώρες ηλεκτρικής ενέργειας κάθε μέρα.
Ιστορικά, το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας της Γάζας προέρχεται από γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας που τη συνδέουν με το Ισραήλ και τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Γάζας που λειτουργεί με ντίζελ, και ορισμένα ηλιακά πάνελ σε στέγες και δημόσιες εγκαταστάσεις που προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια.
Από τις 11 Οκτωβρίου 2023, η Γάζα βρίσκεται στο απόλυτο σκοτάδι καθώς το Ισραήλ διέκοψε την εξωτερική ηλεκτρική ενέργεια. Μία εξαίρεση ήταν η άμεση τροφοδοσία του σταθμού αφαλάτωσης της Νότιας Γάζας, ο οποίος παρέχει καθαρό πόσιμο νερό. Το Ισραήλ επανασύνδεσε την τροφοδοσία του σε αυτόν τον σταθμό στις 14 Νοεμβρίου 2024 και στη συνέχεια την διέκοψε ξανά στις 9 Μαρτίου 2025, πριν τον επανασυνδέσει για άλλη μια φορά.
Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής της Γάζας έχει τεθεί εκτός λειτουργίας λόγω έλλειψης καυσίμων και οι ηλιακές εγκαταστάσεις έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές. Με το δίκτυο σε μεγάλο βαθμό εκτός λειτουργίας, οι βασικές υπηρεσίες εξαρτώνται από περιορισμένες γεννήτριες ντίζελ και τα εναπομείναντα ηλιακά πάνελ που έχουν τοποθετηθεί σε περιοχές που έχουν στηθεί καταβλησμοί με σκηνές κοντά στην πόλη της Γάζας.
Μια κοινή αξιολόγηση από τις αρχές του έτους από την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΗΕ εκτίμησε ότι περισσότερο από το 80% της παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας έχει καταστραφεί ή δεν είναι λειτουργικό με εκτιμώμενο κόστος ζημιών να ξεπερνά τα 494 εκατομμύρια δολάρια.
Η Gaza Electricity Distribution Cooperation (Gedco), η εταιρεία που είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη τη Λωρίδα της Γάζας, λέει ότι το 70% των κτιρίων και των εγκαταστάσεών της έχουν καταστραφεί από τον Οκτώβριο του 2023.
Άγονη η γη και γεμάτη νάρκες
Δορυφορική εικόνα μιας περιοχής ανατολικά της Τζαμπάλια δείχνει 4 τετραγωνικά χιλιόμετρα καλλιεργειών, κυρίως ελιές και εσπεριδοειδή, που εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Μέσα από το ισοπεδωμένο έδαφος διατρέχει ένας δρόμος ή ένα μονοπάτι που κατασκεύασε ο Ισραηλινός Στρατός Άμυνας, για να παρέχει πρόσβαση στις βόρειες περιοχές της κοντινής πόλης της Γάζας.
Ο καθηγητής He Yin του Κρατικού Πανεπιστημίου του Κεντ διαπίστωσε ότι σε όλη τη Λωρίδα της Γάζας, το 82,4% των ετήσιων καλλιεργειών και περισσότερο από το 97% των δέντρων έχουν καταστραφεί και καεί στη διάρκεια του πολέμου.
Η εξαφάνιση των καλλιεργείών που ισοπεδώθηκαν από τανκς, βομβαρδισμούς και φωτιά, σε συνδυασμό με τους παρατεταμένους περιορισμούς στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, οδήγησε στον λιμό στην πόλη της Γάζας που επίσημα κηρύχθηκε τον Σεπτέμβριο.
Για να μπορέσουν οι καλλιέργειες να δημιουργηθούν ξανά και η γη να μπορέσει να θρέψει τους ανθρώπους της Γάζας, πρέπει να καθαριστεί από μη εκραγείσες βόμβες, οβίδες και νάρκες.
Το 92% σχολείων και πανεπιστημίων έχει καταστραφεί
Περίπου το 50% του πληθυσμού της Γάζας πριν από τον πόλεμο ήταν παιδιά και έφηβοι κάτω των 18 ετών. Τα σχολικά κτίρια έγιναν καταφύγια για εκτοπισμένους Παλαιστίνιους καθ’ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης και συχνά στοχοποιούνταν από τις δυνάμεις του Ισραηλινού στρατού με την δικαιολογία ότι στέγαζαν κέντρα «διοίκησης και ελέγχου» για τη Χαμάς.
Η υπηρεσία αρωγής του ΟΗΕ για την Παλαιστίνη, UNRWA, η οποία κάποτε λειτουργούσε 288 σχολεία στη Γάζα, αναφέρει ότι το 91,8% όλων των σχολικών κτιρίων χρειάζονται «πλήρη ανακατασκευή ή σημαντικές εργασίες αποκατάστασης για να λειτουργήσουν ξανά».
Το ίδιο ισχύει και για τα πανεπιστήμια και τα νοσοκομεία. Το Πανεπιστήμιο αλ-Αζχάρ στα νότια της πόλης της Γάζας ανατινάχθηκε από ισραηλινά στρατεύματα το 2023 και η τοποθεσία αποτελεί πλέον μέρος του Διαδρόμου Netzarim, μιας από τις πολλές στρατιωτικοποιημένες ζώνες που έχουν δημιουργηθεί από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Την ίδια μοίρα είχε και το Πανεπιστήμιο Israa, σε απόσταση μικρότερη των 2 χιλιομέτρων, το οποίο κατεδαφίστηκε από στρατεύματα των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, αφού χρησίμευσε ως προσωρινή βάση για αρκετές εβδομάδες.
Πηγή: BBC, Economist
