Ο μέσος Αθηναίος χάνει περίπου 100–111 ώρες τον χρόνο κολλημένος στην κίνηση. Σχεδόν τρεις εργάσιμες εβδομάδες. Την ίδια ώρα, μόνο τα Ι.Χ. της Αττικής καίνε, κατά χοντρική εκτίμηση, πάνω από 3 δισ. λίτρα καυσίμου τον χρόνο, με κόστος που μπορεί να αγγίζει τα 5,5 δισ. ευρώ και τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της TomTom που παρουσίασε ανάλυση του Autotriti, η Αθήνα είναι η 8η πιο μποτιλιαρισμένη πόλη στην Ευρώπη και 37η παγκοσμίως. Οι αριθμοί – σοκ:
- Χαμένες ώρες ανά οδηγό: 111 ώρες τον χρόνο (2024).
- Αυτό αντιστοιχεί σε 13,9 οκτάωρα ή περίπου 2,8 εργάσιμες εβδομάδες.
- Μια διαδρομή 10 χλμ. μέσα στην πόλη χρειάζεται κατά μέσο όρο 29’39’’.
- Η Αθήνα είναι «στο κόκκινο» περίπου το 34% της ημέρας.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων εκτιμά ότι οι μετακινήσεις στην Αττική θα αυξηθούν κατά 15–20% την επόμενη πενταετία, αν δεν αλλάξει κάτι ριζικά στα ΜΜΜ και στη διαχείριση της κυκλοφορίας.
Πόσα αυτοκίνητα κυκλοφορούν στην Αττική
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τα επιβατικά:
- Στην Ελλάδα κυκλοφορούν περίπου 5,88 εκατ. επιβατικά Ι.Χ. (στοιχεία 2023).
- Στην Αττική μόνο βρίσκονται περίπου 3.300.107 επιβατικά – πάνω από τα μισά της χώρας.
Άλλες εκτιμήσεις της Περιφέρειας Αττικής μιλούν για συνολικό φόρτο:
- 3,5 εκατ. οχήματα (Ι.Χ., φορτηγά κ.λπ.) που κινούνται καθημερινά στο λεκανοπέδιο,
- περίπου 720.000 μοτοσικλέτες και
- 14.000 ταξί στους δρόμους κάθε μέρα.
Σε επίπεδο χώρας, ο στόλος είναι γερασμένος. Ή μέση ηλικία των αυτοκινήτων στην Ελλάδα φτάνει τα 17,5 χρόνια, η μεγαλύτερη στην Ε.Ε., ενώ περίπου 9 στα 10 Ι.Χ. είναι βενζινοκίνητα (88,4%). Άρα ιδιαίτερα ρυπογόνα σε αστικό περιβάλλον.
Οι «χειρότεροι» δρόμοι της Αθήνας – Ο χάρτης του καθημερινού μποτιλιαρίσματος
Τα καθημερινά ρεπορτάζ, αλλά και το live στο Google maps για την κίνηση στην Αθήνα, καταγράφει μια σαφή ιεραρχία κόλασης:
- Λεωφόρος Κηφισού. Ο βασικός «εφιάλτης» της πόλης, με συμφόρηση από νωρίς το πρωί. Η κίνηση ξεκινά από Νέα Κηφισιά και φτάνει μέχρι Ρέντη, συχνά με διαδρομές άνω της μίας ώρας στις ώρες αιχμής. Στοιχεία κάνουν λόγο για μέσο ημερήσιο φόρτο 88.000 «μονάδες επιβατικών αυτοκινήτων», συν 5.000–6.000 φορτηγά (καθένα υπολογίζεται ως τριπλό φορτίο).
- Λ. Αθηνών – Κορίνθου (προς Κόρινθο). Μόνιμη συμφόρηση από Χαϊδάρι μέχρι Σκαραμαγκά, επιβαρυμένη από φορτηγά που έρχονται/φεύγουν από το λιμάνι του Πειραιά.
- Λ. Κηφισίας. Το πρωί πολύ έντονο μποτιλιάρισμα στην κάθοδο (Μαρούσι – Χαλάνδρι) και στην άνοδο στο ύψος Ψυχικού. Τις απογευματινές ώρες μπορεί να θυμίζει «σταματημένο ποτάμι» με ταχύτητες κάτω από 10–15 χλμ./ώρα.
- Αττική Οδός. Παρά τις 4 λωρίδες ανά ρεύμα και τον σύγχρονο σχεδιασμό, η κίνηση παραμένει πολύ υψηλή, ειδικά από Λ. Δημοκρατίας έως δαχτυλίδι Αμαρουσίου και στη σύνδεση με Κηφισό.
- Κέντρο Αθήνας – οι «κόκκινοι» δρόμοι. Βασ. Κωνσταντίνου, ιδίως μετά το κλείσιμο της Βασ. Όλγας, Λ. Αλεξάνδρας, Λ. Αλίμου–Κατεχάκη, Λ. Μεσογείων, Πειραιώς, καθώς και Βασ. Σοφίας, Λ. Συγγρού, Αμαλίας. Σε αυτό το πλέγμα προστίθενται τα «κορεσμένα» τοπικά κέντρα (Γλυφάδα, Μαρούσι, Χαλάνδρι), όπου ακόμη και μια διαδρομή μέσα στον ίδιο δήμο μπορεί να χρειαστεί 25–30 λεπτά, λόγω στενών δρόμων και ανύπαρκτων χώρων στάθμευσης.
Το πάρκινγκ ως καθημερινός εφιάλτης
Η έλλειψη χώρων στάθμευσης στην Αθήνα έχει εξελιχθεί σε ξεχωριστή κρίση:
- Σε πολλές γειτονιές, οι οδηγοί κάνουν 30–40 λεπτά κύκλους για να βρουν θέση κοντά στο σπίτι τους.
- Το παρκάρισμα μετατρέπεται σε διαρκές άγχος: πολλοί δηλώνουν ότι διστάζουν να χρησιμοποιήσουν το αυτοκίνητο, γιατί φοβούνται ότι δεν θα ξαναβρούν θέση.
- Το κόστος ιδιωτικής θέσης στάθμευσης σε ορισμένες περιοχές (κλειστή πυλωτή ή θέση σε γκαράζ) μπορεί να φτάνει τιμές αντίστοιχες με μια γκαρσονιέρα, ως περιουσιακό στοιχείο.
Δημοτικά και κυβερνητικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι η Αθήνα δεν διαθέτει ακόμη ολοκληρωμένη μελέτη στάθμευσης. Μόλις πρόσφατα ξεκίνησε η πρώτη συνολική μελέτη για όλη την πόλη, η οποία αναμένεται – σύμφωνα με ρεπορτάζ– να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2026 και να αποτελέσει βάση για σύστημα ενιαίας ελεγχόμενης στάθμευσης. Αλλά η έλλειψη πάρκινγκ δεν είναι απλώς ενόχληση. Παράγει επιπλέον κίνηση. Τα αυτοκίνητα που γυρίζουν γύρω–γύρω καίνε καύσιμο και εκπέμπουν ρύπους χωρίς να μετακινούν ουσιαστικά κανέναν. Τα στοιχεία είναι εφιαλτικά γι αυτά που αναπνέουμε. Στο εθνικό επίπεδο, ο τομέας «Μεταφορές και αποθήκευση» ευθύνεται για:
- 23,5% των εκπομπών CO₂ στην Ελλάδα (2022)
- περίπου 31% των λοιπών αέριων ρύπων (NOx, PM10, κ.λπ.), που συνδέονται άμεσα με την οδική κυκλοφορία.
Σε απόλυτα νούμερα, οι συνολικές εκπομπές CO₂ της χώρας το 2022 έφτασαν τους 67,1 εκατ. τόνους, μειωμένες κατά 4,3% σε σχέση με το 2021 – κυρίως λόγω πτώσης των εκπομπών στις μεταφορές.
Η Αττική, με τη μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού και οχημάτων, συγκεντρώνει σημαντικό μέρος αυτού του φορτίου. Το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης καταγράφει εδώ και χρόνια υπερβάσεις – ή οριακές τιμές – σε ρυπογόνους άξονες (NO₂, σωματίδια) που σχετίζονται με την κίνηση. Με δεδομένο ότι σχεδόν 9 στα 10 Ι.Χ. είναι βενζινοκίνητα, η εικόνα αυτή δεν είναι περίεργη. Ο συνδυασμός γερασμένων κινητήρων, μποτιλιαρίσματος (ρελαντί/συχνές επιταχύνσεις) και στενών δρόμων δημιουργεί ένα μίγμα υψηλών εκπομπών ανά χιλιόμετρο και ιδιαίτερα έντονου τοπικού ρύπου.
Πόσα καύσιμα καίνε τα αυτοκίνητα της Αττικής – μια ρεαλιστική εκτίμηση
Επειδή δεν υπάρχουν επίσημα, δημόσια στοιχεία για την ακριβή κατανάλωση καυσίμων μόνο για την Αττική, μπορούμε να κάνουμε μια τεκμηριωμένη εκτίμηση, βασισμένη σε γνωστά μεγέθη και παραδοχές. Δεδομένα που έχουμε:
- Αριθμός επιβατικών Ι.Χ. στην Αττική: περίπου 3.300.107.
- Μέση ετήσια απόσταση ανά αυτοκίνητο στην Ελλάδα: 12.346 χλμ./έτος.
- Μέση κατανάλωση καυσίμου (τυπική για ελληνικό στόλο, βενζίνη/ντίζελ): βενζίνη: ~8 λτ./100 χλμ. Και ντίζελ: ~6 λτ./100 χλμ.
- Με δεδομένο ότι κυριαρχεί η βενζίνη, μια λογική μέση τιμή για τον στόλο είναι περίπου 7,5 λτ./100 χλμ.
- Μέση τιμή βενζίνης 95 οκτανίων το 2024 στην Ελλάδα κυμαίνεται περίπου στα 1,75–1,95 €/λτ, ανάλογα με την περίοδο. Για τον υπολογισμό που θα κάνουμε για τα συνολικά χιλιόμετρα των Ι.Χ. της Αττικής, θα χρησιμοποιήσουμε ενδεικτικά 1,80 €/λτ. Άρα:
3.300.000 αυτοκίνητα × 12.346 χλμ./έτος 40,7 δισ. χιλιόμετρα τον χρόνο.
Με 7,5 λτ./100 χλμ.: 40,7 δισ. χλμ. × 7,5 / 100 = 3,06 δισ. λίτρα καυσίμου τον χρόνο.
Με μέση τιμή 1,8 €/λίτρο: 3,06 δισ. λίτρα × 1,8 €/λτ ≈ 5,5 δισ. ευρώ τον χρόνο.
Μόνο τα επιβατικά Ι.Χ. στην Αττική είναι πιθανό να καταναλώνουν της τάξης των:
- 3 δισ. λίτρων καυσίμου τον χρόνο,
- με κόστος περίπου 5,5 δισ. ευρώ ετησίως για τους οδηγούς,
- ή περίπου: 8,4 εκατ. λίτρα καυσίμου την ημέρα, που σημαίνει σε κόστος περίπου 15 εκατ. ευρώ την ημέρα.
Σημαντικό: Τα νούμερα αυτά είναι εκτίμηση, όχι επίσημη στατιστική. Βασίζονται σε μέσους όρους για όλη τη χώρα, δεν λαμβάνουν υπόψη διαφοροποίηση χρήσης (π.χ. εταιρικά vs ιδιωτικά), ούτε την ακριβή κατανομή βενζίνης/ντίζελ/υγραερίου στην Αττική.
Πόσο CO₂ εκπέμπουν αυτά τα καύσιμα
Κατά προσέγγιση, κάθε λίτρο βενζίνης ή ντίζελ που καίγεται εκπέμπει περίπου 2,3–2,6 κιλά CO₂. Αν χρησιμοποιήσουμε μια μέση τιμή 2,4 κιλά CO₂/λίτρο: 3,06 δισ. λίτρα × 2,4 κιλά CO₂/λίτρο = 7,3 εκατ. τόνοι CO₂ τον χρόνο.
Για σύγκριση, οι συνολικές ετήσιες εκπομπές CO₂ της Ελλάδας το 2022 ήταν 67,1 εκατ. τόνοι, άρα τα Ι.Χ. της Αττικής και μόνο θα μπορούσαν – με πολύ χοντρικούς υπολογισμούς – να αντιστοιχούν γύρω στο 10%+ αυτής της ποσότητας. Πάλι, αυτό είναι προσεγγιστικός υπολογισμός, αλλά δείχνει το μέγεθος του προβλήματος.
Το οικονομικό κόστος του μποτιλιαρίσματος
Πέρα από τα καύσιμα, οι χαμένες ώρες έχουν απτό οικονομικό αποτύπωμα.
- Ανάλυση για την Αθήνα το 2025 εκτιμά ότι η κυκλοφοριακή συμφόρηση στον Κηφισό μόνο κόστιζε 80–90 εκατ. ευρώ τον χρόνο σε χαμένο χρόνο εργασίας, με τις χαμένες ώρες να διπλασιάζονται από 3,5 σε 6,5 εκατ. σε πέντε χρόνια.
- Όταν συνυπολογιστούν όλοι οι βασικοί άξονες της Αττικής, η συνολική απώλεια εκτιμάται ότι φτάνει τα 180–200 εκατ. ευρώ ετησίως.
Αυτά τα ποσά δεν περιλαμβάνουν:
- την επίπτωση στην υγεία (στρες, ατυχήματα),
- την καθυστέρηση στις μεταφορές εμπορευμάτων,
- την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στα κέντρα πόλεων,
- το κόστος από την ατμοσφαιρική ρύπανση για το σύστημα υγείας.
Συμπερασματικά σε οκτώ μικρές προτάσεις
Τα βασικά «σκληρά» στοιχεία που ξεχωρίζουν είναι:
- 111 ώρες/οδηγό/έτος χαμένες στην κίνηση στην Αθήνα – νούμερο–σύμβολο του προβλήματος.
- 3,3 εκατ. επιβατικά στην Αττική, πάνω από τα μισά της χώρας.
- 3,5 εκατ. οχήματα και 720.000 μηχανές που κινούνται καθημερινά στο λεκανοπέδιο.
- Εκτίμηση: 3 δισ. λίτρα καυσίμου και 5,5 δισ. ευρώ τον χρόνο μόνο για τα Ι.Χ. της Αττικής.
- 7+ εκατ. τόνοι CO₂ τον χρόνο από αυτά τα καύσιμα, με όλα τα περιβαλλοντικά συνεπακόλουθα.
- Κηφισός, Κηφισίας, Αθηνών–Κορίνθου, Αττική Οδός και κέντρο Αθήνας ως βασικοί «λαιμοί μπουκαλιού» του συστήματος, με μετρημένα στοιχεία φόρτου.
- Πάρκινγκ: 30–40 λεπτά καθημερινά για να βρεις θέση σε πολλές γειτονιές, ιδιωτικές θέσεις που κοστίζουν όσο μικρό διαμέρισμα.
- Οικονομικό κόστος συμφόρησης: 80–90 εκατ. € στον Κηφισό, 180–200 εκατ. € συνολικά στην Αττική, μόνο από χαμένο χρόνο.
