Το πρώτο προσχέδιο του «χάρτη» του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου ανθρώπων και θηλαστικών ανακοίνωσαν ότι έχουν ολοκληρώσει οι ερευνητές.
Σύμφωνα με το Reuters, η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να ανοίξει νέους δρόμους για την αντιμετώπιση παθήσεων που σχετίζονται με τον εγκέφαλο, όπως ο αυτισμός και η σχιζοφρένεια.
Το σημαντικό αυτό ορόσημο είναι μέρος μιας φιλόδοξης πρωτοβουλίας που στοχεύει να χαρτογραφήσει πώς οι διάφοροι τύποι εγκεφαλικών κυττάρων εμφανίζονται και ωριμάζουν – από τα πρώτα εμβρυϊκά και εμβρυολογικά στάδια έως την ενηλικίωση.
Η έρευνα επικεντρώθηκε στα εγκεφαλικά κύτταρα ανθρώπων και ποντικών, ενώ πραγματοποιήθηκε και κάποια εργασία σε εγκεφάλους πιθήκων.
Στο αρχικό αυτό προσχέδιο, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν την ανάπτυξη των διαφορετικών τύπων εγκεφαλικών κυττάρων – παρακολουθώντας πώς γεννιούνται, διαφοροποιούνται και ωριμάζουν, αποκτώντας μοναδικές λειτουργίες. Παράλληλα, παρακολούθησαν πώς τα γονίδια ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται σε αυτά τα κύτταρα με την πάροδο του χρόνου.
Οι ερευνητές εντόπισαν βασικά γονίδια που ελέγχουν κρίσιμες διεργασίες του εγκεφάλου και αποκάλυψαν ομοιότητες αλλά και διαφορές στην ανάπτυξη εγκεφαλικών κυττάρων μεταξύ ανθρώπων και ζώων – συμπεριλαμβανομένης της ανακάλυψης άγνωστων μέχρι τώρα τύπων κυττάρων στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν σε μια συλλογή μελετών στα επιστημονικά περιοδικά Nature και συναφή περιοδικά.
Το πρόγραμμα BICAN
Η έρευνα αποτελεί μέρος του BRAIN Initiative Cell Atlas Network (BICAN), ενός διεθνούς επιστημονικού προγράμματος που υποστηρίζεται από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (NIH) και στοχεύει στη δημιουργία ενός πλήρους χάρτη του ανθρώπινου εγκεφάλου.
«Ο εγκέφαλός μας διαθέτει χιλιάδες τύπους κυττάρων με εξαιρετικά μεγάλη ποικιλία ιδιοτήτων και λειτουργιών. Αυτά τα διαφορετικά κύτταρα συνεργάζονται για να δημιουργήσουν ποικίλες συμπεριφορές, συναισθήματα και γνωστικές ικανότητες», δήλωσε η νευροεπιστήμονας Hongkui Zeng, διευθύντρια του Ινστιτούτου Allen στο Σιάτλ και επικεφαλής δύο από τις μελέτες.
Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει πάνω από 5.000 τύπους κυττάρων στον εγκέφαλο του ποντικού και πιστεύεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον τόσοι και στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Οι περιοχές του εγκεφάλου για τις οποίες οι επιστήμονες δημιούργησαν αναπτυξιακούς άτλαντες περιλαμβάνουν:
Τον νεοφλοιό (neocortex) — το εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου, όπου προέρχονται οι ανώτερες γνωστικές λειτουργίες, και
Τον υποθάλαμο (hypothalamus) — μια μικρή αλλά κρίσιμη δομή βαθιά στον εγκέφαλο, που ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος, την αρτηριακή πίεση, τη διάθεση, τον ύπνο, τη σεξουαλική ορμή, την πείνα και τη δίψα.
(Με πληροφορίες από Reuters)
