Κρυμμένος στη βάση του λαιμού, ο θυρεοειδής επηρεάζει σχεδόν κάθε σύστημα από το οποίο εξαρτάται η καθημερινή μας λειτουργία, από τους καρδιακούς παλμούς και την πέψη μέχρι τη δύναμη των οστών και τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Παρά τον κεντρικό του ρόλο, πολλοί από εμάς δεν αντιλαμβανόμαστε πότε προκύπτουν προβλήματα στον θυρεοειδή. «Τα συμπτώματα μπορούν να εισχωρήσουν αθόρυβα στην καθημερινότητά μας και να τα αποδώσουμε στο στρες, στη γήρανση ή στην πίεση της καθημερινότητας», εξηγεί ηΤζόντι Φοξ Μελούλ, ενδοκρινολόγος στο Inspira Health του New Jersey. Τα πρώιμα σημάδια μπορεί να είναι τόσο διακριτικά όσο η δυσκολία να κοιμηθούμε όλη τη διάρκεια της νύχτας, η ανεξήγητη ανησυχία ή ευερεθιστότητα, ή ένα ελαφρύ τρέμουλο στα χέρια όταν κρατάμε ένα φλιτζάνι καφέ.
Η προσοχή σε τέτοιες ενδείξεις είναι κρίσιμη, καθώς η έρευνα δείχνει ότι η μη θεραπευμένη δυσλειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές καρδιακές παθήσεις, εύθραυστα οστά, προβλήματα γονιμότητας και ακόμη και διαταραχές του εγκεφάλου, επιπλοκές τις οποίες οι ενδοκρινολόγοι προσπαθούν να προλάβουν μέσω μιας ευρύτερης ενημέρωσης προς το κοινό.
Τι είναι ο θυρεοειδής και γιατί οι ανισορροπίες του γίνονται αισθητές παντού
Ο θυρεοειδής, με σχήμα πεταλούδας και μέγεθος μικρότερο από δύο ενωμένα δάχτυλα, βρίσκεται κάτω από τον λάρυγγα. Παράγει ορμόνες όπως η θυροξίνη (T4), η τριιωδοθυρονίνη (T3) και η καλσιτονίνη, χημικούς αγγελιοφόρους οι οποίοι ρυθμίζουν τον τρόπο που κάθε κύτταρο στο σώμα μας χρησιμοποιεί ενέργεια. Αυτές οι ορμόνες επηρεάζουν τον μεταβολισμό, τη θερμοκρασία του σώματος, τους καρδιακούς παλμούς, τη λειτουργία του εγκεφάλου, την πέψη, τη μυϊκή δύναμη και πολλά ακόμη.
«Ο θυρεοειδής παράγει, αποθηκεύει και απελευθερώνει αυτές τις ορμόνες, γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας», εξηγεί η Μέριλιν Ταν, ενδοκρινολόγος και παθολόγος στο Stanford Health Care. Επιπλέον, οι ορμόνες του θυρεοειδούς ρυθμίζουν το πόσο οξυγόνο χρησιμοποιεί κάθε κύτταρο και πώς μετατρέπει τις ουσίες σε ενέργεια. Οποιαδήποτε ανισορροπία έχει συνέπειες σε σχεδόν όλα τα όργανα και τα συστήματα του σώματος.
Οι δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς μπορεί επίσης να είναι αυτοάνοσες, όπως στην ασθένεια Hashimoto και στη νόσο Graves, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα στον αδένα.
Ανεξαρτήτως τύπου, η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής μας, την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε, να ανταποκρινόμαστε στη δουλειά ή στην ανατροφή παιδιών, ή να απολαμβάνουμε πράγματα που αγαπούσαμε.
Ο ρόλος του θυρεοειδούς στη γνωστική φθορά
Έρευνες έχουν συνδέσει τις διαταραχές του θυρεοειδούς με αυξημένο κίνδυνο άνοιας, ιδιαίτερα αγγειακής. Μια μετα-ανάλυση του 2024 έδειξε επίσης ότι τόσο οι εμφανείς όσο και οι πιο ήπιες «υποκλινικές» μορφές υπερθυρεοειδισμού συνδέονται με κίνδυνο Αλτσχάιμερ.
Πιθανές αιτίες έχουν να κάνουν με βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου λόγω υψηλών επιπέδων θυρεοειδικών ορμονών, δυσλειτουργία των συνάψεων και αύξηση του οξειδωτικού στρες. Η υπερβολική μακροχρόνια παρουσία ορμονών μπορεί επίσης να αλλάξει νευροδιαβιβαστές ή να προάγει τη συσσώρευση πρωτεΐνης αμυλοειδούς-β, συνδεδεμένη με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης
Τα καλά νέα είναι ότι υπερθυρεοειδισμός και υποθυρεοειδισμός αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά μόλις διαγνωστούν, ενώ η θεραπεία μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας. Η έγκαιρη διάγνωση προστατεύει τον καρδιακό ρυθμό, διατηρεί την οστική πυκνότητα, σταθεροποιεί τη διάθεση, βελτιώνει τον ύπνο και προστατεύει από τη γνωστική φθορά. Επιπλέον, η έγκαιρη θεραπεία μπορεί ακόμη να βελτιώσει ή να αναστρέψει αλλαγές στα μάτια λόγω νόσου Graves πριν προκληθεί μόνιμη βλάβη.
Αντίθετα, η μη αναγνώριση της δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς μπορεί να σημαίνει μη αναστρέψιμη βλάβη.
Τι πρέπει να προσέχουμε
Επειδή οι διαταραχές του θυρεοειδούς συχνά μιμούνται άλλες καταστάσεις, η αναγνώριση προτύπων είναι καθοριστική. Τα σημάδια μπορεί αρχικά να εμφανίζονται διάσπαρτα, επίμονη ανησυχία ή ευερεθιστότητα, ανησυχία που δεν υποχωρεί, ή απώλεια βάρους παρά σταθερή όρεξη. Άλλοι παρατηρούν πιο διακριτικά σημάδια: τρέμουλο χεριών, συχνή ούρηση, υπερβολική εφίδρωση, πρήξιμο στη βάση του λαιμού ή αλλαγές στα μάτια, όπως οίδημα, προβολή ή θολή όραση. Οι γυναίκες μπορεί επίσης να αντιμετωπίζουν ακανόνιστους κύκλους ή προβλήματα γονιμότητας.
Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα προβλήματα του θυρεοειδούς μπορούν να ανιχνευτούν με μια απλή αιματολογική εξέταση. Ο γιατρός μας μπορεί επίσης να προτείνει απεικονιστικές εξετάσεις για καλύτερη εκτίμηση του αδένα. Αν τα επίπεδα των ορμονών είναι φυσιολογικά, τότε πρέπει να διερευνηθεί τι άλλο μπορεί να προκαλεί τα συμπτώματα.
Μόλις τεθεί η διάγνωση, η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της δυσλειτουργίας, αλλά συχνά περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, θεραπεία με ραδιοϊώδιο ή χειρουργική επέμβαση.
Με πληροφορίες από The National Geographic
