Για τους περισσότερους απο εμάς οι μέρες που έχουμε βήχα είναι πολύ βασανιστικές. Ειδικά τα βράδια τείνουν να είναι τα χειρότερα. Δεν κοιμόμαστε καλά γιατί όλο το βράδυ βήχουμε, σηκωνόμαστε άγρια χαράματα μέσα στην απελπισία για να μην ενοχλήσουμε τον/την σύντροφο μας και μετακομίζουμε στον καναπέ όπου μπορούμε να βήχουμε με την ησυχία μας.
Προσπαθούμε μέσα στην νύχτα να βρούμε μια λύση να ανακουφιστούμε, πίνουμε σιρόπι, φτιάχνουμε τσάι, μήπως και καταφέρουμε να κοιμηθούμε έστω μια ώρα…
Και φυσικά η απελπισία συνεχίζεται και το πρωί.. Είμαστε αύπνοι και δύσκολα μπορούμε να αποφύγουμε το γραφείο μόνο και μόνο επειδή έχουμε βήχα. Έτσι καταλήγουμε να μεταφέρουμε την δυσφορία μας από το σπίτι στην δουλειά. Οι συνάδελφοί μας ανοίγουν παράθυρα μέσα στο καταχείμωνο γιατί φοβούνται να μην κολλήσουν, και εμείς κρατάμε τον βήχα μας γιατί αγχωνόμαστε ότι θα ακουστεί μέχρι και το δίπλα κτήριο.
Υπάρχουν λοιπόν άπειρες λύσεις, είτε σπιτικές, είτε στο εμπόριο που ισχυρίζονται ότι μπορούν να σταματήσουν τον εφιαλτή που ζούμε.
Ποια είναι όμως η πιο αποτελεσματική;
Σύμφωνα με όσα εξηγεί η καθηγήτρια Πνευμονολογίας Τζάκι Σμιθ από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, σε άρθρο του BBC, τα περισσότερα επεισόδια βήχα προέρχονται από απλά κρυολογήματα και χρειάζονται χρόνο για να περάσουν. Τα σιρόπια δεν θεραπεύουν τον ιό, αλλά μπορούν να απαλύνουν τον ερεθισμό.
Σιρόπια βήχα: χρήσιμα αλλά με περιορισμούς
Για τον ξηρό βήχα, μαλακά σιρόπια όπως η γλυκερίνη ή παχιά, γλυκά βάλσαμα μπορούν να δημιουργήσουν ένα προστατευτικό «φιλμ» στον λαιμό. Οι φθηνές επιλογές των σούπερ μάρκετ είναι εξίσου αποτελεσματικές, σύμφωνα με την καθηγήτρια.
Ωστόσο, επισημαίνει πως αξίζει να προσέχουμε:
την περιεκτικότητα σε ζάχαρη
τη σωστή δοσολογία
δραστικές ουσίες όπως η δεξτρομεθορφάνη, η οποία μπορεί να προκαλέσει ελαφριά καταστολή του αντανακλαστικού του βήχα, αλλά η αποτελεσματικότητά της θεωρείται μικρή και η υπερβολική χρήση είναι επικίνδυνη.
Άλλες ουσίες όπως η λεβομενθόλη που προσφέρουν κυρίως μια δροσερή αίσθηση, μειώνοντας προσωρινά το γαργάλημα.
Για τον παραγωγικό (χρόνιο) βήχα: υπομονή και ενυδάτωση
Στην περίπτωση «έντονου» βήχα με φλέματα, η Σμιθ εξηγεί ότι πολλά σιρόπια δεν έχουν ισχυρές επιστημονικές αποδείξεις. Για παράδειγμα:
Η γυαϊφενεσίνη δεν έχει αποδειχθεί ότι πραγματικά «αραιώνει» τις εκκρίσεις.
Τα αντιισταμινικά μπορεί να βοηθήσουν στον ύπνο, αλλά δεν καταπολεμούν τον βήχα.
Τα φυτικά εκχυλίσματα (θυμάρι, Σκίλλα κ.ά.) δεν έχουν επαρκή τεκμηρίωση.
Γι’ αυτό, η ειδικός τονίζει ότι η καλύτερη στρατηγική είναι να πίνουμε αρκετό νερό, να αφήνουμε τον οργανισμό να επανέλθει και να χρησιμοποιούμε καραμέλες ή παστίλιες που ενθαρρύνουν την κατάποση και μειώνουν προσωρινά την ανάγκη για βήχα.
Μέλι και λεμόνι: μια απλή αλλά αποτελεσματική επιλογή
Ένα ζεστό ρόφημα με μέλι και λεμόνι μπορεί να προσφέρει την ίδια καταπραϋντική δράση με πολλά σιρόπια για τον ξηρό βήχα. Μάλιστα, σύμφωνα με ανεξάρτητη ανασκόπηση της Cochrane, (ένας διεθνής, ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παράγει και διαδίδει αξιόπιστες πληροφορίες για την υγεία, με σκοπό τη βελτίωση των αποφάσεων υγειονομικής περίθαλψη), φαίνεται να βοηθά ιδιαίτερα σε παιδιά άνω του ενός έτους.
Σύμφωνα με άρθρο της Mayo Clinic ,το μέλι φαίνεται ότι «καταπραΰνει» τον λαιμό καλύπτοντας τους βλεννογόνους και τους υποδοχείς του βήχα με αποτέλεσμα να μειώνει την ερεθιστική αίσθηση που προκαλεί το «γδάρσιμο» ή το «ξύσιμο» στο λαιμό.
Σε μελέτες με άτομα που είχαν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, το μέλι μείωσε τις κρίσεις βήχα και βοήθησε να κοιμηθούν καλύτερα δείχνοντας ότι μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικό με μη συνταγογραφούμενα σιρόπια.
Η Mayo Clinic προτείνει να δίνεται σε παιδιά άνω του 1 έτους μισό έως ένα κουταλάκι του γλυκού αλλά ποτέ σε βρέφη κάτω του 1 έτους λόγω κινδύνου αλλαντίασης.
Το μέλι θεωρείται γενικά ασφαλές και χωρίς τις παρενέργειες που μπορεί να έχουν τα φαρμακευτικά σιρόπια (όπως υπνηλία, ζάλη, ξηροστομία), και επιπλέον έχει πιθανές αντιφλεγμονώδεις και αντιμικροβιακές ιδιότητες ιδανικές για την περίοδο των κρυωμάτων και του βήχα.
Όπως αναφέρεται σε άρθρο του AdvanceStudy, τα λεμόνια περιέχουν ενώσεις που εξηγούν τις πιθανές θεραπευτικές τους ιδιότητες και γιατί μπορούν να ανακουφίσουν τον πονόλαιμο.
Βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ): Πρόκειται για ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθώντας το σώμα να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις που συχνά προκαλούν πονόλαιμο.
Οξύτητα: Ο χυμός λεμονιού είναι έντονα όξινος, γεγονός που βοηθά στη διάσπαση της βλέννας και δημιουργεί περιβάλλον δυσμενές για τα βακτήρια. Επιπλέον, η οξύτητα διεγείρει την παραγωγή σάλιου, διατηρώντας τον λαιμό υγρό και λιπασμένο.
Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες: Ορισμένες ενώσεις του λεμονιού έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, μειώνοντας το πρήξιμο και τον πόνο που συνοδεύουν τον πονόλαιμο.
Αντιβακτηριακή δράση: Το λεμόνι περιέχει φυσικούς αντιβακτηριακούς παράγοντες που μπορούν να καταπολεμήσουν βακτηριακές λοιμώξεις που συμβάλλουν στον πονόλαιμο.
Πώς να φτιάξουμε ρόφημα με μέλι και λεμόνι
Μπορούμε να ετοιμάσουμε ένα σπιτικό ρόφημα μέλι και λεμόνι για να ανακουφίσουμε τον λαιμό ή τον βήχα. Αρκεί να ζεστάνουμε περίπου 200 ml νερό και να το ρίξουμε σε ένα φλιτζάνι.
Στύβουμε μισό λεμόνι μέσα και προσθέτουμε 1-2 κουταλάκια του γλυκού μέλι. Ανακατεύουμε καλά και το πίνουμε όσο είναι ζεστό. Αν δεν μας αρέσει το λεμόνι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα φρουτένιο τσάι και να προσθέσουμε μόνο το μέλι ή ακόμα να φάμε το μέλι απευθείας με ένα κουταλάκι ή απλωμένο σε μια φέτα ψωμί.
Ο βήχας έχει ρόλο – μην τον καταπιέζουμε υπερβολικά
Ο παραγωγικός βήχας είναι ένας τρόπος με τον οποίο το σώμα αποβάλλει τις εκκρίσεις. Η Σμιθ επισημαίνει ότι δεν πρέπει να προσπαθούμε να τον «σταματήσουμε» εντελώς. Αν χρειαστεί, μπορούμε να φτύσουμε τις εκκρίσεις, αλλά ακόμη κι αν τις καταπιούμε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, καθώς το στομάχι τις διασπά.
Προσοχή χρειάζεται μόνο όταν οι εκκρίσεις είναι σκούρο καφέ, καθώς μπορεί να υποδηλώνουν αίμα.
Αν ένας βήχας διαρκεί πάνω από τρεις εβδομάδες, συστήνεται επίσκεψη σε γιατρό.
Με πληροφορίες από bbc.com, mayoclinic και advancestudy.org
