array(0) {
}
                            

Τελευταία, η ηπατίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή του ήπατος έχει βρεθεί ξανά στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης στις ΗΠΑ.

Οι αποφάσεις γύρω από τα εμβόλια, τον προγεννητικό έλεγχο και τη χρηματοδότηση των εργαστηρίων δημιουργούν συχνά σύγχυση στους πολίτες, παρότι μιλάμε για νόσους που μπορούν σε μεγάλο βαθμό να προληφθούν και να θεραπευτούν. Ο Ρόμπερτ Κένεντι τ. υπουργός Υγείς των ΗΠΑ από την πλευρά του έχει αμφισβητήσει την ασφάλεια του εμβολίου κατά της ηπατίτιδας Β και έχει υποβαθμίσει τον κίνδυνο προσβολής από τον ιό, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι «περιστασιακά μεταδοτικός» – αν και έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να μεταδοθεί μέσω έμμεσης επαφής, όπως κοινές οδοντόβουρτσες και ξυραφάκια σύμφων με το BBC.

Πολιτική και δημόσια υγεία: ένα περίπλοκο σκηνικό

Οι συζητήσεις συμβουλευτικών επιτροπών για τα εμβόλια στις ΗΠΑ σχετικά με το αν το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β πρέπει να χορηγείται ως εμβόλιο ρουτίνας αμέσως μετά τη γέννηση ή αργότερα, έχει κάνει πολλούς ειδικούς να φοβούνται ότι μπορεί να αφήσει περισσότερα βρέφη εκτεθειμένα στον ιό, ειδικά όταν υπάρχουν κενά στον προγεννητικό έλεγχο των μητέρων.

Την ίδια στιγμή, άλλοι φορείς υγείας ενισχύουν τα προγράμματα ελέγχου και θεραπείας για την ηπατίτιδα Β και C, ενώ έχουν κλείσει ή υποχρηματοδοτηθεί ορισμένα εξειδικευμένα εργαστήρια ιογενούς ηπατίτιδας.

Το αποτέλεσμα, όπως σχολιάζουν γιατροί δημόσιας υγείας, είναι ένα μπερδεμένο μήνυμα προς τον κόσμο, σε μια εποχή που η έγκαιρη διάγνωση θα μπορούσε να προλάβει κίρρωση, ηπατική ανεπάρκεια και καρκίνο του ήπατος.

Τι είναι η ηπατίτιδα;

Με τον όρο «ηπατίτιδα» δεν εννοούμε μία μόνο ασθένεια, αλλά μια φλεγμονή του ήπατος που μπορεί να προκληθεί από:

• ιούς (ηπατίτιδες A, B, C, αλλά και D, E),
• αλκοόλ,
• ορισμένα φάρμακα ή τοξικές ουσίες,
• μεταβολικές καταστάσεις, όπως ηπατική βλάβη που σχετίζεται με παχυσαρκία και διαβήτη (MASH – μεταβολική στεατοηπατίτιδα).

Οπως αναφέρουν σε άρθρο τους οι ΝΤΥ, οι τρεις τύποι που απασχολούν περισσότερο δημόσια υγεία στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είναι οι ιογενείς ηπατίτιδες A, B και C.

Ηπατίτιδα Α

• Μεταδίδεται κυρίως μέσω μολυσμένων τροφών ή νερού ή κακής υγιεινής χεριών.
• Προκαλεί συνήθως μια οξεία, απότομη νόσηση με συμπτώματα σαν έντονη γαστρεντερίτιδα και κούραση.
• Στους περισσότερους ανθρώπους υποχωρεί από μόνη της και δεν γίνεται χρόνια. Υπάρχει εμβόλιο.

Ηπατίτιδα Β

• Είναι αιματογενώς και σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη. Ο ιός μεταδίδεται μέσω αίματος και σωματικών υγρών (π.χ. σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, κοινή χρήση συριγγών, μετάδοση από μητέρα σε βρέφος κατά τη γέννα).
• Σε ενήλικες συχνά υποχωρεί, αλλά σε βρέφη και μικρά παιδιά ο κίνδυνος να γίνει χρόνια λοίμωξη είναι πολύ υψηλός.
• Η χρόνια ηπατίτιδα Β μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση και καρκίνο του ήπατος.

Ηπατίτιδα C

• Μεταδίδεται κυρίως μέσω αίματος (π.χ. κοινή χρήση συριγγών, παλιές μεταγγίσεις πριν καθιερωθεί ο συστηματικός έλεγχος).
• Σε μικρότερο βαθμό μπορεί να μεταδοθεί και σεξουαλικά, όταν υπάρχει επαφή με αίμα.
• Πολύ συχνά γίνεται χρόνια και για χρόνια δεν δίνει συμπτώματα, ενώ σιγά σιγά καταστρέφει το ήπαρ.

Δεν είναι πάντα «ιός»: αλκοόλ, παχυσαρκία και MASH

Γιατροί όπως ο δρ Ρόμπερτ Γουονγκ υπενθυμίζουν ότι μεγάλος αριθμός περιστατικών ηπατίτιδας στον ανεπτυγμένο κόσμο δεν σχετίζονται με ιούς, αλλά με:

• βαριά κατανάλωση αλκοόλ, που μπορεί να προκαλέσει αλκοολική ηπατίτιδα,
• παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτη, που συνδέονται με λιπώδη διήθηση του ήπατος και MASH, μια μορφή φλεγμονής και «ουλοποίησης» του ήπατος.

Κοινός παρονομαστής όλων αυτών είναι η χρόνια φλεγμονή, που αυξάνει σταδιακά τον κίνδυνο κίρρωσης, ηπατικής ανεπάρκειας και καρκίνου του ήπατος.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Εδώ είναι ίσως το πιο ύπουλο κομμάτι:
πολλές μορφές ηπατίτιδας δεν δίνουν καθόλου συμπτώματα για πολύ καιρό.

• Η ηπατίτιδα A συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά με συμπτώματα σαν «βαριά ίωση του στομάχου»:
  κούραση, ναυτία, πόνο στην κοιλιά, πυρετό, μερικές φορές ίκτερο (κιτρίνισμα δέρματος και ματιών).
• Οι ηπατίτιδες B και C τις περισσότερες φορές ξεκινούν «σιωπηλά». Πολλοί άνθρωποι μαθαίνουν ότι έχουν τον ιό τυχαία, σε έναν προεγχειρητικό έλεγχο ή εξετάσεις αίματος.
• Η αλκοολική ηπατίτιδα και η MASH επίσης μπορεί να μην προκαλέσουν συμπτώματα μέχρι να υπάρξει ήδη σοβαρή βλάβη.

Όταν η νόσος προχωρήσει, μπορεί να εμφανιστούν:

• έντονη κόπωση,
• ναυτία και απώλεια όρεξης,
• πόνος ή βάρος στο πάνω δεξί μέρος της κοιλιάς,
• ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών),
• σκουρόχρωμα ούρα, ανοιχτόχρωμα κόπρανα,
• πρήξιμο στην κοιλιά (ασκίτης),
• επεισόδια σύγχυσης ή υπνηλίας (ηπατική εγκεφαλοπάθεια).

Πολλοί ασθενείς, όπως λένε γιατροί ηπατολογικών κέντρων, φθάνουν στο νοσοκομείο όταν η νόσος έχει ήδη «ρίξει τον οργανισμό από τον γκρεμό», σε στάδια όπου οι θεραπευτικές επιλογές είναι πιο περιορισμένες.

Υπάρχει πρόληψη και θεραπεία;

Ναι και εδώ είναι το αισιόδοξο κομμάτι.

Εμβόλια

• Για την ηπατίτιδα A και B υπάρχουν ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια, τα οποία εντάσσονται στα προγράμματα παιδικού εμβολιασμού σε πολλές χώρες και χορηγούνται επίσης σε ενήλικες υψηλού κινδύνου (υγειονομικοί, άτομα με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους, χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών κ.ά.).

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τον καθολικό εμβολιασμό νεογνών κατά της ηπατίτιδας Β, συνήθως με πρώτη δόση μέσα στις πρώτες 24 ώρες από τη γέννηση, γιατί η λοίμωξη σε αυτή την ηλικία οδηγεί σε χρόνια νόσο σε έως και 90% των βρεφών.

Έλεγχος (screening)

Πολλές χώρες και οι ΗΠΑ– πλέον συστήνουν έλεγχο για ηπατίτιδα B και C σε όλους τους ενήλικες τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ανεξάρτητα από το αν θυμούνται να έχουν εκτεθεί ή όχι, ακριβώς επειδή η νόσος μπορεί να είναι «σιωπηλή» για χρόνια.

Θεραπεία

• Η ηπατίτιδα C σήμερα μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να θεραπευτεί πλήρως με από του στόματος αντιιική αγωγή 8–12 εβδομάδων.
• Η χρόνια ηπατίτιδα B συνήθως ελέγχεται με μακροχρόνια αντιιική θεραπεία που καταστέλλει τον ιό, μειώνει τον κίνδυνο κίρρωσης και καρκίνου και βελτιώνει την επιβίωση, ακόμη κι αν δεν εξαλείφει εντελώς τον ιό.
• Για αλκοολική ηπατίτιδα και MASH, κεντρικό ρόλο παίζει η αντιμετώπιση της αιτίας: διακοπή ή δραστικός περιορισμός αλκοόλ, απώλεια βάρους, έλεγχος διαβήτη και άλλων παραγόντων κινδύνου. Νεότερα φάρμακα για μεταβολική ηπατική νόσο βρίσκονται ήδη σε χρήση ή σε κλινικές δοκιμές.

Παρά αυτά τα εργαλεία, πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως δεν φτάνουν ποτέ στη θεραπεία, είτε λόγω στιγματισμού (σύνδεση με παχυσαρκία, χρήση ουσιών, αλκοόλ), είτε λόγω έλλειψης πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, ιδιαίτερα σε μεταναστευτικούς, άστεγους ή φυλακισμένους πληθυσμούς.

Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα;

• Παγκοσμίως, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C, και η ιογενής ηπατίτιδα ευθύνεται για σημαντικό ποσοστό θανάτων από κίρρωση και καρκίνο του ήπατος.
• Στις ΗΠΑ, πρόσφατες εκτιμήσεις μιλούν για περίπου 660.000 άτομα με χρόνια ηπατίτιδα Β, ενώ χιλιάδες νέες περιπτώσεις ηπατίτιδας C συνεχίζουν να καταγράφονται κάθε χρόνο, συχνά συνδεδεμένες με την επιδημία ενδοφλέβιας χρήσης ναρκωτικών.
• Στην Ευρώπη, υπολογίζεται ότι περίπου 3,6 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με χρόνια ηπατίτιδα Β, και οι ηπατίτιδες B και C ευθύνονται για περίπου 55% των θανάτων από καρκίνο ήπατος.

Παρ’ όλα αυτά, διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΠΟΥ θεωρούν την εξάλειψη της ιογενούς ηπατίτιδας ως ρεαλιστικό στόχο, με τον συνδυασμό εμβολιασμού, έγκαιρου ελέγχου, πρόσβασης σε θεραπεία και μείωσης του στιγματισμού.

Συμπέρασμα

Η ηπατίτιδα δεν είναι μια «σπάνια» ή μακρινή νόσος, ούτε αφορά μόνο συγκεκριμένες ομάδες. Είναι μια πολύ συχνή αλλά σε μεγάλο βαθμό προλήψιμη και διαχειρίσιμη πάθηση, όταν:

• υπάρχει αξιόπιστη ενημέρωση (όχι μικτά πολιτικά μηνύματα),
• εφαρμόζεται συστηματικός ειδικός έλεγχος,
• ο εμβολιασμός και οι θεραπείες είναι προσβάσιμες,
• και αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα την παχυσαρκία, την κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση ουσιών.
  

Οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά: τι να ξέρουμε, τι να προσέξουμε, τι να κάνουμε

ΠΗΓΗ: ΝΥΤ, World Health Organization, European Vaccination Information Portal, Reuters, BBC