Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες των κρατών-μελών της ΕΕ σχετικά με την πιθανότητα συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE, το χρηματοδοτικό «εργαλείο» ύψους έως 150 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, διαβεβαίωσε εκ νέου η Κομισιόν.
Ωστόσο, ο υπουργός Άμυνας της Κύπρου Βασίλειος Πάλμας, σε δηλώσεις του από τις Βρυξέλλες, έκανε λόγο για «παρασκήνιο» και «ασαφείς απαντήσεις» γύρω από το ζήτημα.
Η στάση της Κομισιόν και το πλαίσιο του κανονισμού
Κατά τη διάρκεια της σημερινής συνέντευξης Τύπου της Κομισιόν, ο εκπρόσωπος για θέματα Άμυνας Τόμας Ρενιέρ, σε σχετική ερώτηση για τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE, επανέλαβε όσα είχε δηλώσει και στις 11 Σεπτεμβρίου: ότι δηλαδή η Επιτροπή έχει λάβει αίτημα τόσο από την Τουρκία όσο και από τη Νότια Κορέα για συμμετοχή στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την άμυνα της ΕΕ.
Επισήμανε δε ότι η έγκριση της Κομισιόν για τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα προϋποθέτει ομόφωνη απόφαση των 27 ηγετών των κρατών-μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Στην ουσία, ο Ρενιέρ επανέλαβε παλαιότερες δηλώσεις του, στις οποίες είχε αναφερθεί στις δικλείδες ασφαλείας της ΕΕ απέναντι σε χώρες που ενδέχεται να απειλήσουν κράτη-μέλη.
Τότε είχε αναφέρει το Άρθρο 16 του κανονισμού, το οποίο προβλέπει ότι, σε περίπτωση που μια τρίτη χώρα παραβιάσει με οποιονδήποτε τρόπο τα συμφέροντα ή την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους ή της Ένωσης συνολικά, υπάρχει η δυνατότητα αποκλεισμού της από το πρόγραμμα.
Η πορεία για να φτάσει το αίτημα της Τουρκίας στο Συμβούλιο είναι μακρά. Θα πρέπει πρώτα να δώσει το πράσινο φως η Επιτροπή, μέσω υιοθέτησης σύστασης προς το Συμβούλιο, και, δεδομένου ότι η Τουρκία είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα, θα απαιτηθεί η ομόφωνη γνώμη όλων των κρατών-μελών.
Πολιτικές πιέσεις και στενό χρονοδιάγραμμα
Οι πιέσεις, ωστόσο, είναι έντονες, καθώς και το ΝΑΤΟ φέρεται να επιθυμεί τη συμμετοχή της Τουρκίας, επικαλούμενο τη δυναμική της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Έλληνας πρωθυπουργός εξέφρασε την αντίθεσή του στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ κατά τη σύνοδο στην Κοπεγχάγη.
Ο χρόνος, πάντως, πιέζει: έως τις 30 Νοεμβρίου αναμένεται να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για το SAFE, το οποίο θα επιτρέψει στα συμμετέχοντα κράτη να επενδύσουν στην ευρωπαϊκή άμυνα. Ακόμη κι αν η Τουρκία δεν ενταχθεί τελικά, δεν αποκλείεται να αξιοποιήσει “παραθυράκια” στους όρους, συνάπτοντας διμερείς συμφωνίες με κράτη-μέλη.
Κύπρος: Υπάρχει παρασκήνιο
Ο Κύπριος υπουργός Άμυνας, στο περιθώριο των εργασιών στις Βρυξέλλες, έθεσε το ζήτημα τόσο στον Επίτροπο Κουμπίλιους όσο και στην Ύπατη Εκπρόσωπο Κάλλας. Στις δύο συναντήσεις που είχε, ενημέρωσε τους δύο Επιτρόπους για την πορεία προετοιμασίας της Κυπριακής Δημοκρατίας ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ στις αρχές του 2026.
Όπως δήλωσε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, ανάμεσα στα θέματα που τέθηκαν ήταν τα ζητήματα ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ, καθώς και το θέμα του κανονισμού SAFE.
«Τονίσαμε με σαφήνεια τις απόψεις μας γύρω από τον κανονισμό SAFE και, την ίδια ώρα, εκφράσαμε ανησυχίες για κάποιο παρασκήνιο που φαίνεται να υπάρχει σχετικά με την προσπάθεια κάποιων να συμμετάσχει σε αυτόν τον κανονισμό και η Τουρκία», ανέφερε.
«Εκφράσαμε τη σαφή διαφωνία μας και αναλύσαμε τους λόγους: δεν μπορεί να επιχορηγείται ή να ενισχύεται μια χώρα που κατέχει μέρος εδάφους κράτους-μέλους ή απειλεί κράτη-μέλη της ΕΕ με εμπόλεμες προσεγγίσεις. Θεωρούμε ότι η θέση μας έγινε κατανοητή», πρόσθεσε ο Κύπριος υπουργός.
Ωστόσο, τόνισε ότι «δεν έχουμε λάβει σαφείς απαντήσεις γύρω από αυτό το θέμα». Υπενθύμισε, τέλος, τη δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, ο οποίος είχε επισημάνει πως «δεν μπορεί να επιχορηγηθεί ή να συμμετέχει στο πρόγραμμα SAFE τρίτη χώρα η οποία απειλεί ή είναι εν δυνάμει εχθρός κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
