Κάθε τρία χρόνια στην κορυφαία έκθεση του κατασκευαστικού κλάδου Bauma στο Μόναχο ανάμεσα σε ρομποτικούς βραχίονες, κράνη ασφαλείας, γερανούς και χιλιάδες επισκέπτες – κυρίως άνδρες μέσης ηλικίας – η Ειρήνη Ψαλλίδα ακούει την ίδια ερώτηση περισσότερες φορές απ’ όσες μπορεί να μετρήσει. «Δουλεύετε στην γκαρνταρόμπα;» ή, στην καλύτερη περίπτωση, «είστε η γραμματέας;».
Όταν απαντά ότι είναι η συνιδρύτρια και επικεφαλής λογισμικού της Kewazo, μιας νεοφυούς επιχείρησης ρομποτικής στον κατασκευαστικό κλάδο με έδρα τη βαυαρική πρωτεύουσα, τα αδιάκριτα βλέμματα μαλακώνουν με αμηχανία. «Δεν το κάνουν για να με υποτιμήσουν. Απλά είναι το πρώτο που τους έρχεται στο μυαλό, γιατί δεν είναι εκτεθειμένοι στην ιδέα ότι μια γυναίκα μπορεί να έχει τη δική της εταιρεία.»
Η Ειρήνη Ψαλλίδα (δεξιά) με την έταιρη συνιδρύτρια της Kewazo Εκατερίνα Γκριμπ
Το πανεπιστήμιο του Μονάχου ως καταλύτης
Ούτε η ίδια η Ειρήνη Ψαλλίδα θα μπορούσε βέβαια να φανταστεί ότι θα ίδρυε τη δική της εταιρεία. Τουλάχιστον όχι η Ειρήνη προ δεκαετίας, όταν σπούδαζε Πληροφορική στην Αθήνα, πριν φύγει για μια πρακτική στο CERN στη Γενεύη. Στη συνέχεια έφτασε στο Μόναχο για το μεταπτυχιακό της στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου (TUM). «Προσωπικά, δεν ήταν στα σχέδιά μου – καθόλου», λέει στην Deutsche Welle.
Η ιστορία της Eιρήνης θα μπορούσε να είναι μια από δεκάδες χιλιάδες ιστορίες νέων Ελλήνων που κάνουν ένα τυπικό μεταπτυχιακό στο εξωτερικό: θα σπούδαζε, θα δούλευε λίγο, θα μάζευε εμπειρίες και μετά θα επέστρεφε στην Ελλάδα. «Ναι μαμά, μέχρι τα τριάντα θα έχω γυρίσει», θυμάται να λέει γελώντας.
Όμως ένας συνδυασμός από περιέργεια, ικανότητα και τη σωστή συγκυρία έφεραν τα πράγματα αλλιώς. Ήταν η εποχή που το Μόναχο άρχιζε να μετατρέπεται σε κόμβο για τεχνολογικά startups. Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρισκόταν το Πανεπιστήμιο TUM, που στήριζε και ενθάρρυνε τεχνολογικές και επιχειρηματικές προσπάθειες: «Ήταν το πανεπιστήμιο καθαρά που έδωσε όλο αυτό το ερέθισμα και τη βοήθεια», θυμάται. Το δεύτερο εξάμηνο των σπουδών της γνώρισε τους μελλοντικούς συνιδρυτές της: την Εκατερίνα και τον Αρτέμ από τη Ρωσία, τον Σεμπάστιαν από τη Γερμανία, τον Αλιμζάν από το Καζακστάν και τον άλλο Έλληνα της Kewazo, τον Λεωνίδα Ποζικίδη – μαζί αποφάσισαν να πάρουν μέρος σε ένα «hackathon».
«Έξυπνες πόλεις»… αλλά εργοτάξια του 1950
Στο event αυτό, όπου προγραμματιστές και ερευνητές συνεργάζονται εντατικά για μέρες ή εβδομάδες για να αναπτύξουν ένα λογισμικό ή μια πρωτότυπη τεχνολογική καινοτομία, δημιούργησαν ένα έξυπνο σύστημα ανύψωσης που μπορούσε να ανεβάζει και να κατεβάζει εξαρτήματα σε οικοδομές με ασφάλεια και ακρίβεια. Δεν υπήρχε τότε καμία «μεγάλη ιδέα», κανένα επιχειρηματικό σχέδιο – μόνο η παρατήρηση ότι ο κατασκευαστικός κλάδος, σε αντίθεση με κάθε άλλο τομέα, έμενε πίσω στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της αυτοματοποίησης. Ο κόσμος είχε «έξυπνες πόλεις» και «έξυπνα σπίτια», αλλά στα εργοτάξια οι άνθρωποι συνέχιζαν να κουβαλούν σωλήνες και πλατφόρμες όπως το 1950.
«Δεν είχα φανταστεί ότι θα γίνει εταιρεία, και έτσι ονομάσαμε το σύστημα μάλλον απερίσκεπτα ‘Kewazo’ από το κατασκευάζω», λέει η Ψαλλίδα. «Για μένα ήταν ένα πανεπιστημιακό πρότζεκτ, τίποτα παραπάνω».
Όμως το TUM και το κέντρο επιχειρηματικότητας του – το UnternehmerTUM – είδαν κάτι παραπάνω σε αυτό το πρότζεκτ. Έδωσαν στην ομάδα της Kewazo χώρο, συμβούλους, πρόσβαση σε τεχνολογία και κυρίως, πίστη. «Μας βοήθησαν επίσης πολύ να πάρουμε τις πρώτες χρηματοδοτήσεις, οι οποίες ήταν δημόσιες, χωρίς να πρέπει να παραχωρήσουμε μερίδιο της εταιρείας», θυμάται η Eιρήνη Ψαλλίδα.
Εκεί, σε ένα οικοσύστημα που ενθαρρύνει το ρίσκο και τη συνεργασία, η ιδέα απέκτησε σάρκα και οστά. Ακολουθώντας αυτή τη συνταγή το UnternehmerTUM κατάφερε να γίνειτο πιο αναγνωρισμένο κέντρο καινοτομίας στην Ευρώπη – ένα είδος «θερμοκοιτίδας» για τεχνολογικά οράματα – εστιάζοντας την προσοχή του στην ποικιλομορφία των ομάδων και υποστηρίζοντας γυναίκες ιδρύτριες σε νεοσύστατες επιχειρήσεις με τεχνολογικό προσανατολισμό.
Τα γυναικεία πρότυπα στην τεχνολογία είναι ελάχιστα
Η Γκούντα Όπιτς, διευθύντρια του Entrepreneurial Network στο UnternehmerTUM, εξηγεί: «Ακόμη και στο καινοτομικά ισχυρό οικοσύστημα του Μονάχου, οι γυναίκες ιδρύτριες, ιδίως στον χώρο του deep tech, αντιμετωπίζουν δομικά εμπόδια. Η πρόσβαση στο κεφάλαιο είναι δυσκολότερη, τα δίκτυα επενδυτών παραμένουν ανδροκρατούμενα και τα γυναικεία πρότυπα ηγεσίας είναι ελάχιστα». Για να αντιστρέψει αυτή τη δυναμική, το UnternehmerTUM δημιούργησε προγράμματα όπως το Women Start-up Initiative και το Women Start-up Award, παρέχοντας coaching, mentoring, δίκτυα χρηματοδότησης και δημόσια ορατότητα. «Ορατότητα και πρότυπα είναι καθοριστικά για να φέρουμε περισσότερες γυναίκες στο επιχειρείν», τονίζει η Όπιτς στη DW.
Και η Γερμανία χρειάζεται περισσότερες γυναίκες στο επιχειρείν: «Το ποσοστό των γυναικών ιδρυτριών στο γερμανικό τοπίο των νεοσύστατων επιχειρήσεων παραμένει χαμηλό στο 20%», δηλώνει στη DW o επικεφαλής έρευνας της γερμανικής ένωσης startup και συντάκτης της μελέτης Female Founders Monitor, Αλεξάντερ Χίρσφελντ. «Ενώ οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν σημαντικά λιγότερη πρόσβαση σε επενδυτικά δίκτυα και κεφάλαια, αντιμετωπίζουν συχνότερα προβλήματα εξισορρόπησης οικογένειας και επιχειρηματικότητας και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προκαταλήψεις με βάση τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων.»
Funds επιχειρηματικών κεφαλαίων, που αυτοαποκαλούνται ακτιβιστές επενδυτές, όπως η Auxxo και η Fund F προσπαθούν να καλύψουν την ανισότητα πρόσβασης σε κεφάλαια, επενδύοντας αποκλειστικά σε ιδρυτικές ομάδες με τουλάχιστον μία γυναίκα. «Συνολικά όμως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα επόμενα χρόνια να ευαισθητοποιήσουμε τους άνδρες σχετικά με το πρόβλημα αυτό, καθώς αυτοί συνήθως βρίσκονται σε καίριες θέσεις», εξηγεί ο Χίρσφελντ. Η Ειρήνη Ψαλλίδα φαίνεται να συμφωνεί. «Είναι κυρίως πρόβλημα μεγαλύτερων ηλικιών», λέει στη DW. «Με τη νέα γενιά θα γίνουν καλύτερα τα πράγματα.»
«Εγώ ίδρυσα την εταιρεία, όχι ο πατέρας μου»
Οκτώ χρόνια μετά την ίδρυση της, η Kewazo, διατηρεί γραφεία στο Μόναχο και στο Τέξας και συνεργάζεται με μεγάλες βιομηχανικές μονάδες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, ενώ αναπτύσσει έξυπνα ρομποτικά συστήματα ανύψωσης που αντικαθιστούν γερανούς και βαριές χειρωνακτικές εργασίες. Με μια ομάδα 40 ατόμων η εταιρεία βοηθά πελάτες, όπως οι BASF, Chevron και Shell να βελτιώσουν την ασφάλεια και την αποδοτικότητα στον χώρο εργασίας.
Τα συστήματα της εταιρείας έχουν σχεδιαστεί ώστε να λειτουργούν με μπαταρία, εξαλείφοντας την ανάγκη για εξωτερικά καλώδια τροφοδοσίας ή γεννήτριες, τα οποία συχνά συνδέονται με κινδύνους πρόκλησης ατυχημάτων και κινδύνους ανάφλεξης σε δυνητικά εκρηκτικές περιοχές βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Το ρομπότ της Kewazo μπορεί να δουλεύει κάθετα, μεταφέροντας υλικά στα διάφορα επίπεδα των κατασκευών με μεγαλύτερη ταχύτητα και ασφάλεια.
«Σε ένα έργο όπου χρειάζονταν δέκα εργάτες, τώρα αρκούν δύο, κάτι που συμβάλλει στην έλλειψη εργατικού δυναμικού σε αυτό το χώρο. Κι επιπλέον μειώνεται δραστικά ο κίνδυνος ατυχημάτων», εξηγεί η Eιρήνη Ψαλλίδα. «Οι εταιρείες εξοικονομούν χρόνο και κόστος, γιατί δεν χρειάζονται γερανούς ή μεγάλες ομάδες. Έτσι μπορούν να ολοκληρώσουν τα έργα τους εβδομάδες νωρίτερα.»
Εξοπλισμένη με αυτές τις επιτυχίες θα παρουσιάσει την Kewazo ξανά σε περίπτερο της επόμενης έκθεσης Bauma. Και σε όσους άνδρες – πάντα μέσης ηλικίας – την ρωτήσουν, αν κληρονόμησε την εταιρεία από τον πατέρα της, θα απαντήσει με κάτι που πριν μια δεκαετία μάλλον δε θα θεωρούσε πιθανό: «Όχι, εγώ την ίδρυσα.»
Πηγή: DW
