Η δημοσιοποίηση του αμερικανικού «ειρηνευτικού σχεδίου» για την Ουκρανία έχει προκαλέσει αναταράξεις στις Βρυξέλλες, καθώς η ΕΕ για ακόμη μια φορά μαθαίνει τελευταία τα νέα που την αφορούν άμεσα. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, με τις ΗΠΑ να φέρονται να πιέζουν το Κίεβο να συμφωνήσει, ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες βρίσκονται σε επικοινωνία με τον Ζελένσκι για να προλάβουν τα χειρότερα. «Τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία», τόνισε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, παραδέχτηκε ότι η ΕΕ δεν είχε ενημερωθεί για το σχέδιο και λίγες ώρες αργότερα το ίδιο επιβεβαίωσε και η Κομισιόν.
«Κάθε συμφωνία που αφορά ευρωπαϊκά κράτη, την ΕΕ ή το ΝΑΤΟ απαιτεί τη συγκατάθεση των Ευρωπαίων εταίρων ή συναίνεση μεταξύ των συμμάχων»
Στον αναβρασμό που ακολούθησε, είχαμε και ατομικές πρωτοβουλίες, με ένα επείγον τηλεφώνημα Ζελένσκι με τους Μερτς, Μακρόν και Στάρμερ. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Γερμανικής Καγκελαρίας, οι τρεις ηγέτες χαιρέτησαν την αμερικανική πρωτοβουλία, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων για επιβεβαίωση της ουκρανικής κυριαρχίας και την παροχή «ισχυρών» εγγυήσεων ασφάλειας, και δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν τον στενό συντονισμό τους.
Σημείωσαν επίσης ότι σκοπός είναι να διασφαλιστούν τα ζωτικά ευρωπαϊκά και ουκρανικά συμφέροντα μακροπρόθεσμα.
Αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ότι η γραμμή επαφής θεωρείται αφετηρία για μια ενδεχόμενη συμφωνία και ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να παραμείνουν σε θέση να υπερασπιστούν την κυριαρχία της χώρας.
Επιπλέον, υπογράμμισαν ότι κάθε συμφωνία που αφορά ευρωπαϊκά κράτη, την ΕΕ ή το ΝΑΤΟ απαιτεί τη συγκατάθεση των Ευρωπαίων εταίρων ή συναίνεση μεταξύ των συμμάχων.
Κόστα: «Δεν είχαμε ενημερωθεί δεν έχει νόημα να σχολιάσω»
Ο Αντόνιο Κόστα, ερωτηθείς στη Νότια Αφρική πριν από τη σύνοδο της G20, παραδέχτηκε ανοιχτά ότι η ΕΕ βρέθηκε εκτός ενημέρωσης για το αμερικανικό σχέδιο.
«Η ΕΕ δεν έχει ενημερωθεί για το σχέδιο των ΗΠΑ. Δεν έχει νόημα να το σχολιάσουμε.» είπε. Μια παραδοχή που δείχνει καθαρά ότι η Ένωση αιφνιδιάστηκε από μια πρωτοβουλία που αφορά άμεσα την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η φον ντερ Λάιεν, παρούσα στην ίδια συνέντευξη Τύπου, κράτησε χαμηλότερους τόνους.
Τόνισε ότι η ΕΕ εργάζεται «με τον Ζελένσκι και τη συμμαχία των προθύμων» για μια «δίκαιη και διαρκή ειρήνη».
Σύμφωνα με την ίδια, το σχέδιο θα συζητηθεί με τους Ευρωπαίους ηγέτες και στο περιθώριο της G20, ενώ η ίδια θα επικοινωνήσει προσωπικά με τον Ζελένσκι για να το εξετάσουν.
«Τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία.»
Σε σχετική ερώτηση για το αν η ΕΕ έχει «παραγκωνιστεί», υπερασπίστηκε τον ευρωπαϊκό ρόλο και την ευρωπαϊκή στήριξη «για όσο χρειαστεί», χωρίς να μπει σε συγκρούσεις με την Ουάσινγκτον.
Μείνετε συντονισμένοι…
Το μεσημέρι, η Κομισιόν επιβεβαίωσε πλήρως τις δηλώσεις Κόστα:
δεν είχε υπάρξει καμία επίσημη ενημέρωση ούτε από ΗΠΑ ούτε από Ρωσία.
Παράλληλα διαβεβαίωσε ότι η φον ντερ Λάιεν «εργάζεται προσωπικά και εντατικά» με τον Ζελένσκι, ενώ συμπλήρωσε, χωρίς να επισέλθει σε περισσότερες λεπτομέρειες, ότι θα υπάρξουν άμεσες επαφές: «Μείνετε συντονισμένοι»...
Η Επιτροπή δεν επιβεβαίωσε εάν υπήρξε ανεπίσημη επικοινωνία με την Ουάσιγκτον, ούτε αν επίκειται τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Σε ερώτηση για το κατά πόσο το ειρηνευτικό σχέδιο επηρεάζει τη δουλειά της ΕΕ για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, απάντησε πως οι εργασίες συνεχίζονται «απαρέγκλιτα».
Ευρωπαϊκή ανησυχία και ένα δύσκολο διπλωματικό τοπίο
Στον απόηχο όλων αυτών, και την επιβεβαίωση ότι οι Μακρόν, Στάρμερ και Μερτς συμμετείχαν σε επείγουσα τηλεδιάσκεψη με τον Ζελένσκι, έρχεται η γερμανική ανακοίνωση εκφράζει την αγωνία της Ένωσης κα΄νοντας λόγο για την ανάγκη να προστατευθούν τα ευρωπαϊκά συμφέροντα.
Επίσης, η αναφορά στην «γραμμή επαφής» ως βάση συζήτησης και η ανάγκη οι ουκρανικές δυνάμεις να παραμείνουν ικανές να υπερασπιστούν τη χώρα, δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες προσπαθούν να αποκρούσουν σημεία του αμερικανορωσικού σχεδίου, ιδίως εκείνα που προβλέπουν σημαντική μείωση του ουκρανικού στρατού.
Το πιο ηχηρό σημείο της ανακοίνωσης ήταν η υπενθύμιση ότι κάθε ειρηνευτική συμφωνία που αφορά ευρωπαϊκά κράτη, την ΕΕ ή το ΝΑΤΟ «απαιτεί την έγκριση των Ευρωπαίων εταίρων ή συναίνεση μεταξύ των συμμάχων», μια σαφής, έμμεση απάντηση προς την Ουάσιγκτον.
Η ΕΕ μπορεί να επαναλαμβάνει ότι τα συμφέροντά της πρέπει να ληφθούν υπόψη, όμως οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία παρακάμπτουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Το αν ο ρόλος της Ευρώπης θα αναβαθμιστεί ή αν θα παραμείνει θεατής σε μια ειρηνευτική διαδικασία που, σε αυτή τη φάση, μοιάζει να επιβραβεύει τον επιτιθέμενο, μένει να φανεί τις επόμενες ημέρες.
