Το Ελληνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, ένα ιστορικό κτίριο που βρίσκεται στο ομώνυμο νησί της Κωνσταντινούπολης, θεωρείται το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο στην Ευρώπη και το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο. Χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα, το κτίριο θεωρείται ευρέως ως ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά κληροδοτήματα της περιόδου εκσυγχρονισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αντανακλώντας τη σύγκλιση της δυτικοποίησης και των τοπικών παραδόσεων στην πολυπολιτισμική μνήμη της Κωνσταντινούπολης.
Κάποτε σπίτι εκατοντάδων ορφανών παιδιών, το ορφανοτροφείο έχει γίνει ένα ισχυρό σύμβολο της πολυπολιτισμικής κληρονομιάς της Κωνσταντινούπολης. Σήμερα, ωστόσο, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο κατάρρευσης με το πρόσχημα της «ανάπτυξης του τουρισμού».
Χωρίς να έχει υποστεί καμία ανακαίνιση από το 1964, το κτίριο έχει αφεθεί να ρημάζει. Το 2012, προστέθηκε στη λίστα παρακολούθησης του World Monuments Fund και το 2018 συμπεριλήφθηκε στη λίστα της Europa Nostra με τα «Επτά πιο απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς».
Η Τουρκική Εθνική Επιτροπή για τις Ξύλινες Κατασκευές έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για την επείγουσα ανάγκη διατήρησης του μνημείου. Παρά τις εκκλήσεις αυτές, το ορφανοτροφείο παραμένει σε κατάσταση κατάρρευσης, ως ένα εύθραυστο αλλά ζωτικό μνημείο της πολιτιστικής μνήμης, του κοινού τραύματος και της συλλογικής ελπίδας, αναφέρει η τουρκική ιστοσελίδα Bianet.
«Η διατήρηση πρέπει να έχει προτεραιότητα»
Τον Ιούνιο, η Ιερά και Αγία Σύνοδος του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ανακοίνωσε σχέδια για την αναστήλωση του κτιρίου για τουριστικούς σκοπούς, επικαλούμενη έλλειψη οικονομικών πόρων. Η ανακοίνωση προκάλεσε σημαντική ανησυχία στο κοινό.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο τόσο τη δομή όσο και το περιβάλλον οικοσύστημα, ειδικά δεδομένου ότι πάνω από το 60% των Πριγκηπόνησων είναι δασώδη και όλο και πιο ευάλωτα σε πυρκαγιές εν μέσω της κλιματικής κρίσης.
Αρκετά άτομα και οργανώσεις, μεταξύ των οποίων η πλατφόρμα «Adalar Hepimizin», ο İlhan Nebioğlu μέλος της Europa Nostra, η Ένωση Οικολογίας και Πολιτισμού των Νησιών Παγκόσμιας Κληρονομιάς και ο συγγραφέας Gündüz Vassaf, έχουν απευθύνει κοινή έκκληση στο Πατριαρχείο και στις αρμόδιες αρχές.
«Το ορφανοτροφείο μπορεί να ανήκει νομικά στο Πατριαρχείο», αναφέρεται στη δήλωση, «αλλά είναι επίσης κοινό πολιτιστικό αγαθό των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι έχουν εργαστεί για χρόνια για τη διατήρησή του, καθώς και της διεθνούς κοινότητας πολιτιστικής κληρονομιάς».
Η δήλωση προτρέπει το Πατριαρχείο και τους αρμόδιους φορείς να εφαρμόσουν άμεσα μέτρα προστασίας χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, να επανασυνδέσουν τους διαύλους επικοινωνίας με την κοινωνία των πολιτών και να καταρτίσουν ένα διαφανές, συμμετοχικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο σχέδιο για το μέλλον του κτιρίου. Η δήλωση κατέληγε με τα εξής λόγια: «Το Ελληνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου είναι παγκόσμια κληρονομιά. Δεν πρόκειται απλώς για ένα κτίριο, αλλά για μια δοκιμασία της συλλογικής μας συνείδησης, μνήμης και μέλλοντος. Η διατήρηση πρέπει να έχει προτεραιότητα!»
Ο συγγραφέας Gündüz Vassaf τόνισε επίσης τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης, λέγοντας: «Από το σημείο όπου βρίσκομαι τώρα, μπορώ να δω το κτίριο να καταρρέει. Όλοι έχουμε την ευθύνη να το προστατεύσουμε και να το διατηρήσουμε. Η μετατροπή του ορφανοτροφείου σε ξενοδοχείο με τη συγκατάθεση του Πατριαρχείου θα ήταν μια ανοιχτή πρόσκληση για μια πυρκαγιά που θα μπορούσε να καταστρέψει τη Πρίγκηπο».
