Στις 30 Νοεμβρίου 1979, οι Pink Floyd κυκλοφορούν το «The Wall», ένα διπλό άλμπουμ-ροκ όπερα που θα γίνει εμμονή για γενιές εφήβων σε όλο τον κόσμο. Η δισκογραφική ιστορία λέει ότι μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες έφτασε τα 6 εκατομμύρια πωλήσεις, βάζοντας από νωρίς υποψηφιότητα για «μύθο» της ποπ κουλτούρας. Σαράντα και πλέον χρόνια μετά, το «τείχος» του Roger Waters εξακολουθεί να υψώνεται – και να γκρεμίζεται – στη συλλογική μας μνήμη.
Η στιγμή της κυκλοφορίας
Το «The Wall» είναι το ενδέκατο στούντιο άλμπουμ των Pink Floyd και κυκλοφόρησε στις 30 Νοεμβρίου 1979 από τις Harvest/EMI και Columbia/CBS. Πρόκειται για διπλό άλμπουμ, διάρκειας πάνω από 80 λεπτά, που αφηγείται την ιστορία του Pink, ενός φανταστικού ροκ σταρ που χτίζει γύρω του ένα ψυχολογικό τείχος απομόνωσης.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα και επετειακές αναφορές, ο δίσκος ξεπέρασε τα 6 εκατ. πωλήσεις μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδες, ενώ συνολικά οι πωλήσεις του έχουν φτάσει τα 30 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, καθιστώντας τον ένα από τα πιο επιτυχημένα άλμπουμ όλων των εποχών.
Το «Another Brick in the Wall (Part 2)» – με το περίφημο παιδικό χορωδιακό ρεφρέν – έγινε Νο1 σε πολλές χώρες και παραμένει μέχρι σήμερα το πιο αναγνωρίσιμο κομμάτι του δίσκου.
Πώς γεννήθηκε το «The Wall»
Η ιδέα γεννήθηκε το 1977, στη διάρκεια της περιοδείας για το «Animals». Ο Roger Waters, απογοητευμένος από την απόσταση που αισθανόταν ανάμεσα στη μπάντα και τα τεράστια στάδια γεμάτα κόσμο, είχε ένα διαβόητο ξέσπασμα: έφτυσε έναν ενοχλητικό fan στην πρώτη σειρά. Από αυτό το επεισόδιο γεννήθηκε η εικόνα ενός κυριολεκτικού και μεταφορικού τοίχου ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το κοινό – η πρώτη ύλη για το «The Wall».
Τον Ιούλιο του 1978 ο Waters παρουσίασε στους υπόλοιπους μια 90λεπτη demo κασέτα με τον προσωρινό τίτλο «Bricks in the Wall». Μαζί με τον παραγωγό Bob Ezrin, ανέπτυξαν το σενάριο του άλμπουμ σε ένα εκτενές treatment περίπου 40 σελίδων: η ιστορία ενός παιδιού που χάνει τον πατέρα του στον πόλεμο, μεγαλώνει με υπερπροστατευτική μητέρα και αυταρχικό σχολείο, γίνεται ροκ σταρ, βυθίζεται στα ναρκωτικά, την παράνοια και τελικά στον φασισμό, πριν κληθεί – κυριολεκτικά – σε δίκη μέσα στο ίδιο του το μυαλό.
Πού γράφτηκε και πού ηχογραφήθηκε
Οι ηχογραφήσεις του «The Wall» κράτησαν σχεδόν έναν χρόνο, από τον Δεκέμβριο του 1978 έως τον Νοέμβριο του 1979, και έγιναν σε πολλά στούντιο σε Ευρώπη και ΗΠΑ:
- Britannia Row Studios στο Λονδίνο
- Super Bear και Miraval Studios στη Νότια Γαλλία
- CBS 30th Street Studio στη Νέα Υόρκη
- Producers Workshop και Cherokee Studios στο Λος Άντζελες και το Χόλιγουντ
Τα βασικά τραγούδια γράφτηκαν από τον Waters, με κρίσιμη συνεισφορά του David Gilmour σε κομμάτια όπως το «Comfortably Numb» και το «Run Like Hell», αλλά και του παραγωγού Bob Ezrin, που βοήθησε να δομηθεί η αφήγηση σαν πραγματική θεατρική ροκ όπερα.
Ποιοι είναι οι Pink Floyd
Οι Pink Floyd είναι βρετανικό συγκρότημα που σχηματίστηκε στο Λονδίνο το 1965. Πρωτοπόροι της ψυχεδελικής σκηνής των 60s, εξελίχθηκαν σε ένα από τα σημαντικότερα progressive rock γκρουπ, γνωστοί για τις μεγάλες συνθέσεις τους, τα φιλοσοφικά τους lyrics και τα εντυπωσιακά live shows με προβολές, φωτισμούς και πειραματικούς ήχους.
Η «κλασική» σύνθεση που ηχογράφησε το «The Wall» ήταν:
- Roger Waters – μπάσο, φωνητικά, βασικός στιχουργός και conceptual brain
- David Gilmour – κιθάρες, φωνητικά
- Richard Wright – keyboards
- Nick Mason – ντραμς
Πριν από αυτούς, ο Syd Barrett ήταν ο χαρισματικός – αλλά σύντομα τραγικός – ηγέτης της μπάντας, του οποίου η ψυχική κατάρρευση στοιχειώνει υπόγεια πολλές από τις ιστορίες των Floyd.
Τι ενώνει τους Pink Floyd με την Ελλάδα
Η σχέση των Pink Floyd με την Ελλάδα είναι κυρίως βιωματική και γενεαλογική:
- Στις 31 Μαΐου 1989, οι Pink Floyd (χωρίς πλέον τον Waters) εμφανίστηκαν στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, σε μια συναυλία που όσοι την έζησαν τη θυμούνται ως «άλλη εποχή» για τα ελληνικά live.
- Το «Another Brick in the Wall (Part 2)» και γενικότερα το «The Wall» έγιναν άτυπο soundtrack της μεταπολιτευτικής νεολαίας στην Ελλάδα, συνδέθηκαν με την αμφισβήτηση της αυθεντίας, του σχολείου, του στρατού και – αναπόφευκτα – με τις μνήμες της δικτατορίας. (Αυτό είναι περισσότερο πολιτισμική ανάγνωση παρά επίσημο «στοιχείο», αλλά δύσκολα θα βρεθεί ελληνικό rock bar των ’80s και ’90s που να μην το επιβεβαιώσει.)
Ο Waters έχει επιστρέψει αρκετές φορές ως σόλο καλλιτέχνης, μεταξύ άλλων με το «Dark Side» show στην Αθήνα το 2006, συντηρώντας τον ιδιαίτερο δεσμό του ελληνικού κοινού με το σύμπαν των Floyd.
Από άλμπουμ σε ταινία
Ναι, δεν κάνεις λάθος: το «The Wall» έγινε και ταινία.
Το 1982 κυκλοφορεί το «Pink Floyd – The Wall», σε σκηνοθεσία Alan Parker και σενάριο του ίδιου του Roger Waters. Πρωταγωνιστεί ο Bob Geldof στον ρόλο του Pink, ενώ οι απόκοσμες animation σκηνές ανήκουν στον Gerald Scarfe, τον ίδιο καλλιτέχνη που σχεδίασε και το εμβληματικό εξώφυλλο του άλμπουμ.
Η ταινία είναι ένα σχεδόν χωρίς διαλόγους, οπτικοακουστικό παραλήρημα για την αποξένωση, την εξουσία, τον πόλεμο, τον φασισμό, τη διασημότητα – ένα «μακρύ» μουσικό βίντεο πριν καν εδραιωθεί ο όρος. Κέρδισε δύο BAFTA (μεταξύ άλλων για το «Another Brick in the Wall») και σήμερα θεωρείται cult κλασικό, παρότι οι ίδιοι οι δημιουργοί της έχουν περιγράψει την παραγωγή ως δύσκολη και συγκρουσιακή.
Από το προσωπικό «τείχος» στο Τείχος του Βερολίνου
Κι εδώ έρχεται η δεύτερη «σωστή υποψία» σου: το «The Wall» πράγματι συνδέθηκε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου – όχι όταν βγήκε, αλλά μια δεκαετία αργότερα.
Στις 21 Ιουλίου 1990, λίγους μήνες μετά την πτώση του πραγματικού Τείχους, ο Roger Waters ανεβάζει το «The Wall – Live in Berlin» σε έναν τεράστιο υπαίθριο χώρο ανάμεσα στην Potsdamer Platz και την Πύλη του Βρανδεμβούργου, ακριβώς πάνω στην πρώην «no man’s land» του Τείχους.
Η συναυλία:
- Προσελκύει περίπου 350.000 θεατές και μεταδίδεται τηλεοπτικά σε 52 χώρες, σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
- Συμμετέχει ένα «πάνθεον» καλεσμένων: Scorpions, Cyndi Lauper, Joni Mitchell, Van Morrison, Bryan Adams, Sinéad O’Connor, Marianne Faithfull και πολλοί ακόμη.
- Στο αποκορύφωμα του show, το σκηνικό-τείχος (μήκους περίπου 170 μέτρων και ύψους 25 μέτρων) γκρεμίζεται θεαματικά, σε ένα συμβολικό «τέλος» τόσο του ψυχροπολεμικού όσο και του προσωπικού τείχους του ήρωα.
Έτσι, ένα άλμπουμ που ξεκίνησε ως προσωπική κρίση ενός μουσικού, κατέληξε να ταυτιστεί με μία από τις πιο εμβληματικές πολιτικές στιγμές του 20ού αιώνα.
Το «Wall» που μένει όρθιο
Σήμερα, το «The Wall» εξακολουθεί να βρίσκεται στις λίστες με τα σημαντικότερα άλμπουμ όλων των εποχών, ενώ οι θεματικές του – αποξένωση, αυταρχισμός, τραύμα, μιντιακή υπερβολή – μοιάζουν ίσως πιο επίκαιρες από ποτέ.
Για τους Έλληνες ακροατές, είναι κάτι παραπάνω από ένα κλασικό rock album: είναι ένα κομμάτι της πολιτισμικής μας ενηλικίωσης, από τις κασέτες στα λεωφορεία της εκδρομής μέχρι τα φοιτητικά δωμάτια και τα βραδινά ραδιόφωνα.
Και όσο θα υπάρχουν λόγοι να χτίζουμε «τούβλα» γύρω μας, θα υπάρχει και η ανάγκη – και η μουσική – να τα γκρεμίζουμε.
