ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ – ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ
Σε μια κρίσιμη δοκιμασία για την ενότητα και την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ηγέτες των 27 βρίσκονται σε πυρετώδεις διαβουλεύσεις με στόχο να καταλήξουν σε διέξοδο για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας την περίοδο 2026–2027. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο βρίσκεται σε εξέλιξη, με τις συζητήσεις να αποκτούν έντονα δραματικό χαρακτήρα, καθώς οι ηγέτες καλούνται να δώσουν ακόμη και τα ξημερώματα ή αύριο Παρασκευή μια πολιτική κατεύθυνση για το πώς θα καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Κιέβου. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, η σύνοδος θεωρείται «κρίσιμη στιγμή» για την ικανότητα της ΕΕ να στηρίξει την Ουκρανία χωρίς να διαρραγεί η εσωτερική της συνοχή.
Το ήδη βαρύ κλίμα επιβαρύνθηκε από τον πρόλογο της συνόδου. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενημέρωσε τους ηγέτες ότι η υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ–Mercosur, που είχε προγραμματιστεί για τις επόμενες ημέρες στη Βραζιλία, μετατίθεται για τον Ιανουάριο. Αυτό σημαίνει ότι το πιο πιθανό είναι να μην ταξιδέψει για τη Βραζιλία την Κυριακή. Υπενθυμίζεται ότι ο Λούλα προ ημερών είχε πει ότι εάν αναβληθεί και πάλι η συμφωνία, οι διαπραγματεύσεις της οπο.ιας διαρκούν 25 χρόνια τότε είναι νεκρή. Όπως και να έχει η αποψινή απόφαση, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, συνδέεται με τις έντονες αντιδράσεις των αγροτών και τις επιφυλάξεις δύο κρατών-μελών, με τη Γαλλία και την Ιταλία να διατηρούν κεντρικό ρόλο. Οι κινητοποιήσεις στις Βρυξέλλες και οι πολιτικές αντιστάσεις υπογράμμισαν από νωρίς το εύθραυστο πολιτικό περιβάλλον της συνόδου.
Ψάχνοντας τη λύση άμεσα
Στο επίκεντρο των εργασιών βρίσκεται ωστόσο η Ουκρανία. Οι ηγέτες έχουν πλέον στα χέρια τους αναθεωρημένη εκδοχή των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία σκιαγραφεί ένα νέο πλαίσιο για το δάνειο επανορθώσεων, βασισμένο στα παγωμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Σύμφωνα με τις ίδιες κοινοτικές πηγές, αναμένεται σήμερα να δοθεί πολιτικό πράσινο φως υπέρ του δανείου επανορθώσεων, με τις τεχνικές λεπτομέρειες να οριστικοποιούνται σε μεταγενέστερο στάδιο.
Το τεχνικό κείμενο θεωρείται ότι βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, ωστόσο απαιτούνται περαιτέρω προσαρμογές ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες του Βελγίου σχετικά με πιθανούς νομικούς και οικονομικούς κινδύνους. Για τον λόγο αυτόν, δεν αποκλείεται να υπάρξουν τροποποιήσεις ακόμη και στα ήδη δημοσιευθέντα συμπεράσματα για την Ουκρανία.
Τα ψιλά γράμματα
Το νέο συμβιβαστικό κείμενο περιλαμβάνει ενισχυμένη διατύπωση για «πλήρη και ενδεχομένως απεριόριστη αλληλεγγύη και επιμερισμό του κινδύνου» από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη προς τα κράτη και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που επηρεάζονται στο πλαίσιο του δανείου επανορθώσεων. Η συζήτηση επικεντρώνεται στη λέξη «απεριόριστη» (uncapped), η οποία παραμένει σε αγκύλες και αποτελεί το πιο ευαίσθητο πολιτικά σημείο.
Σύμφωνα με δύο πηγές με γνώση των διαβουλεύσεων, η έννοια της απεριόριστης αλληλεγγύης θα σήμαινε ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να κληθούν να καλύψουν το Βέλγιο για ενδεχόμενες νομικές ή χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις χωρίς ανώτατο όριο, ακόμη και πέραν της αξίας του ίδιου του δανείου.
Πίσω από τις κάμερες
Σε σχέση με τις πρωινές εκδοχές, το σκέλος περί αλληλεγγύης έχει επεκταθεί σε πλήρη παράγραφο. Σε αυτήν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνωρίζει ρητά ότι ορισμένα κράτη-μέλη ανησυχούν ιδιαιτέρως λόγω του ρόλου τους ως χωρών υποδοχής χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που διακρατούν περιουσιακά στοιχεία και αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας μια σαφής αναφορά στο Βέλγιο και το Euroclear.
Οι αγωνιώδεις προσπάθειες για την επίτευξη συμφωνίας αναπτύσουν ένα μεγάλο παρασκήνιο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, Βέλγοι αξιωματούχοι εργάζονταν σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο για την αναδιαμόρφωση του κειμένου. Ο επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του Βέλγου πρωθυπουργού Μπαρτ ντε Βέβερ έκανε λόγο για «μακρά ημέρα και νύχτα» υπεράσπισης των βελγικών συμφερόντων, δημοσιεύοντας εικόνες από το λεγόμενο «war room» της βελγικής αντιπροσωπείας.
Ευρωπαϊκός δανεισμός (;)
Παράλληλα, παραμένει ανοιχτό και ένα εναλλακτικό σενάριο: ο κοινός ευρωπαϊκός δανεισμός. Ωστόσο, διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι μια τέτοια επιλογή θα απαιτούσε ομοφωνία, κάτι που θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο λόγω βέβαιων αντιρρήσεων από ορισμένες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισήμως παρουσιάσει δύο εναλλακτικές λύσεις για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας την περίοδο 2026–2027: είτε μέσω κοινού δανεισμού της ΕΕ είτε μέσω του δανείου επανορθώσεων που βασίζεται σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για την ίδια περίοδο εκτιμώνται σε περίπου 135 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η ΕΕ αναμένεται να καλύψει τα 90 δισ., ενώ τα υπόλοιπα θα προέλθουν από άλλους εταίρους, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το σχέδιο προβλέπει ότι η Ουκρανία θα αποπληρώνει το δάνειο μόνο εφόσον και όταν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις για τις πολεμικές καταστροφές. Ακόμη, συζητείται η καταβολή του δανείου ανά έτος και τμηματικά ανά τρίμηνο με πρόνοια αναθεώρησης εφόσον υπάρξει συμφωνία ειρήνευσης.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που συμμετείχε στις πρωινές εργασίες της συνόδου, απέφυγε να στοχοποιήσει συγκεκριμένες πρωτεύουσες, αλλά κατέστησε σαφές ότι απόφαση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας πρέπει να ληφθεί πριν από το τέλος του έτους, προειδοποιώντας ότι περαιτέρω καθυστερήσεις θα έχουν άμεσο αντίκτυπο τόσο στο πεδίο όσο και στην ευρωπαϊκή αξιοπιστία.
Καθώς οι ηγέτες εξετάζουν το αναθεωρημένο κείμενο των συμπερασμάτων, όλα τα βλέμματα παραμένουν στραμμένα στην έκβαση της νυχτερινής διαπραγμάτευσης. Το αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταφέρει να καταλήξει σε συμφωνία και με ποιους όρους θα αποτελέσει καθοριστική στιγμή τόσο για τη στήριξη της Ουκρανίας όσο και για τη συνοχή της ίδιας της Ένωσης.
