Στην κατηγορία ότι η Τουρκία κάνει κατάχρηση των λεγόμενων «πράσινων διαβατηρίων», ταξιδιωτικών εγγράφων που επιτρέπουν την είσοδο στην Ευρώπη χωρίς βίζα, για να στέλνει φιλοερντογανικούς ιμάμηδες στο Βέλγιο, προέβη η Φλαμανδή Υπουργός Εργασίας και Παιδείας, Ζουχάλ Ντεμίρ. Σύμφωνα με την ίδια, στόχος της Άγκυρας είναι να επηρεάσει τις τουρκικές κοινότητες τρίτης και τέταρτης γενιάς στη Φλάνδρα.
Η Ντεμίρ ζητά από τον Υπουργό Εξωτερικών του Βελγίου, Μαξίμ Πρεβό, να ξεκινήσει έρευνα για το ζήτημα, όπως αναφέρουν βελγικά μέσα ενημέρωσης βάσει δελτίο Τύπου που ίδια εξέδωσε.
Η καταγγελία έρχεται τη στιγμή που η Άγκυρα εντείνει την πίεση προς τις Βρυξέλλες για την πλήρη απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας για τους Τούρκους πολίτες. Το περασμένο καλοκαίρι, η ΕΕ είχε ήδη προχωρήσει σε χαλάρωση των διαδικασιών Σένγκεν, επιτρέποντας τη χορήγηση πολλαπλών θεωρήσεων διάρκειας έως και πέντε ετών σε ταξιδιώτες με «καλό ιστορικό». Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, είχε τότε χαιρετίσει το βήμα αλλά επανέλαβε ότι η Τουρκία αναμένει «ουσιαστική πρόοδο» προς την πλήρη κατάργηση της βίζας.
Με το «πράσινο διαβατήριο», οι Τούρκοι πολίτες, που κανονικά χρειάζονται θεώρηση (βίζα) για να ταξιδέψουν στην Ευρώπη, μπορούν να παραμείνουν νόμιμα έως και 90 ημέρες. Το διαβατήριο αυτό επιτρέπει επίσης να μη χρειάζεται άδεια εργασίας στη Φλάνδρα, κάτι που, από το 2019, είναι υποχρεωτικό για τους θρησκευτικούς λειτουργούς των αναγνωρισμένων θρησκευτικών κοινοτήτων.
«Οι κανόνες μάλιστα έγιναν ακόμη αυστηρότεροι για να αποφευχθεί η επιρροή ξένων κυβερνήσεων στις τοπικές θρησκευτικές κοινότητες (…) Το 2024 υποβλήθηκαν 18 αιτήσεις για άδεια εργασίας· οι 17 απορρίφθηκαν για αυτόν ακριβώς τον λόγο», δήλωσε η Ντεμίρ.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη Φλαμανδή υπουργό, η Τουρκία παρακάμπτει αυτή τη νομοθεσία χορηγώντας «πράσινα διαβατήρια» σε «φιλοκαθεστωτικούς ιμάμηδες».
«Οι εν λόγω ιμάμηδες εργάζονται για τη Diyanet, τη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, η οποία υπάγεται απευθείας στον πρόεδρο Ερντογάν. Αυτό είναι εντελώς απαράδεκτο», τόνισε. «Με τέτοιες πρακτικές υπονομεύεται η φλαμανδική πολιτική κατά της κατάχρησης και της ξένης επιρροής».
Η Ντεμίρ επεσήμανε ότι τα «πράσινα διαβατήρια» έχουν προκαλέσει επικρίσεις και σε γειτονικές χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Γαλλία.
«Στη Γερμανία, 19 ιμάμηδες ερευνήθηκαν για κατασκοπευτικές δραστηριότητες, γεγονός που οδήγησε σε απελάσεις και διπλωματικές εντάσεις μεταξύ Βερολίνου και Άγκυρας. Στη Γαλλία, υπό τον πρόεδρο Μακρόν, θεσπίστηκαν μεταρρυθμίσεις για τον περιορισμό της επιρροής των ιμάμηδων της Diyanet».
Η υπουργός θεωρεί ακόμη ότι τα «πράσινα διαβατήρια» μπορεί να συνδέονται με παράνομη μετανάστευση και διακίνηση ανθρώπων.
«Σε διάφορες περιπτώσεις, ταξιδιώτες που εισήλθαν στην Ευρώπη με τέτοια διαβατήρια δεν επέστρεψαν ποτέ στην Τουρκία. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, κυκλοφορούν περισσότερα από 1,2 εκατομμύρια πράσινα διαβατήρια».
Η Ντεμίρ υποστηρίζει ότι υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να ξεκινήσει εις βάθος έρευνα και να ληφθούν μέτρα. Καλεί δε τον Υπουργό Εξωτερικών Μαξίμ Πρεβό να αναλάβει δράση «ώστε να προστατευθεί η φλαμανδική κοινωνία από την πολιτική και θρησκευτική χειραγώγηση που επιχειρείται από ξένες κυβερνήσεις».
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ζουχάλ Ντεμίρ, μέλος του συντηρητικού, εθνικιστικού φλαμανδικού κόμματος N-VA (Ne Flemish Alliance), καταγγέλλει την Τουρκία για επιρροή στη βελγική πολιτική σκηνή.
Η Ζουχάλ Ντεμίρ, η οποία έχει τουρκοκουρδικές ρίζες, απαρνήθηκε την τουρκική υπηκοότητα το 2017, εξηγώντας τότε ότι άνθρωποι που κατέχουν δημόσια αξιώματα – όπως δικαστές, υπουργοί ή πολιτικοί – οφείλουν να δηλώνουν αποκλειστική πίστη στο Βέλγιο, και ότι η διπλή υπηκοότητα δεν συνάδει με αυτήν την αρχή.
Τότοε με δηλώσεις της η Ντεμίρ είχε αναφέρει ότι «οι Ευρωπαίοι Τούρκοι λειτουργούν ως εκλογικό ντόπινγκ υπέρ του Ερντογάν», προσθέτοντας πως «ο μόνος τρόπος να σταματήσει η κατήχηση των Τούρκων εδώ είναι να καταστεί αδύνατο να ψηφίσουν τον Ερντογάν».
Οι Τούρκοι πολίτες στο Βέλγιο έχουν δικαίωμα ψήφου στις τουρκικές εκλογές από το 2014. Στις εκλογές του 2023, περίπου 135.000 είχαν δικαίωμα ψήφου, εκ των οποίων 85.000 προσήλθαν στις κάλπες· το 72% εξ αυτών στήριξε τον Τούρκο πρόεδρο. Εκτιμάται ότι η τουρκική κοινότητα στο Βέλγιο υπερβαίνει τις 250.000.
Όσον αφορά τη Ντιγιανέτ (Diyanet), πρόκειται για μία από τις πιο ισχυρές κρατικές αρχές της Τουρκίας, υπάγεται απευθείας στον πρόεδρο Ερντογάν και διαθέτει προϋπολογισμό που υπερβαίνει τα 3 δισ. ευρώ, μεγαλύτερο από εκείνον πολλών υπουργείων. Με περισσότερους από 140.000 υπαλλήλους και 90.000 τζαμιά υπό τη διαχείρισή της, η Diyanet παρέχει θρησκευτικές υπηρεσίες σε πάνω από 100 χώρες και εκπαιδεύει ιμάμηδες που αποσπώνται και στο εξωτερικό.
Τα τελευταία χρόνια δέχεται όλο και πιο έντονη κριτική ότι λειτουργεί όχι μόνο ως θρησκευτική αρχή αλλά και ως όργανο πολιτικού ελέγχου και λογοκρισίας, επιβάλλοντας ένα κρατικά ελεγχόμενο Ισλάμ. Με νόμο που τέθηκε σε ισχύ στις 4 Ιουνίου 2025, της παραχωρήθηκε η εξουσία να ελέγχει και να απαγορεύει μεταφράσεις του Κορανίου που θεωρεί «μη συμβατές» με τις αρχές του Ισλάμ, να κατασχέτει ή να καταστρέφει έντυπα και ψηφιακά αντίτυπα και, σύμφωνα με θεολόγους, να λειτουργεί ουσιαστικά ως «θρησκευτική αστυνομία» που περιορίζει τη θεολογική ελευθερία και την πνευματική πολυφωνία.
