Ο πρώτος χάρτης που εμφανίστηκε ποτέ σε έκδοση της Βίβλου εξακολουθεί να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα σύνορα ακόμη και σήμερα, παρά το γεγονός ότι πριν από 500 χρόνια τυπώθηκε λανθασμένα, όπως αποκαλύπτει νέα μελέτη. Ο Νέιθαν ΜακΝτόναλντ, καθηγητής θεολογίας στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ανέλυσε τον χάρτη που δημοσιεύτηκε σε ένα σπάνιο αντίτυπο της Βίβλου του 1525. Ο συγκεκριμένος χάρτης απεικονίζει τη Γη της Επαγγελίας, την ιερή περιοχή της Μέσης Ανατολής όπου, σύμφωνα με τη Βίβλο, εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα.
Αν και γεωγραφικά ανακριβής, παρουσιάζοντας τη Μεσόγειο ανατολικά της Παλαιστίνης αντί δυτικά και υιοθετώντας ένα τοπίο που θυμίζει έντονα την Ευρώπη, ο χάρτης αυτός οδήγησε σε μια επαναστατική αλλαγή στη δημιουργία χαρτών με ξεκάθαρες εδαφικές διαιρέσεις και έκανε τους ανθρώπους να αντιληφθούν ότι η γη μπορούσε να χωρίζεται σε όρια. Σύμφωνα με τον καθηγητή ΜακΝτόναλντ, πριν από το 1525 είχαν δημοσιευτεί χάρτες με σύνορα, αλλά όχι μέσα στη Βίβλο. «Ο χωρισμός των χαρτών σε εδαφικές περιοχές αποτελεί πρωτοτυπία στους πρώιμους νεότερους χάρτες, γίνεται όλο και πιο συνηθισμένος και σήμερα είναι πανταχού παρών», δήλωσε στη Daily Mail. «Αυτός ο χάρτης είναι ταυτόχρονα μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες και τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της εκδοτικής ιστορίας», τόνισε.
Ο συγκεκριμένος χάρτης της Αγίας Γης, της περιοχής του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, σχεδιάστηκε από τον Γερμανό ζωγράφο της Αναγέννησης Λούκας Κράναχ τον πρεσβύτερος. Συμπεριλήφθηκε ως αναδιπλούμενος χάρτης στην Παλαιά Διαθήκη του 1525, η οποία δημοσιεύτηκε από τον Κρίστοφερ Φροσιάουερ, τυπογράφο με έδρα τη Ζυρίχη της Ελβετίας. Ελάχιστα αντίτυπα της Παλαιάς Διαθήκης του 1525 του Φροσιάουερ έχουν διασωθεί σε βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο, όμως η βιβλιοθήκη Wren του Trinity College Cambridge διαθέτει ένα από αυτά.
Oι 12 ιστορικές φυλές
Ο χάρτης παρουσιάζει το Ισραήλ χωρισμένο στις 12 ιστορικές φυλές, Ρουβήν, Συμεών, Λευί, Ιούδα, Δαν, Νεφθαλίμ, Γαδ, Ασήρ, Ισσαχάρ, Ζαβουλών, Ιωσήφ και Βενιαμίν. Οι 12 φυλές αντιπροσωπεύουν το θεμέλιο του εκλεκτού λαού του Θεού και την «κληρονομιά όλων των πραγμάτων από τους Χριστιανούς». «Στο βιβλίο της Γένεσης, οι Ισραηλίτες αναφέρεται ότι κατάγονται από τους 12 γιους του Ιακώβ, εγγονού του Αβραάμ», εξήγησε ο καθηγητής ΜακΝτόναλντ στη Daily Mail. «Διαφορετικά τμήματα της Γης της Επαγγελίας αποδίδονται αργότερα σε διαφορετικές φυλές. Στον χριστιανισμό, η γλώσσα των φυλών υιοθετήθηκε ώστε οι Χριστιανοί να μπορούν να ισχυριστούν ότι είναι οι αληθινοί κληρονόμοι του Αβραάμ αντί των Ιουδαίων», συμπληρώνει.
Οι «στάσεις της περιπλάνησης στην έρημο»
Ο χάρτης απεικονίζει επίσης τις «στάσεις της περιπλάνησης στην έρημο», δηλαδή τα σημεία όπου σταμάτησαν οι Ισραηλίτες κατά τη διάρκεια του 40ετούς ταξιδιού τους από την Αίγυπτο προς τη Γη της Επαγγελίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή ΜακΝτόναλντ, ο χάρτης δανείστηκε στοιχεία από προγενέστερα έργα, ακολουθώντας το παράδειγμα μεσαιωνικών χαρτών που χώριζαν το έδαφος του Ισραήλ σε ξεκάθαρες λωρίδες γης. «Οι σύγχρονοι χάρτες όπως αυτούς που γνωρίζουμε σήμερα, με μήκος και πλάτος, τυπώνονταν ήδη από τη δεκαετία του 1480», σημείωσε. «Ήταν μερικά από τα πιο δημοφιλή πρώιμα έντυπα βιβλία, αλλά αποτελούσαν ακριβά και πολυτελή αντικείμενα που περιορίζονταν για τους πιο εύπορους», αναφέρει.
Ωστόσο, το 1525, η εκτύπωση Βίβλων με χάρτες ήταν κάτι καινούριο. Εκείνη την εποχή, οι χαρτογράφοι διέθεταν εξαιρετικά περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με τα πραγματικά όρια αυτών των περιοχών, γεγονός που οδηγούσε αναπόφευκτα σε ανακρίβειες. Στο άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στο The Journal of Theological Studies, ο καθηγητής ΜακΝτόναλντ υποστηρίζει ότι η συμπερίληψη του χάρτη του Κράναχ αποτελεί καθοριστική στιγμή στην ιστορία της Βίβλου και αξίζει μεγαλύτερη αναγνώριση. Η μεγαλύτερη κληρονομιά του ίσως είναι ο τρόπος με τον οποίο συνέβαλε στη διαμόρφωση της αντίληψης των ανθρώπων για τα σύνορα.
Τα όρια του χάρτη απεικόνιζαν την πνευματική κληρονομιά που οι Χριστιανοί θεωρούσαν ότι τους ανήκει, σε αντίθεση με τους σύγχρονους «πολιτικούς» χάρτες που δείχνουν πού αρχίζει και πού τελειώνει ένα κράτος. «Ο χωρισμός της Αγίας Γης σε εδαφικές φυλές δεν απέδιδε πολιτική κυριαρχία όπως οι σύγχρονες συνοριακές γραμμές, αλλά θρησκευτικές διεκδικήσεις στους ιερούς τόπους και τη θρησκευτική κληρονομιά του Ιουδαϊσμού», ανέφερε ο ακαδημαϊκός στη Daily Mail. «Ουσιαστικά, μέσα σε αρκετούς αιώνες, τα σύνορα στους χάρτες άρχισαν να σημαίνουν κάτι εντελώς διαφορετικό – όχι πνευματική κληρονομιά, αλλά πολιτική κυριαρχία».
