NULL
                            

«Ζούμε σε μια εποχή όπου η γλώσσα άλλαξε ρυθμό, όπως άλλαξε ρυθμό και η ζωή μας. Έγινε πιο γρήγορη, πιο σύντομη, πιο ελαφριά. Αυτό είναι αναμενόμενο. Τα emoji, οι συντομογραφίες, τα Greeklish δεν είναι εχθροί μας. Είναι τρόποι έκφρασης που αντιστοιχούν στο ύφος και στην αμεσότητα των μέσων που χρησιμοποιούμε. Θα έλεγα ότι είναι μόδες που περνούν». 

Καταρχήν ή κατ’ αρχάς; Κοινότοπος ή κοινότυπος; Διατίθενται ή διατίθονται; Θα αποταθώ ή θα αποτανθώ; Στο πλαίσιο ή στα πλαίσια; Και τι σημαίνει εξ απαλών ονύχων;

Φιλόλογος, σύμβουλος επικοινωνίας και καθηγήτρια βελτίωσης του λόγου και της δημόσιας ομιλίας σε ενήλικες, με πολυετή πείρα στη διδασκαλία της ελληνικής και της αγγλικής γλώσσας, η Ιωάννα Κουρκούδιαλου υπογράφει το μικρό, εύχρηστο βιβλίο με τίτλο «Για κάτσε να σου πω… πώς να μιλάς σωστά» (εκδόσεις Μεταίχμιο), ένα σύντομο οδηγό που επικεντρώνεται στα 100 πιο συνηθισμένα λάθη του καθημερινού λόγου.

Διορθώνει τους συνομιλητές της; Ποιά είναι η αντίδραση της στα λάθη του γραπτού λόγου; Τι απαντά για τον κώδικα επικοινωνίας στα social media και τι σημαίνει ότι η σωστή χρήση της γλώσσας δεν είναι πολυτέλεια; 

-Κυρία Κουρκούδιαλου, πώς γεννήθηκε η ιδέα του εύχρηστου αυτού οδηγού;

Η ιδέα γεννήθηκε μέσα από την καθημερινή μου επαφή με ανθρώπους που αγαπούν τη γλώσσα, αλλά πολλές φορές νιώθουν ανασφάλεια ή μπερδεύονται στα βασικά. Πολλοί μου έλεγαν «Μα δεν το θυμάμαι αυτό…» ή «Αυτό το κάνω πάντα λάθος!». Κι εκεί κατάλαβα πως χρειαζόταν κάτι απλό, πρακτικό, που να μιλάει σε όλους. Να μιλάει όχι σαν αυστηρό βιβλίο κανόνων, αλλά σαν ένας φίλος που σε βοηθάει να νιώθεις σιγουριά όταν μιλάς ή γράφεις. Ήθελα να φτιάξω έναν οδηγό που δεν θα φοβάσαι να τον ανοίξεις, γιατί δεν θα σε κρίνει, αλλά θα σου κρατήσει το χέρι.

-Πώς καταλήξατε στα «100 πιο συνηθισμένα λάθη»; Με ποιο κριτήριο κάνατε την επιλογή;

Ήταν μια διαδικασία που κράτησε πολύ καιρό, γιατί ήθελα να είμαι σίγουρη ότι δεν θα γράψω απλώς «σωστά» και «λάθη», αλλά ότι αυτά που θα επιλέξω θα είναι εκείνα που πραγματικά συναντάμε όλοι στην καθημερινότητά μας. Παρατήρησα, άκουσα, κράτησα σημειώσεις από συνομιλίες, από κείμενα, από τις ερωτήσεις που μου κάνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η σωστή χρήση της γλώσσας δεν είναι κάτι ακριβό ή σπάνιο που αφορά μόνο τους ειδικούς. Είναι το εργαλείο που έχουμε όλοι για να εκφράσουμε τι σκεφτόμαστε, τι νιώθουμε, τι ζητάμε

Το κριτήριό μου δεν ήταν μόνο η συχνότητα, ήταν και το πού αυτό το λάθος μπορεί να μας εκθέσει, να αλλάξει το νόημα ή να χαλάσει την επικοινωνία μας. Ήθελα ο οδηγός να είναι χρήσιμος ακόμα και για κάποιον που έχει πολύ καιρό να ασχοληθεί με τη γλώσσα, αλλά και να τον κάνει να χαμογελάσει και να σκεφτεί «Α, ναι, αυτό το λέω κι εγώ έτσι!».

-Ποια είναι η αντίδρασή σας, η αντίδραση ενός φιλολόγου στα λάθη των συνομιλητών του; Τους διορθώνετε;

Η μεγαλύτερη παγίδα για έναν φιλόλογο είναι να γίνει ο «διορθωτής» της παρέας και αυτό είναι κάτι που το αποφεύγω όσο μπορώ. Δεν μου αρέσει να διακόπτω ή να διορθώνω αυθόρμητα τον άλλον, ειδικά όταν μιλάει με ενθουσιασμό ή μοιράζεται κάτι δικό του. Δεν θέλω η γλώσσα να γίνει ένα εργαλείο που τρομάζει ή που φρενάρει τον άλλον. Αν δω, όμως, ότι υπάρχει ενδιαφέρον ή αν κάποιος μου πει «το λέω σωστά;», τότε ναι, θα το συζητήσω, αλλά πάντα με χιούμορ, τρυφερότητα και αιτιολόγηση. Πιστεύω ότι η γλώσσα πρέπει να μας ενώνει, όχι να μας φοβίζει. Άλλωστε και οι φιλόλογοι κάνουν λάθη. Είναι ανθρώπινο.

-Σας ενοχλούν περισσότερο τα λάθη στον προφορικό ή στον γραπτό λόγο, όπως για παράδειγμα, στα ειδησεογραφικά site;

Θα σας απαντήσω όπως το νιώθω…

Με τον προφορικό λόγο είμαι πολύ πιο ανεκτική, γιατί έχει τον αυθορμητισμό, την προχειρότητα της στιγμής. Είναι σαν μια ζωντανή κουβέντα που δεν χωράει πάντα διορθώσεις και αυστηρότητες. Αντίθετα, στον γραπτό λόγο, και ειδικά όταν είναι επίσημος, δημόσιος ή σε ειδησεογραφικά site, εκεί ναι, ομολογώ ότι «πονάω» λίγο παραπάνω όταν βλέπω λάθη.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επικρατεί ένας άλλος κώδικας επικοινωνίας, και είναι ωραίο να μπορούμε να τον κατανοούμε και να τον χρησιμοποιούμε όταν χρειάζεται. Κι εγώ αυτόν τον κώδικα τον σεβάστηκα όταν διάλεξα να παρουσιαστώ ως @the_speech_specialist_

Γιατί είναι κείμενα που έχουν χρόνο να περάσουν από μάτι, να διορθωθούν, να δείξουν σεβασμό στον αναγνώστη. Κι όταν αυτό δεν γίνεται, νιώθω ότι χάνεται και λίγη από την αξιοπιστία του μέσου.

-Πώς έχει διαμορφωθεί η σχέση μας με τη γλώσσα στην εποχή των social media, όταν στη γραπτή επικοινωνία κυριαρχούν τα emoji, οι συντομογραφίες και τα Greeklish; Τι απαντά η @the_speech_specialist_;

Ζούμε σε μια εποχή όπου η γλώσσα άλλαξε ρυθμό, όπως άλλαξε ρυθμό και η ζωή μας. Έγινε πιο γρήγορη, πιο σύντομη, πιο ελαφριά. Αυτό είναι αναμενόμενο. Τα emoji, οι συντομογραφίες, τα Greeklish δεν είναι εχθροί μας. Είναι τρόποι έκφρασης που αντιστοιχούν στο ύφος και στην αμεσότητα των μέσων που χρησιμοποιούμε. Θα έλεγα ότι είναι μόδες που περνούν. Το σημαντικό είναι να τις βλέπουμε ως τέτοιες και να μην ξεχνάμε ότι η γλώσσα έχει κι άλλα επίπεδα, άλλες απαιτήσεις.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επικρατεί ένας άλλος κώδικας επικοινωνίας, και είναι ωραίο να μπορούμε να τον κατανοούμε και να τον χρησιμοποιούμε όταν χρειάζεται. Κι εγώ, για να είμαι ειλικρινής, αυτόν τον κώδικα τον σεβάστηκα όταν διάλεξα να παρουσιαστώ ως @the_speech_specialist_. Ήθελα να μπορώ να ενσωματωθώ σ’ αυτόν τον κόσμο, να μπορεί να με βρει κάποιος που δεν γνωρίζει ελληνικά, να κάνω τη γλώσσα μου πιο προσβάσιμη, χωρίς όμως να χάνω την ταυτότητά μου.

Το θέμα είναι να ξέρουμε να κινούμαστε ανάμεσα στους κώδικες, να παίζουμε μαζί τους, αλλά να μην χάνουμε τον πυρήνα μας. Χρειάζεται συνειδητότητα και ισορροπία.

-Η σωστή χρήση της γλώσσας είναι πολυτέλεια;

Όχι, δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη.

Η σωστή χρήση της γλώσσας δεν είναι κάτι ακριβό ή σπάνιο που αφορά μόνο τους ειδικούς. Είναι το εργαλείο που έχουμε όλοι για να εκφράσουμε τι σκεφτόμαστε, τι νιώθουμε, τι ζητάμε. Είναι αυτό που μας βοηθά να σταθούμε πιο καθαρά απέναντι στους άλλους και κυρίως, απέναντι στον εαυτό μας.

Καταλαβαίνω, βέβαια, γιατί πολλοί τη βλέπουν σαν πολυτέλεια. Στην εποχή που όλα τρέχουν, που όλα είναι σύντομα και βιαστικά, ποιος έχει χρόνο να σκεφτεί πώς θα το πει σωστά; Κι όμως… όταν αρχίσεις να δίνεις σημασία στον λόγο σου, συνειδητοποιείς ότι δεν είναι χάσιμο χρόνου. Είναι φροντίδα. Γιατί ο λόγος σου είναι το αποτύπωμά σου. Και αυτό αξίζει πάντα τον κόπο.

-Αφιερώνετε το εγχειρίδιο -μεταξύ άλλων- στον πατέρα σας που σας έμαθε να σέβεστε τη γλώσσα σας και στη μητέρα σας που σας έμαθε να αγαπάτε την ποίηση. 

Αυτή είναι η πιο τρυφερή σελίδα του βιβλίου για μένα. Ο πατέρας μου δεν μου έκανε ποτέ μάθημα για τη γλώσσα. Μου τη δίδαξε με τον τρόπο που μιλούσε, με τον τρόπο που άκουγε, με τον τρόπο που στεκόταν απέναντι στον λόγο. Από εκείνον έμαθα πως ο λόγος δεν είναι επίδειξη, είναι σεβασμός. Είναι καθαρότητα.

Και η μητέρα μου… Εκείνη μου έβαζε να ακούω το βινύλιο του Χατζιδάκι, τον «Μεγάλο Ερωτικό», και μου διάβαζε Ελύτη και Καβάφη μέχρι που έλεγα τα ποιήματα πια απ’ έξω. Εκείνη μου έμαθε ότι οι λέξεις δεν είναι μόνο για να τις λες σωστά, αλλά για να τις νιώθεις. Να τις αφήνεις να σε διαπερνούν. Από εκείνη αγάπησα την ποίηση, την ομορφιά του ήχου, το «κάτι παραπάνω» που έχει ο λόγος όταν βγαίνει από την καρδιά.

Ίσως γι’ αυτό αυτό το εγχειρίδιο είναι, κατά βάθος, ένα μικρό ευχαριστώ και στους δυο τους. Γιατί μου έδωσαν τη γλώσσα σαν σπίτι και σαν τραγούδι.

Κι αν μπορώ να ευχηθώ κάτι μέσα από αυτή τη σελίδα, είναι να βρει ο καθένας μας τον δικό του τρόπο να αγαπήσει τη γλώσσα του. Όχι σαν κανόνα, αλλά σαν μια προσωπική υπόθεση, μια πράξη φροντίδας, τρυφερότητας και σεβασμού απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους.