Η παραλλαγή Ομικρον, η οποία εξαπλώνεται πολύ πιο γρήγορα από τις προηγούμενες εκδοχές του κορονοϊού, δεν είναι πιθανό να βοηθήσει τις χώρες να επιτύχουν τη λεγόμενη ανοσία της αγέλης, επισημαίνουν κορυφαίοι ειδικοί στις ασθένειες.
Από τις πρώτες μέρες της πανδημίας, αξιωματούχοι δημόσιας υγείας εξέφραζαν την ελπίδα ότι ήταν δυνατό να επιτευχθεί ανοσία της αγέλης έναντι στην COVID-19 -δηλαδή αρκετοί άνθρωποι να αποκτήσουν ανοσία στον ιό, ώστε να μην μπορεί πλέον να εξαπλωθεί- εφόσον ένα αρκετά υψηλό ποσοστό του πληθυσμού ήταν εμβολιασμένο ή μολυσμένο.
Αυτές οι ελπίδες ελαττώθηκαν καθώς ο κορονοϊός μεταλλάχθηκε σε νέες παραλλαγές, που διαδέχονταν με ταχύτητα η μία την άλλη, κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, επιτρέποντάς στον ιό να μολύνει εκ νέου άτομα που είχαν εμβολιαστεί ή είχαν προσβληθεί προηγουμένως από την COVID.
Ορισμένοι υγειονομικοί αξιωματούχοι έχουν επαναφέρει την πιθανότητα ανοσίας της αγέλης από τότε που εμφανίστηκε η Ομικρον στα τέλη του περασμένου έτους.
Το γεγονός ότι η παραλλαγή εξαπλώνεται τόσο γρήγορα και προκαλεί ηπιότερη ασθένεια μπορεί σύντομα να εκθέσει αρκετούς ανθρώπους, με λιγότερο επιβλαβή τρόπο, στον ιό SARS-COV-2 και να παρέχει αυτή την προστασία, υποστηρίζουν.
Οι ειδικοί σε ασθένειες σημειώνουν, ωστόσο, ότι η μεταδοτικότητα της Ομικρον ενισχύεται από το γεγονός ότι αυτή η παραλλαγή είναι ακόμη καλύτερη από τους προκατόχους της στο να μολύνει άτομα που έχουν εμβολιαστεί ή είχαν μολυνθεί προηγουμένως. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει ότι ο κορονοϊός θα συνεχίσει να βρίσκει τρόπους για να διαπερνάει την ανοσολογική μας άμυνα, εκτιμούν.
«Το να φτάσουμε σε ένα θεωρητικό όριο πέρα από το οποίο θα σταματήσει η μετάδοση είναι μάλλον μη ρεαλιστικό, δεδομένης της εμπειρίας που είχαμε στην πανδημία», δήλωσε στο Reuters ο Δρ. Ολιβιέ λε Πολέν, επιδημιολόγος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι η μέχρι τώρα ανοσία δεν προσφέρει κανένα όφελος. Αντί για την ανοσία της αγέλης, πολλοί ειδικοί υπογραμμίζουν ότι υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία πως τα εμβόλια και η προηγούμενη μόλυνση θα βοηθούσαν στην ενίσχυση της ανοσίας του πληθυσμού κατά της COVID-19, γεγονός που καθιστά την ασθένεια λιγότερο σοβαρή για όσους έχουν μολυνθεί ή επαναμολυνθεί.
«Οσο διατηρείται η ανοσία του πληθυσμού με αυτήν την παραλλαγή και τις μελλοντικές παραλλαγές, θα είμαστε τυχεροί και η ασθένεια θα είναι διαχειρίσιμη», εξηγεί ο Δρ. Ντέιβιντ Χέιμαν, καθηγητής επιδημιολογίας μολυσματικών ασθενειών στο London School of Hygiene and Tropical Medicine.
Οχι όπως η ιλαρά
Τα τρέχοντα εμβόλια κατά του κορονοϊού σχεδιάστηκαν κυρίως για την πρόληψη σοβαρών ασθενειών και θανάτου και όχι της μόλυνσης. Ωστόσο, τα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών στα τέλη του 2020, που έδειξαν ότι δύο από τα εμβόλια (Pfizer-Moderna) είχαν περισσότερο από 90% αποτελεσματικότητα κατά της νόσου, δημιούργησαν αρχικά την ελπίδα ότι ο ιός θα μπορούσε να περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό με εκτεταμένο εμβολιασμό, ομοίως με τον τρόπο που καταπολεμήθηκε η ιλαρά.
Με τον SARS-CoV-2, δύο παράγοντες έχουν υπονομεύσει από τότε αυτή την εκτίμηση, σύμφωνα με τον Μαρκ Λίπστιχ, επιδημιολόγο στο Harvard TH Chan School of Public Health.
Το πρώτο είναι ότι η ανοσία, ειδικά στη μόλυνση, που είναι το σημαντικό είδος ανοσίας, εξασθενεί αρκετά γρήγορα, τουλάχιστον από τα εμβόλια που έχουμε αυτή τη στιγμή. Το δεύτερο είναι ότι ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί γρήγορα με τρόπο που του επιτρέπει να αποφύγει την προστασία από τον εμβολιασμό ή την προηγούμενη μόλυνση - ακόμα και όταν η ανοσία δεν έχει εξασθενήσει.
«Αλλάζει το παιχνίδι όταν τα εμβολιασμένα άτομα μπορούν ακόμα να φέρουν τον ιό και να μολύνουν άλλους ανθρώπους» υπογραμμίζει ο Δρ. Ντέιβιντ Γουόλ, ειδικός μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο Chapel Hill School of Medicine της Βόρειας Καρολίνας.
Προειδοποιεί, δε, να μην υποθέσουμε ότι η μόλυνση με την Ομικρον θα αυξήσει την προστασία, ειδικά έναντι της επόμενης παραλλαγής που μπορεί να προκύψει. «Αν κολλήσετε Ομικρον, ίσως αυτό σας προστατεύει από το να ξανακολλήσετε την Ομικρον» λέει.
Τα υπό ανάπτυξη εμβόλια, που θα παρέχουν ανοσία έναντι μελλοντικών παραλλαγών ή ακόμα και πολλαπλών τύπων κορονοϊών, θα μπορούσαν να το αλλάξουν αυτό, υποστηρίζει ο Πάσι Πεντίνεν, κορυφαίος ειδικός για τη γρίπη στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων. Αλλά θα χρειαστεί χρόνος για την κατασκευή τους.
Ωστόσο, η ελπίδα της πολυπόθητης ανοσίας της αγέλης ως εισιτήριο επιστροφής στην κανονική ζωή είναι δύσκολο να κλονιστεί.
«Αυτά τα πράγματα λέγοναν στα μέσα ενημέρωσης: ″Θα φτάσουμε στην ανοσία της αγέλης όταν εμβολιαστεί το 60% του πληθυσμού″ μετέδιδαν. Δεν συνέβη. Μετά έλεγαν 80%. Και πάλι, δεν συνέβη», λέει π Φρανσουά Μπαλού, καθηγητής βιολογίας υπολογιστικών συστημάτων στο University College του Λονδίνου.
«Οσο φρικτό κι αν ακούγεται, νομίζω ότι πρέπει να προετοιμαστούμε για το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία, ουσιαστικά όλοι, θα εκτεθούν στον SARS-CoV-2», είπε.
Οι ειδικοί της παγκόσμιας υγείας αναμένουν ότι ο κορονοϊός θα γίνει τελικά ενδημικός, κυκλοφορώντας επίμονα στον πληθυσμό και προκαλώντας σποραδικές εξάρσεις. Η εμφάνιση της Ομικρον, ωστόσο, έχει εγείρει ερωτήματα για το πότε ακριβώς μπορεί να συμβεί αυτό.
«Θα φτάσουμε εκεί», εκτιμά ο Λε Πολέν του ΠΟΥ, «αλλά δεν είμαστε εκεί αυτή τη στιγμή».