Τιμές φυσικού αερίου στα ύψη, ελλείψεις προσωπικού, έλλειψη πλοίων – οι πιέσεις στις τιμές παγκοσμίως αυξάνονται ταχύτερα του αναμενομένου, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τις προβλέψεις πως ο πληθωρισμός θα αποδειχτεί παροδικός/ μεταβατικός.
Κεντρικοί τραπεζίτες, αν και είναι κάθετοι όσον αφορά στο ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει, αρχίζουν να παραδέχονται ότι μπορεί να παραμείνει ψηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, λόγω ενός εύρους ζητημάτων που ωθούν ψηλά τις τιμές αγαθών και υπηρεσιών και προκαλούν αναθεώρηση προς τα πάνω των εκτιμήσεων για τον μελλοντικό πληθωρισμό.
Τα συμπεράσματά τους θα καθορίσουν εν τέλει πόσο γρήγορα οι διαμορφωτές πολιτικές θα μπορέσουν να «ξεκλειδώσουν» τα κεφάλαια των πακέτων στήριξης που δημιουργήθηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης της Covid-19.
«Θα εστιάζουν οι κεντρικοί τραπεζίτες περισσότερο στην ανάπτυξη και θα είναι ‘λίγο πίσω από την καμπύλη;’. Ή θα ανησυχούν περισσότερο για τον πληθωρισμό;» είπε ο Τσαρλς Ντίμπελ, της Mediolanum International Funds.
Ακολουθούν πέντε στοιχεία – κλειδιά στη συζήτηση για τον πληθωρισμό:
1: Φυσικό αέριο
Οι τιμές του φυσικού αερίου σε Ευρώπη και ΗΠΑ έχουν ανεβεί στα ύψη, πάνω από 350% και 120% αντίστοιχα φέτος. Το πετρέλαιο έχει σημειώσει άνοδο περίπου 50% και ειδικοί της Goldman Sachs αναμένουν πως το Μπρεντ θα φτάσει τα 90 δολάρια το βαρέλι ως τα τέλη του 2021, από τα 80 που είναι περίπου τώρα.
Το αέριο και ο ηλεκτρισμός αποτελούν το 4,8% του HICP (harmonised-inflation) του χώρου του ευρώ που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ. Η Rabobank εκτιμά πως η άνοδος των τιμών είναι ένα χωριστό σοκ που θα μπορούσε να προσθέσει επιπλέον 0,15 ποσοστιαίες μονάδες στην πρόβλεψη πληθωρισμού για την Ευρωζώνη, της τάξης του 2,2%, για το 2021 και άλλες 0,25 σε αυτήν του 2022 (1,8%).
Πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν πως οι υψηλότερες τιμές αερίου είναι εδώ για να μείνουν, λόγω της επιβράδυνσης της παραγωγής των ΗΠΑ, της αύξησης του κόστους των αδειών εκπομπών άνθρακα για τους ρυπαντές και των περιορισμών στη χρήση πιο «βρώμικων» καυσίμων.
2: Τσιπ
Οι ημιαγωγοί, ή τσιπ, όπως είναι γνωστοί, είναι μικροσκοπικοί, μα έχουν μεγάλη επίδραση στα εργοστάσια παγκοσμίως. Στη General Motors και μόνο, οι ελλείψεις τσιπ θεωρείται πως περιορίζουν τις παραδόσεις οχημάτων στο τρίτο τρίμηνο κατά 200.000, ενώ η πτώση της παραγωγής έχει στείλει στα ύψη τις τιμές των μεταχειρισμένων.
Οι τιμές των τσιπ έχουν αυξηθεί η TSMC, κολοσσός του χώρου (Ταϊβάν) εξετάζει περαιτέρω αυξήσεις. Αυτό αναμένεται να επηρεάσει τα πάντα, από ηλεκτρονικά μέχρι αυτοκίνητα και από τηλέφωνα μέχρι πλυντήρια. Ωστόσο και οι ίδιοι οι κατασκευαστές είναι αντιμέτωποι με υψηλότερα κόστη.
«Φαίνεται όντως πιθανόν πως αυτές οι ελλείψεις ημιαγωγών θα συνεχιστούν και το επόμενο έτος» είπε ο Τζακ Άλεν Ρέινολντς, οικονομολόγος της Capital Economics.
3: Τροφή
Οι τιμές των τροφίμων παγκοσμίως αυξήθηκαν 30% έτος με έτος τον Αύγουστο, με βάση δείκτη του UN Food and Agriculture Organisation – κάτι που υποδεικνύει εντεινόμενη αύξηση των πιέσεων στις τιμές. Αναλυτές της JP Morgan αποδίδουν επίσης τον πληθωρισμό στις τιμές των τροφίμων στις πιέσεις λόγω της πανδημίας, όπως πχ στις αλυσίδες προμηθευτών, στα έξοδα μεταφοράς κ.α.
4: «Πράσινο» μέλλον
Οι αυστηρότεροι κανόνες για τη μετάβαση σε ένα πιο «πράσινο» μέλλον κατηγορούνται πως υποδαυλίζουν έναν «greenflation», πχ κλείνοντας εργοστάσια που μολύνουν και ορυχεία, σταματώντας τη χρήση οχημάτων, πλοίων κλπ. Αυτά επηρεάζουν την προμήθεια σημαντικών αγαθών και υπηρεσιών. Οι τιμές όσον αφορά στα όρια εκπομπών άνθρακα έχουν διπλασιαστεί φέτος, στα 65 ευρώ τον τόνο. Μια τιμή στα 100 ευρώ θα ανέβαζε τις ευρωπαϊκές τιμές ενέργειας λιανικής 12%, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Morgan Stanley. Επίσης, οι πτώσεις στις παραγγελίες πλοίων λόγω των επερχόμενων αλλαγών κανόνων στα καύσιμα μπορεί να επηρεάσει ακόμα περισσότερο τα κόστη στον κλάδο, που έχουν ήδη σημειώσει τεράστια άνοδο φέτος.
5: Μισθοί
Όσο αυξάνονται οι τιμές, τόσο αλλάζουν και οι εκτιμήσεις/ απαιτήσεις των καταναλωτών, που ζητούν αντίστοιχα και αυξήσεις μισθών. Ωστόσο η εικόνα είναι ανάμεικτη εδώ: Το μέσο ωρομίσθιο στις ΗΠΑ σημείωσε άνοδο 0,6% τον Αύγουστο και οι προβλέψεις πενταετίας στις ΗΠΑ για τον πληθωρισμό είναι γύρω στο 3%, σύμφωνα με έρευνες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε κάποιους τομείς έχει υπάρξει άνοδος μέχρι και 30% φέτος.