Ξαφνικά ήρθαν τα πάνω κάτω. Απρόβλεπτη εξέλιξη μετά τις δραματικές ανακοινώσεις κυβερνητικών πηγών που είχαν γίνει στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες, που οδηγούσαν τους αγρότες σε «μαύρα Χριστούγεννα».
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε σήμερα ότι εξασφάλισε την έγκριση της Κομισιόν για το σχέδιο δράσης στον ΟΠΕΚΕΠΕ, αίροντας τον κίνδυνο να μείνουν χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι χωρίς χρήματα λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Σε περίπου δέκα ημέρες αναμένονται οι πρώτες πληρωμές της βασικής ενίσχυσης, όπως ανακοίνωσε ο Κωστής Χατζηδάκης. Αυτές οι πρώτες πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ θα δείξουν αν το κυβερνητικό αφήγημα «νίκης στις Βρυξέλλες» θα επιβεβαιωθεί στην πράξη, δηλαδή στα ΑΤΜ των αγροτών.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού, η Αθήνα έλαβε χθες το βράδυ της Τετάρτης, την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το σχέδιο αλλαγών στον ΟΠΕΚΕΠΕ και στο σύστημα διασταυρώσεων και πληρωμών. Χωρίς αυτή τη συμφωνία, η Ελλάδα δεν θα είχε δικαίωμα να καταβάλει ενισχύσεις, υπό τον φόβο προστίμων ή ακόμη και ανατροπής των πληρωμών – σενάριο που αγρότες περιέγραφαν ήδη ως «μαύρα Χριστούγεννα». Κάτι το οποίο είχαν αναφέρει έγκυρες κυβερνητικές πηγές στους ανταποκριτές των ελληνικών μέσων ενημέρωσης στις Βρυξέλλες την Δευτέρα όπου είχε γίνει το συμβούλιο των υπουργών αγροτικής ανάπτυξης με την παρουσία και του Κωσταντίνου Τσιάρα.
Ο Κωστής Χατζηδάκης έκανε λόγο για μια δύσκολη αλλά αναγκαία διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες, η οποία κατέληξε σε συμφωνία πάνω στο ελληνικό σχέδιο για έναν «νέο ΟΠΕΚΕΠΕ», μετά και το σκάνδαλο που είχε προκαλέσει την παρέμβαση των ευρωπαϊκών αρχών.
Μετά το «ok» της Κομισιόν, το υπουργείο περνά – όπως είπε ο ίδιος – «στους υπολογιστές και τον αλγόριθμο» για να τρέξουν οι πληρωμές. Στόχος είναι σε περίπου 10 ημέρες να καταβληθεί η προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης, δηλαδή το 70% του ποσού, με βάση ένα μεταβατικό, υβριδικό σχήμα ελέγχων για το 2025. Το υπόλοιπο 30% θα ακολουθήσει μετά την ολοκλήρωση των πρόσθετων ελέγχων, ενώ μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται – σύμφωνα με τον σχεδιασμό – να έχουν πληρωθεί και μικρότερα προγράμματα, καθώς και το μέτρο 23 για τους αγρότες.
Υβριδικοί έλεγχοι, ΑΤΑΚ–ΚΑΕΚ και τιμολόγια
Για το 2025, οι έλεγχοι θα γίνουν με ένα «υβριδικό» σύστημα, που συνδυάζει τα παλιά εργαλεία με πιο στοχευμένες διασταυρώσεις:
• Στη φυτική παραγωγή, οι δηλώσεις θα συνδέονται με ΑΤΑΚ και ΚΑΕΚ, ώστε να ελέγχεται πιο αυστηρά τι δηλώνεται και πού.
• Στην κτηνοτροφία, κρίσιμο ρόλο θα έχουν τα τιμολόγια για γάλα, κρέας και ζωοτροφές, τα οποία θα λειτουργούν ως τεκμήρια για το μέγεθος της εκμετάλλευσης και τον πραγματικό αριθμό ζώων.
Παράλληλα, σταματά η περιβόητη «τεχνική λύση» και εισάγεται το κριτήριο ομορότητας.Δηλαδή οι κτηνοτρόφοι θα μπορούν να δηλώνουν βοσκοτόπια μόνο στον νομό τους και στους όμορους, για να περιοριστούν οι εικονικές δηλώσεις και να «εκλογικευτεί» το σύστημα.
Από το 2026: δορυφόροι και «τσιπ» στα αιγοπρόβατα
Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης προβλέπει ότι από το 2026 η εικόνα αλλάζει ριζικά:
• Στη γεωργία, θα αξιοποιηθούν δορυφορικά δεδομένα για την καταγραφή των καλλιεργειών και των εκτάσεων.
• Στην κτηνοτροφία, θα τοποθετούνται ηλεκτρονικές ετικέτες («τσιπ») στα αιγοπρόβατα, ώστε να καταγράφεται με ακρίβεια ο αριθμός των ζώων και να κλείσει οριστικά η πόρτα στις «μαϊμού» δηλώσεις.
Πρόκειται για αλλαγές που, όπως υποστηρίζει το υπουργείο, όχι μόνο ικανοποιούν τις απαιτήσεις της Κομισιόν, αλλά θωρακίζουν και το σύστημα από νέες στρεβλώσεις τα επόμενα χρόνια.
«Τα χρήματα δεν θα γυρίσουν στις Βρυξέλλες αλλά στους έντιμους»
Κεντρική πολιτική δέσμευση του Κωστή Χατζηδάκη είναι ότι τα χρήματα που θα «περισσέψουν» μετά τους αυστηρότερους ελέγχους δεν θα χαθούν για τη χώρα, αλλά θα επιστρέψουν στους πραγματικούς παραγωγούς, μέσα από δεύτερη εσωτερική κατανομή. Ουσιαστικά, ο υπουργός περιγράφει ένα είδος «κόφτη» στους κατά φαντασίαν αγρότες και κτηνοτρόφους: αν αποδειχθεί ότι ο αριθμός ζώων ή εκτάσεων που δηλώνονταν μέχρι σήμερα ήταν φουσκωμένος, τα ποσά θα μοιραστούν σε όσους τηρούσαν τους κανόνες.
Η πολιτική διάσταση: από τον φόβο για πρόστιμα στο αφήγημα «νίκης»
Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, ο ίδιος ο Χατζηδάκης προειδοποιούσε δημόσια ότι χωρίς συμφωνία με την Κομισιόν η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει ενισχύσεις, καθώς θα κινδύνευε με πρόστιμα ή ακόμη και ολική ανατροπή των επιδοτήσεων. Σήμερα, η κυβέρνηση αξιοποιεί το «πράσινο φως» για να εμφανιστεί ως εκείνη που «έσωσε» τις πληρωμές και απέτρεψε τα «μαύρα Χριστούγεννα» στην ύπαιθρο. Την ίδια ώρα, όμως, παραμένουν ανοιχτά:
• η αγωνία χιλιάδων παραγωγών για το αν θα δουν πράγματι τα χρήματα στους λογαριασμούς τους μέσα στις επόμενες ημέρες,
• και η απαίτηση για ένα σύστημα ενισχύσεων που θα είναι ταυτόχρονα δίκαιο, διαφανές και σταθερό, ώστε η ύπαιθρος να μην ξαναζήσει ανάλογο θρίλερ με τις επιδοτήσεις.
