Σύμφωνα με τους επιστήμονες στο περιοδικό Scientific Reports, ορισμένοι σκύλοι φαίνεται να παρουσιάζουν παρόμοιες συμπεριφορές με τα παιχνίδια τους, όπως ακριβώς κάνουν οι άνθρωποι όταν εθίζονται είτε με συγκεκριμένες δραστηριότητες ή συνήθειες.
Η Στέφανι Ρίμερ, βιολόγος συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Κτηνιατρικής της Βιέννης και συγγραφέας της νέας μελέτης, είχε ακούσει πολλές φορές ιδιοκτήτες κατοικιδίων να αποκαλούν τα σκυλιά τους «εθισμένα με την μπάλα», λόγω της υπερβολικής τους αγάπης για τα παιχνίδια τους. Όταν όμως συνειδητοποίησε ότι κανείς δεν είχε εξετάσει επιστημονικά αν τα κριτήρια του ανθρώπινου εθισμού μπορούν να εφαρμοστούν στους σκύλους και στα παιχνίδια τους, αποφάσισε να το διερευνήσει με τη βοήθεια της επιστήμης.
Προς το παρόν, οι ερευνητές δεν υποστηρίζουν ότι αυτό που παρατηρούν είναι πραγματικός εθισμός αλλά μιλούν περισσότερο για «ενδείξεις που μοιάζουν κάπως με εθισμό», όπως εξηγεί η Ρίμερ.
Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε αν οι σκύλοι είναι εθισμένοι;
Στον ανθρώπινο κόσμο, ο εθισμός έχει δύο όψεις. Η πρώτη είναι η έντονη επιθυμία και η παρόρμηση προς ένα συγκεκριμένο ερέθισμα -όπως τα ναρκωτικά ή η αίσθηση ρίσκου στον τζόγο- και η αλλαγή της διάθεσης όταν λαμβάνουμε αυτή την «ανταμοιβή».
Η δεύτερη πλευρά αφορά τα συμπτώματα στέρησης ή την ανησυχία που εμφανίζεται όταν αυτό το ερέθισμα απομακρύνεται. «Ο εθισμός σημαίνει επιμονή σε μια συμπεριφορά, παρόλο που έχει αρνητικές συνέπειες μακροπρόθεσμα», εξηγεί η Ρίμερ.
Για να δούμε λοιπόν αν οι σκύλοι μπορούν να βιώσουν κάτι παρόμοιο με τα παιχνίδια τους, η Ρίμερ και η ομάδα της σχεδίασαν 14 διαφορετικά τεστ για 105 σκύλους, ηλικίας από 12 μηνών έως 10 ετών. Συμμετείχαν διάφορες ράτσες, όπως ποιμενικοί, τεριέ και ριτρίβερ. Σε ένα από τα τεστ, για παράδειγμα, οι σκύλοι έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα αγαπημένο τους παιχνίδι το οποίο δεν ήταν προσβάσιμο, δηλαδή μέσα σε κουτί ή πάνω σε ράφι, και σε μια άλλη ανταμοιβή, όπως φαγητό ή παιχνίδι με τον κηδεμόνα τους.
Οι σκύλοι που έδειχναν εθιστική συμπεριφορά παρέμεναν προσηλωμένοι στο παιχνίδι τους, προσπαθώντας να ανοίξουν το κουτί ή κοιτώντας επίμονα το ράφι, αγνοώντας την ανταμοιβή που ήταν διαθέσιμη. Σε άλλο τεστ, οι ερευνητές παρακολούθησαν πώς αντιδρούν οι σκύλοι όταν απομακρύνονται όλα τα παιχνίδια, το φαγητό και κάθε άλλο ερέθισμα από τον χώρο του πειράματος.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ανάμεσα στις ράτσες που μελέτησαν, οι ποιμενικοί – όπως ο γερμανικός και ο βελγικός ποιμενικός – σημείωσαν τα υψηλότερα σκορ σε συμπεριφορές που μοιάζουν με εθισμό. Οι συγκεκριμένες ράτσες έχουν εκπαιδευτεί για δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν έντονη συγκέντρωση και επιμονή, όπως η φύλαξη κοπαδιών ή οι αποστολές διάσωσης.
Η συσχέτιση με συγκεκριμένες ράτσες οδηγεί τους ερευνητές στην υπόθεση ότι υπάρχει ισχυρό γενετικό υπόβαθρο στις συμπεριφορές αυτού του τύπου. «Φαίνεται πως πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό που είναι ήδη εγγενές στα σκυλιά», προσθέτει η Ρίμερ.
Κατανοώντας την ψυχολογία των ζώων
Ειδικοί στην ευζωία και τη συμπεριφορά των ζώων που δεν συμμετείχαν στη μελέτη εκτιμούν ότι η έρευνα ανοίγει έναν νέο δρόμο στην κατανόηση της ψυχολογίας των ζώων, αλλά επισημαίνουν ότι υπάρχουν ακόμη πολλά ερωτήματαα αναπάντητα.
«Πρόκειται για ένα πολύ καλό πρώτο βήμα», λέει η Τζούλια Εσπινόσα, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο York του Τορόντο. Ωστόσο, τονίζει ότι δεν μπορούμε ακόμη να ταυτίσουμε πλήρως τον ανθρώπινο εθισμό με αυτό που βλέπουμε στους σκύλους. «Στον τζόγο, για παράδειγμα, οι άνθρωποι γνωρίζουν το ρίσκο που παίρνουν και ίσως αυτό το ρίσκο να είναι μέρος του εθισμού», εξηγεί. «Οι σκύλοι, αντίθετα, δεν γνωρίζουν τις αρνητικές συνέπειες».
Παρόλα αυτά, η Εσπινόσα τονίζει ότι «η μελέτη αγγίζει μια σημαντική πτυχή της ευζωίας των σκύλων και δείχνει πως δεν πρόκειται απλώς για ανθρώπινη προβολή πάνω στη συμπεριφορά τους». Οι συμπεριφορές τύπου εθισμού, λέει, «μπορεί να έχουν επιπτώσεις στις μελλοντικές μεθόδους εκπαίδευσης».
Η Ρίμερ σημειώνει ότι ένα σχετικά μικρό ποσοστό σκύλων εμφανίζει τέτοιου είδους συμπεριφορές σε ανησυχητικό βαθμό, αλλά για εκείνους είναι σημαντικό να αντιμετωπίζεται η υπερβολική προσκόλληση σε αντικείμενα. Η μελλοντική έρευνα θα μπορούσε να εξετάσει ερωτήματα όπως: ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσουμε έναν σκύλο να μειώσει την εμμονή του με ένα παιχνίδι;
Σε γενικές γραμμές, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να δώσουμε πρακτικές οδηγίες στους ιδιοκτήτες σκύλων, καθώς τα συγκεκριμένα δεδομένα προέκυψαν από μία διερευνητική μελέτη η οποία δεν αρκεί για να κάνουμε διάγνωση στους σκύλους μας.
Με πληροφορίες από The National Geographic
