Εδώ και πολύ καιρό, οι ειδικοί προειδοποιούν για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την έκθεση μας στο μπλε φως της οθόνης και ιδιαίτερα, πριν από τον ύπνο. Όταν χαζεύουμε στο κινητό μας, βλέπουμε τηλεόραση ή απασχολούμαστε στον υπολογιστή, ο εγκέφαλός μας καταστέλλει την παραγωγή της μελατονίνης, η οποία συνήθως μας κάνει να νιώθουμε υπνηλία. Ως αποτέλεσμα, βρισκόμαστε ακόμη σε υπερένταση, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να αποκοιμηθούμε εύκολα.
Ωστόσο, «η σχέση μπλε φωτός και ύπνου βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση», σύμφωνα με την Λόρεν Χαρτστέιν, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Η ίδια και άλλοι ερευνητές έχουν εξετάσει πιο προσεκτικά τα στοιχεία, τα οποία υποδηλώνουν ότι δεν μπορεί από μόνο του το μπλε φως να ευθύνεται για την αϋπνία μας.
Από την άλλη, και σε ορισμένες περιπτώσεις, η έκθεση στην οθόνη μπορεί να μας βοηθήσει να αποκοιμηθούμε καλύτερα.
Τι έχουν δείξει διάφορες έρευνες
Μερικές από τις μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί για τη διερεύνηση του θέματος, έχουν δείξει ότι η διάρκεια χρήσης της συσκευής μας, η απόσταση από τα μάτια και η φωτεινότητά της, μπορεί να διαδραματίσουν πολύ σημαντικό ρόλο.
Μία μελέτη του 2014 ανέδειξε ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης από απόσταση περίπου τριών μέτρων, δεν ασκούσε καμία επίδραση στα επίπεδα μελατονίνης. Παράλληλα, η μεγαλύτερη φωτεινότητα μίας συσκευής, μπορεί να καταστείλει περισσότερο τη μελατονίνη από ό,τι η χρήση σε χαμηλότερη φωτεινότητα, σύμφωνα με μια μελέτη του 2018.
Επιπλέον, όσα κάνουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο και να επηρεάσουν καθοριστικά τα επίπεδα μελατονίνης την νύχτα. Για παράδειγμα, όσο περισσότερο εκτιθέμεθα στο έντονο ηλιακό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για εμάς να αποκοιμηθούμε το βράδυ, όπως τονίζεται σε άλλη έρευνα, ενώ μερικοί άνθρωποι είναι πιο ευαίσθητοι στο μπλε φως από άλλους.
Σε μια ανασκόπηση του 2022, οι ερευνητές ανέλυσαν διάφορες μελέτες σχετικά με το πώς το μπλε φως επηρεάζει τον ύπνο σε νεαρούς ενήλικες. Τελικά διαπίστωσαν ότι, πολλές από τις μελέτες δεν έβρισκαν καμία σχέση μεταξύ αυτών των δύο.
Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τις οθόνες παίζει σημαντικό ρόλο
Δεν ξέρουμε ακριβώς τι είναι αυτό στις οθόνες που επηρεάζει τον ύπνο μας, αλλά ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τις συσκευές παίζει μεγάλο ρόλο.
«Διαδραστικές δραστηριότητες όπως τα βιντεοπαιχνίδια, η περιήγηση στα κοινωνικά δίκτυα, τα διαδικτυακά ψώνια και τα τυχερά παιχνίδια θεωρούνται από τις πιο ”επικίνδυνες” για τον ύπνο», εξηγεί ο δρ. Ντάνιελ Μπους, ψυχίατρος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ. Αυτές οι δραστηριότητες ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου (σύνολο νευρικών κυκλωμάτων που ενεργοποιούνται όταν βιώνουμε ευχαρίστηση), κρατώντας μας ξύπνιους και «κολλημένους» στη συσκευή μέχρι αργά το βράδυ.
Η χρήση των κοινωνικών μέσων είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, διότι έχουν σχεδιαστεί για να κρατάνε τον χρήστη βυθισμένο όσο το δυνατόν περισσότερο. Επιπλέον, δραστηριότητες που εξασφαλίζουν την ψηφιακή συνδιαλλαγή με φίλους, όπως είναι η ανταλλαγή μηνυμάτων ή τα διάφορα ψηφιακά παιχίδια, μπορούν να διεγείρουν τον εγκέφαλό μας και να δυσκολέψουν τον ύπνο.
Διότι μπορούμε να κλείσουμε την συσκευή, αλλά ο εγκέφαλός μας δεν λειτουργεί με διακόπτη.
Αντίθετα, η σωστή χρήση της οθόνης μπορεί να βοηθήσει στον ύπνο. Για όσους δυσκολεύονται με αρνητικές σκέψεις πριν κοιμηθούν, η παρακολούθηση χαλαρωτικών τηλεοπτικών εκπομπών ή ταινιών, ή η ανάγνωση σε ένα tablet, μπορεί να είναι ωφέλιμη. Το περιεχόμενο πρέπει να είναι αρκετά ενδιαφέρον για να αποσπάσει την προσοχή από τις αρνητικές σκέψεις, αλλά όχι τόσο που να μας κρατά ξύπνιους.
Τελικά, μπορεί η οθόνη του κινητού μας να μην έχει καμία σχέση με τον ύπνο μας και να μην τον επηρέαζει καθόλου. Εάν εμείς καταλαβαίνουμε πώς κοιμόμαστε μια χαρά, ακόμη και μετά την χρήση της οθόνης, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να αλλάξουμε τις συνήθειές μας.
Με πληροφορίες από The New York Times
