Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα την προσωρινή κατανομή χρηματοδοτικής συνδρομής ύψους 150 δισ ευρώ. για την ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας σε ολόκληρη την Ένωση. Για την Ελλάδα, η κατανομή ανέρχεται σε 787.669.283 ευρώ ενώ υπενθυμίζεται ότι είχε καταθέσει πρόταση για χαμηλότοκα δάνεια ύψους 1,2 δισ. ευρώ. Επίσης, η Κύπρος εξασφαλίζει 1,18 δισ. ευρώ.
Η σημαντική αυτή πρωτοβουλία εντάσσεται στο πρόγραμμα Security Action for Europe (SAFE) και αποσκοπεί στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ, την κάλυψη κρίσιμων ελλείψεων και τη δυνατότητα κοινών αγορών αμυντικού εξοπλισμού από τα κράτη μέλη.
Υπενθυμίζεται ότι έπειτα από την υιοθέτησή του από το Συμβούλιο τον Μάιο του 2025, το πρόγραμμα SAFE προσέλκυσε έντονο ενδιαφέρον, με 19 κράτη μέλη να εκφράζουν πρόθεση συμμετοχής και να ζητούν στήριξη πέραν του διαθέσιμου προϋπολογισμού.
Σημειώνεται ότι στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετέχουν χώρες που βρίσκονται σε διαδικασία προσχώρησης, υποψήφιες χώρες, δυνητικά υποψήφιες χώρες καθώς και εκείνες που έχουν συνάψει Συμφωνίες Ασφάλειας και Άμυνας με την ΕΕ. Μεταξύ αυτών που εν δυνάμει θα μπορούσαν να λάβουν μέρος στο πρόγραμμα είναι και η Τουρκία, ωστόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη συνέντευξή Τύπου στη ΔΕΘ δήλωσε ότι «όσο υπάρχει η απαράδεκτη απειλή του casus belli στο τραπέζι, η Ελλάδα θα μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE».
Η προσωρινή κατανομή ανά κράτος μέλος
Η Πολωνία βρίσκεται μακράν στην κορυφή με πάνω από 43,7 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού πακέτου. Αυτό συνδέεται και με την γεωπολιτική της θέση στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ και τη μεγάλη ανάγκη ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της, ειδικά απέναντι στη ρωσική απειλή και λόγω της στήριξης προς την Ουκρανία.
Ακολουθούν η Ρουμανία (16,68 δισ.), η Γαλλία (16,21 δισ.), η Ουγγαρία (16,21 δισ.) και η Ιταλία (14,9 δισ.). Οι τρεις αυτές μεγάλες χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης έχουν ήδη ισχυρή αμυντική βιομηχανία και θεωρούνται βασικοί πυλώνες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.
Στον αντίποδα, χώρες όπως η Δανία (μόλις 46,7 εκατ. ευρώ), η Ελλάδα (787,7 εκατ.), η Ισπανία και η Φινλανδία (1 δισ. ευρώ η καθεμία) και η Κροατία (1,7 δισ.) λαμβάνουν μικρότερα ποσά.
Όσον αφορά στην Ελλάδα μπορεί να πει κανείς ότι βρίσκεται χαμηλά στη λίστα, αν και έχει υψηλές αμυντικές δαπάνες σε σχέση με το ΑΕΠ της, ωστόσο ίσως να είναι μια ευκαιρία η ελληνική αμυντική βιομηχανία να αποκτήσει μεγαλύτερο αποτύπωμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο Άντριους Κουμπίλιους, Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος, δήλωσε σχετικά:
«Το SAFE αποτελεί ιστορική επιτυχία για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με τη Λευκή Βίβλο για την αμυντική ετοιμότητα, δεσμευτήκαμε να υποστηρίξουμε την προσπάθεια επανεξοπλισμού των κρατών μελών και της Ουκρανίας. Λιγότερο από έξι μήνες αργότερα, αυτό έχει πλέον γίνει πραγματικότητα. Αυτό το σημαντικό ποσό θα συμβάλει στην αποτροπή των εχθρών μας και στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Από εδώ και στο εξής θα συνεργαστούμε στενά με τα κράτη μέλη μας για να διασφαλίσουμε ότι η χρηματοδότηση αυτή θα χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας, την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής βάσης και την ενίσχυση των συλλογικών αμυντικών δυνατοτήτων μας».
Χαρακτηριστικά του SAFE
Το SAFE θα παρέχει μακροπρόθεσμα, χαμηλότοκα δάνεια προκειμένου τα κράτη μέλη να προμηθευτούν επειγόντως αναγκαίο αμυντικό εξοπλισμό. Επιπλέον, θα επιτρέψει στην ΕΕ να στηρίξει περαιτέρω την Ουκρανία, συνδέοντας από την αρχή την αμυντική της βιομηχανία με το εργαλείο.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:
- περίοδο χάριτος 10 ετών για την αποπληρωμή των δανείων,
- ανταγωνιστικά επιτόκια,
- δυνατότητα διμερών συμφωνιών με τρίτες χώρες ώστε να διευρυνθεί η επιλεξιμότητα.
Επόμενα βήματα
Τα κράτη μέλη μπορούν πλέον να ετοιμάσουν τα εθνικά επενδυτικά τους σχέδια, στα οποία θα περιγράφεται η χρήση της πιθανής χρηματοδοτικής συνδρομής. Τα σχέδια θα πρέπει να παρουσιαστούν έως τέλος Νοεμβρίου 2025. Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα τα αξιολογήσει με στόχο οι πρώτες εκταμιεύσεις να πραγματοποιηθούν στις αρχές του 2026.
Ιστορικό
Ο Κανονισμός SAFE υιοθετήθηκε στις 27 Μαΐου 2025, ως τμήμα του Readiness 2030, ενός φιλόδοξου πακέτου άμυνας που παρέχει στα κράτη μέλη χρηματοδοτικά εργαλεία για την τόνωση των επενδύσεων σε αμυντικές δυνατότητες.
Με το SAFE, τα κράτη μέλη θα μπορούν να κλιμακώσουν άμεσα και μαζικά τις επενδύσεις τους στην άμυνα, μέσω κοινών προμηθειών από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, με έμφαση σε προτεραιότητες ικανοτήτων. Αυτό θα συμβάλει στη διασφάλιση διαλειτουργικότητας, προβλεψιμότητας και μείωσης κόστους, ενισχύοντας παράλληλα τη βιομηχανική βάση της ευρωπαϊκής άμυνας.
Ποιές χώρες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν
Η Ουκρανία και οι χώρες ΕΖΕΣ/ΕΟΧ θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε κοινές προμήθειες και να αγοράζουν από τις βιομηχανίες τους.
(ΕΖΕΣ (EFTA – European Free Trade Association / Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών – Νορβηγία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Ελβετία.
ΕΟΧ (EEA – European Economic Area / Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος – Νορβηγία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν)
Επιπλέον, χώρες που βρίσκονται σε διαδικασία προσχώρησης, υποψήφιες χώρες, δυνητικά υποψήφιες χώρες καθώς και εκείνες που έχουν συνάψει Συμφωνίες Ασφάλειας και Άμυνας με την ΕΕ, όπως η Αλβανία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Μολδαβία, η Βόρεια Μακεδονία, η Νορβηγία, η Νότια Κορέα και το Ηνωμένο Βασίλειο, θα μπορούν να συμμετέχουν σε κοινές προμήθειες και να συμβάλλουν στη συγκεντρωτική ζήτηση. Παράλληλα, θα έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν ειδικές, αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες για τη συμμετοχή των δικών τους βιομηχανιών σε αυτές τις προμήθειες.
