Παγκοσμίως ο Αθλητικός Τουρισμός «τρέχει» με 14% ετησίως αυξημένος, κατέχει ήδη ένα ποσοστό 25% ως εναλλακτική μορφή Τουρισμού σε κάποιες χώρες και συνεχίζει απτόητος την ανοδική του πορεία σε όλο τον κόσμο αλλά και στην χώρα μας. Μια χώρα που γέννησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και στην οποία ο Τουρισμός συνεισφέρει στη δημιουργία του 9,5% του ΑΕΠ, με έμμεση συμβολή που εκτιμάται σε 20-25%, σύμφωνα με τα βασικά τουριστικά μεγέθη της μελέτης του *SETE το 2014.
Αθλητισμός ή Τουρισμός;
Η λέξη αθλητισμός ως έννοια διαμορφώθηκε στους μετά-ομηρικούς χρόνους, καθώς η λέξη αυτή δεν συναντάται ούτε στην Οδύσσεια ούτε στην Ιλιάδα. Πιθανότατα, η έννοια διαμορφώθηκε με την καθιέρωση των ιερών αγώνων (Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαιότητα Ολύμπια εν Δίω, Πύθι, Νέμεα, Ίσθμια). Ο αθλητισμός θα επανεμφανιστεί αργότερα στις αρχές του 19ου αιώνα στη Μεγάλη Βρετανία ως σπορ (sport). Εντούτοις, η λέξη σπορ είναι γαλλική και χρονολογείται από την εποχή του Μεσαίωνα. Ήταν ταυτόσημη με το παιχνίδι και τη διασκέδαση.
Η λέξη Τουρισμός, από την άλλη, είναι ελληνική και προέρχεται από την αρχαία λέξη «τόρνος»! Ο τόρνος είναι (και ήταν) μηχανή που χρησιμοποιείται για τη μορφοποίηση μετάλλου, ξύλου κ.τ.λ, μέσω της σύσφιξης του υλικού και της περιστροφής του με κατάλληλη ισχύ. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται τόρνευση. Ο τόρνος τώρα πέρασε στη λατινική γλώσσα ως "tornus" και η τόρνευση έγινε "tornare" και πήρε την έννοια «γυρίζω τον τροχό». Το tornare έδωσε το γαλλικό ρήμα "tourner" που με τη σειρά του σημαίνει «περιστρέφω-γυρίζω» και από όπου προέκυψαν οι λέξεις τουρ, τουρισμός, τουρίστας, δηλαδή αυτός που επισκέπτεται μια περιοχή για λόγους αναψυχής και «γυρίζει» για να την γνωρίσει. Η λέξη τόρνος (=κύκλος, περιφέρεια), με λίγα λόγια, είναι η γεννήτωρ της παγκόσμιας έννοιας του τουρισμού, ξεκινώντας με το tour (τουρ), που σημαίνει γύρος, περιοδεία.
Αθήνα, Μαραθώνιος ο Αυθεντικός
EOT ή ΓΓΑ;
Στην Ελλάδα αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς θα αναγνωρίσουμε ότι η μεγαλύτερη διοργάνωση Αθλητικού Τουρισμού ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, η πιο επιτυχημένη σίγουρα είναι ο Μαραθώνιος της Αθήνας και το project που έκανε τον Αθλητικό Τουρισμό γνωστό στην Ελλάδα, με ένα σημαντικό στέλεχος πίσω από το τιμόνι, τον Μάκη Ασημακόπουλο, ενώ άλλες σημαντικές διοργανώσεις αθλητικού τουρισμού με μεγάλη ιστορία είναι, το Ράλι Ακρόπολις, το Aegean Regatta, κ.α. Οι παραπάνω εκδηλώσεις ξεκίνησαν κυρίως με την βοήθεια του ΕΟΤ και του κράτους ενώ στην πορεία βοήθησαν και πολλοί ιδιώτες. Αντίστοιχα αργότερα είχαμε στον Όλυμπο, στις Σπέτσες, στα Ζαγοροχώρια κτλ.
Εξίσου σημαντικές εκδηλώσεις όμως, που εγιναν το 2015, είναι και το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου στο Παγκρήτιο (800 αθλητές και συνοδοί τους), το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Υδατοσφαίρισης Νέων Γυναικών (16 χώρες), το Πανευρωπαϊκό Εφήβων στο μπάσκετ στο Βόλο ( 16 χώρες/αποστολές) και το Παγκόσμιο Εφήβων στο μπάσκετ στο Ηράκλειο Κρήτης (20 χώρες για 2 εβδομάδες στην Κρήτη). Υπολογίστε ένα Μ.Ο. 100 ευρώ, ανά επισκέπτη (ξενοδοχείο, φαγητό, ποτά, μεταφορικά, χωρίς αεροπορικά/πλοία κτλ) για 800 άτομα για περίπου 10 ημέρες και υπολογίστε τι ποσό καταλήγει στις περιοχές αυτές (κοντά στο 1 εκ. !!!), σε περιόδους που το έχουν ανάγκη.
Κοινό στοιχείο όλων αυτών των διοργανώσεων το 2015, ότι έγιναν από αθλητικές ομοσπονδίες σε συνεργασία με την ΓΓΑ και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι οποίες δημιούργησαν πολύ σημαντικά sports tourism events.
Ηράκλειο 2015
Υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να αναπτύξεις sports tourism events πέραν, από τα προαναφερόμενα, όπως η δημιουργία brands, δηλαδή τόποι, περιοχές, νησιά που γίνονται brands εξαρχής με διοργανώσεις αθλητικές, πολιτιστικές και τουριστικές, με συγκεκριμένες αξίες και φιλοσοφία.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Navarino Challenge, όπου έχουμε ξενοδοχειακό αθλητικό τουρισμό σε μια ευρύτερη περιοχή. Στην Μεσσηνία και πιο συγκεκριμένα στην Costa Navarino σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, με μια μεγάλη ξενοδοχειακή αλυσίδα, την Starwood, για πρώτη φορά, έχουμε ένα αθλητικό τριήμερο γεμάτο δραστηριότητες (πάνω από 15, τις περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη διοργάνωση) και συνολικά πάνω από 20 αγωνίσματα, για μικρούς και μεγάλους, φέρνοντας φέτος συμμετοχές από 10 χώρες και κυρίως από την Αμερική. Μια αγορά 25 εκ. τουριστών που ταξιδεύουν κάθε χρόνο σε όλο το κόσμο.
Στη περίπτωση αυτή ο Αθλητικός Τουρισμός δίνει άλλη διάσταση στο προϊόν. Η διοργάνωση προβάλλεται σε 35λεπτο ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα και το εξωτερικό ενώ ήδη ξεκίνησε να παρουσιάζεται σε εκθέσεις στο εξωτερικό όπως στις 11-13/12, στην Πολωνία σε έκθεση Τουρισμού, το 2016 σε Τουρκία, Σουηδία, Αγγλία, Αμερική, προβάλλοντας τις ομορφιές της χώρας μας με μια διαφορετική προσέγγιση, αυτή του ΑΘλητισμού. Όπως ακριβώς κάνουν όλα τα τουριστικά προιόντα (ξενοδοχεία, δήμοι, περιφέρειες κτλ.) που προβάλλουμε στο εξωτερικό.
Navarino Challenge
Ένα διαφορετικό brand και project είναι το Santorini Experience, όπου άνθρωποι διαφόρων ηλικιών μπορούν να εκμεταλλευτούν τα ζεστά νερά τον Οκτώβριο και να κολυμπήσουν σε ένα ηφαίστειο, να τρέξουν στην καλντέρα ή να κάνουν SUP ή Stand Up Paddling, γύρω από ένα ηφαίστειο. Δραστηριότητες που μπορούν να γίνονται οπουδήποτε στο κόσμο αλλά πουθενά σε ένα περιβάλλον σαν της Σαντορίνης, όπου η ενέργεια ξεχειλίζει.
Οι πρώτες εντυπώσεις από την πρώτη χρονιά είναι παραπάνω από εντυπωσιακές και οι αντιδράσεις του κόσμου εντός και εκτός Ελλάδος είναι πολύ ενθαρρυντικές και ήδη η παγκόσμια ομοσπονδία κολύμβησης μετά από προτροπή της Ελληνικής Ομοσπονδίας Κολύμβησης (ΚΟΕ) και του προέδρου της κ. Διαθεσόπουλου σκέφτεται τους πρώτους αγώνες στην περιοχή, ανοικτής κολύμβησης. Τι σημαίνει αυτό; Σκεφτείτε ότι ένα Master (θα το πούμε απλά οι βετεράνοι του αθλήματος), προσελκύει περίπου 4.000 κολυμβητές χωρίς να υπολογίζουμε τους συνοδούς τους.
Santorini Experience
Κράτος, ομοσπονδίες, φορείς, περιφέρειες, δήμοι, ιδιωτικοί φορείς, όλοι μπορούν να συνεργαστούν για ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Όλοι όμως λειτουργούν μεμονωμένα. Λείπει ο συντονισμός, η κατεύθυνση.
Ανεξάρτητα πολιτικών πεποιθήσεων, κομματικών δικλείδων, μικροπολιτικών συμφερόντων σε τοπικό ή κρατικό επίπεδο, πρέπει όλοι να συνεργαστούμε, πρέπει να καταγράψουμε τα στοιχεία και να εργαστούμε με κοινό σκοπό. Το καλό της χώρας, το καλό όλων μας.
Όπως κάνει η Ιταλία, η οποία μετράει 12 εκ. Ιταλούς που ταξιδεύουν για να κάνουν sports συνδυάζοντας αθλητισμό και διακοπές. Για να δούμε πόσο μεγάλος αριθμός είναι, αρκεί να συλλογιστούμε ότι στην Ελλάδα ελπίζουμε να έχουμε 26 εκ. συνολικά τουρίστες μέχρι το τέλος του 2015. Ο αθλητικός τουρισμός μετριέται σε 9 δισ. ευρώ στην Ιταλία, σύμφωνα με την **Coni και τα 1.5 εκ. αφορούν τον θαλάσσιο αθλητισμό! Στην Ελλάδα ευελπιστούμε σε συνολικά 15.5 δισ. έσοδα το 2015 σύμφωνα με τον ΣΕΤΕ, από όλες τις μορφές Τουρισμού.
Αν οι γείτονές μας στη Δύση εξασκούν τον αθλητικό τουρισμό δεν σημαίνει ότι δεν το κάνουν και οι γείτονες εξ ανατολών. Η Τουρκία σύμφωνα με την ***TURSAB, ανακοίνωσε ότι πάνω από 550.000 τουρίστες το 2014 την επισκέφθηκαν για αθλητικούς λόγους. Το ποσοστό αναλογικά είναι μικρό, μόνο 1.5% του συνολικού τουρισμού, αλλά η τάση μεγαλώνει και κυρίως όπως αναφέρθηκε στην έρευνα τους, ο μέσος τουρίστας ξοδεύει 800$ ενώ ο τουρίστας που κάνει αθλητικό τουρισμό ξοδεύει 1.648$, λίγο πάνω από το διπλάσιο. Σημείωση, μόνο 160.000 από το μισό εκατομμύριο αθλητικούς τουρίστες αφορούν στο γκολφ στην Τουρκία (ενώ η Ευρώπη έχει 7 εκ. sports tourists που παίζουν γκολφ). Η Ελλάδα με την συμβολή της Aegean Airlines στα πολύ γνωστά Aegean Pro Am Golf Tournaments, την αναβάθμιση του γηπέδου γκολφ στο Ηράκλειο της Κρήτης (The Crete Golf Club) και το τρίτο γήπεδο που αναμένεται να δημιουργηθεί, εκτός των δύο εξαιρετικών που ήδη υπάρχουν στο Navarino Dunes δημιουργεί σοβαρές προοπτικές ανάπτυξης ενός αθλήματος του οποίου οι αθλητές ξοδεύουν σύμφωνα με έγκυρες μελέτες, κατά μέσο όρο την ημέρα όσο ξοδεύει σε μια εβδομάδα ο μέσος τουρίστας.
Ελλάδα ή Ουγκάντα;
Πριν λίγο καιρό σε μια εξαιρετική ομιλία του για το TEDxAcademy, o καθηγητής Γιάννης Ιωαννίδης είπε ότι ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες, στις τελευταίες θέσεις στην κατάταξη για το τι ξοδεύουν στην έρευνα και την τεχνολογία, βρίσκεται η Ουγκάντα που δαπανά το 0.6% του ΑΕΠ στην έρευνα και η Ελλάδα. Παρέα στον πάτο της λίστας. «Κάνοντας χιούμορ», είπε ότι Ελλάδα και Ουγκάντα έχουν μια μεγάλη διαφορά. Η Ουγκάντα ξοδεύει Ο.6% του ΑΕΠ της στην έρευνα και στην τεχνολογία. ... Δεν ξέρω αν όντως η Ελλάδα δεν ξοδεύει αυτό το ποσοστό.
Με βεβαιότητα όμως μπορώ να πω ότι η Ουγκάντα δαπανά και χρόνο και χρήμα στον Αθλητικό Τουρισμό, όταν η Ελλάδα δεν το κάνει. Χρησιμοποιώντας κυρίως ξένα brands και τα social media. Δείτε την συνεργασία της με την Μπαρτσελόνα. Ναι με την Μπαρτσελόνα!
Από τις 8 έως τις 12 Δεκεμβρίου φιλοξενούνται στην χώρα της οι θρύλοι της ισπανικής ομάδος, Patrick Kluivert, Louis Garcia, Simao Sabrosa, Carles Puyol, Edgar Davids, Gaizka Mendieta and Gianluca Zambrotta. Η χώρα αναμένει έσοδα από την ενέργεια αυτή αξίας 2 δισ., τα επόμενα χρόνια, ενώ φήμες μιλάνε για την επίσκεψη και του Λ. Μέσσι πολύ σύντομα.
Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι Ουγκάντα είναι, δεν θα προχωρήσει όλο αυτό το εγχείρημα όπως το έχουν σχεδιάσει (λέμε τώρα...), έχουν ήδη δημιουργήσει επικοινωνιακά μια μεγάλη «έκρηξη» δημοσιευμάτων και αναγνωρισημότητας, ενώ έχουν κάνει γνωστή την χώρα τους, θετικά πάντα, σε σχέση με τον αθλητικό τουρισμό.
Το προφίλ του ανθρώπου που κάνει αθλητικό τουρισμό είναι στην κλίμακα των κορυφαίων 10 τουριστών με υψηλές δαπάνες στον κόσμο. Είναι πιο τολμηροί, τους αρέσει να ταξιδεύουν, έχουν τη συνήθεια να έχουν την οικογένεια τους μαζί, καθώς ο αθλητισμός είναι οικογενειακή διασκέδαση και τείνουν επίσης να επιστρέφουν στον τόπο προορισμού που τους προσέφερε αξέχαστες εμπειρίες και δημιούργησε μοναδικές αναμνήσεις.
Σημαντικό στοιχείο, επίσης, είναι ο τόπος που επισκέπτονται οι συγκεκριμένοι τουρίστες, να έχει ιστορία, μνημεία, άνετα καταλύματα, ένα -δηλαδή- πλήρες πακέτο ψυχαγωγίας. Με λίγα λόγια, μένουν περισσότερο σε διάρκεια από άλλους τύπους τουριστών, ενώ συνεισφέρουν και σε άλλες μορφές τουρισμού.
Όλα τα παραπάνω τα έχω αποστηθίσει και τα επαναφέρω συχνά πυκνά στην μνήμη μου ώστε να μην ξεχνάω την πορεία που πρέπει να έχουν οι διοργανώσεις ΑΘλητικού Τουρισμού που αναλαμβάνουμε.
Εμείς όλοι στην Ελλάδα, σίγουρα δεν πρέπει να τα ξεχνάμε και θα πρέπει να ασχολούμαστε περισσότερο με την εναλλακτική αυτή μορφή τουρισμού, να αρχίσουμε να δίνουμε κατευθύνσεις, αρχές και να συνεργαζόμαστε όλοι για το καλό όλων μας.
* Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)
**Coni is the Italian National Olympic Committee
*** Association of Turkish Travel Agencies (TÜRSAB) in a written statement on Jan. 31
Περισσότερα στο Twitter: Τσόλης Άκης