Γράφει ο Φάνης Τσουλουχάς*
Όπως έχουμε πει πολλές φορές δυστυχώς δεν υπάρχουν εθνικά δίκαια αλλά εθνικά συμφέροντα. Τα εθνικά συμφέροντα της Βρετανίας, Γερμανίας, Ιταλίας και Ισπανίας είναι να πουλήσουν καινούργια Eurofighter στην Τουρκία. Τα εθνικά συμφέροντα του Κατάρ και του Ομάν είναι να πουλήσουν «ελαφρώς μεταχειρισμένα» Eurofighter στην Τουρκία. Τα εθνικά συμφέροντα της Βρετανίας, Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας και Σουηδίας είναι να πουλήσουν και πυραύλους Meteor για τα Eurofighter. Τα εθνικά συμφέροντα της Γερμανίας ήταν να πουλήσουν υποβρύχια στην Τουρκία. Τα εθνικά συμφέροντα της Ισπανίας ήταν να πουλήσουν ένα ελικοπτεροφόρο-αποβατικό. Και τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ είναι να πουλήσουν F-16 Viper και F-35 στην Τουρκία, αν και το τελευταίο είναι προς το παρόν παράνομο.
Τα εθνικά συμφέροντα των «εταίρων» και «συμμάχων» μας τους ωθούν να αγνοούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές διαδικασίες στην Τουρκία, το κράτος δικαίου και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, που είναι εκ των ων ουκ άνευ πυλώνες της ΕΕ. Ο πλήρης έλεγχος των media στην Τουρκία, οι διώξεις, και η σύλληψη του Ιμάμογλου θεωρoύνται εσωτερικά θέματα της Τουρκίας. Και η πώληση πλασάρεται ως αναγκαία για την προάσπιση των συμφερόντων του ΝΑΤΟ. Με την ίδια πρόφαση, κάποιοι εταίροι μας όπως η Γερμανία και η Ολλανδία προωθούν και την εισδοχή της Τουρκίας στο SAFE της ΕΕ. Να σημειωθεί ότι η υπηρεσιακή ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας εμπόδιζε την πώληση Eurofighter στην Τουρκία, και ευελπιστούσαμε ότι η πολιτική θα συνεχιζόταν. Δυστυχώς τα λεφτά είναι πολλά και η οικονομίες κάποιων χωρών δεν πάνε και πολύ καλά. Όπως λένε και οι Αγγλοσάξονες, «money talks» («το χρήμα μιλάει»). Και σε εμάς τους υπόλοιπους προσφέρουν ξύδι. Δεν ενδιαφέρει κανένα ότι η Τουρκία είναι κατοχική δύναμη σε πολλαπλές χώρες, και όχι μόνο στην Κύπρο.
Εμείς τι κάνουμε; Στο όνομα των ήρεμων νερών στο Αιγαίο και της πάγιας πολιτικής κατευνασμού της Τουρκίας, συνάδουμε με τους εταίρους μας. Πώς να αντιδράσουμε για την πώληση όταν οι εταίροι μας θα μας πούνε ότι και εμείς προσπαθούμε να έχουμε εποικοδομητικές συνομιλίες και συνεννόηση με την Τουρκία, ενώ τα νερά στο Αιγαίο είναι πλέον ήρεμα;
Μπορώ να σας πω πως σκέφτονται οι εταίροι μας. Το συμφέρον τους προς το παρόν είναι η πώληση. Αν υπάρχουν προβλήματα αργότερα, θα τα αντιμετωπίσουν αργότερα. ‘Όπως λένε οι Αγγλοσάξονες, «we will cross that bridge when we get there» («θα περάσουμε αυτή τη γέφυρα όταν φτάσουμε εκεί»). Για παράδειγμα, αν χρειαστεί, δεν πουλάνε ανταλλακτικά και πολεμοφόδια στην Τουρκία. Θα το κάνουν στην πράξη όμως;
Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τι κάνουν οι άλλοι. Εμείς τι μπορούμε να κάνουμε; Όπως οι εταίροι μας και οι σύμμαχοί μας προασπίζονται τα δικά τους συμφέροντα, έτσι πρέπει και εμείς να ελισσόμεθα. Η στρατηγική μας πρέπει να είναι διττή. Πρώτον, η προμήθεια εξοπλισμών μας πρέπει να είναι από χώρες με τις οποίες έχουμε κοινά συμφέροντα, όπως το Ισραήλ και η Ινδία, που το κάνουμε ήδη. Δεύτερον, έχουμε ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας για τα 12 μίλια πριν η Τουρκία λάβει τα Eurofighter.
Η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να προχωρήσει στην επέκταση των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου στα 12 ναυτικά μίλια σε όλη την επικράτεια χωρίς εκπτώσεις, όπως έχει μονομερές και αναφαίρετο δικαίωμα με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Ελληνική κυβέρνηση που θα υπογράψει οιαδήποτε συμφωνία για λιγότερο από 12 μίλια, έστω και σε περιορισμένες περιοχές, έχει καταπέσει την άλλη μέρα. Ούτε 6, ούτε 9, ούτε 10, μόνο 12 παντού. Να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε το casus belli της Τουρκίας ως δικαιολογία για να μην κάνουμε τίποτα. Το casus belli της Τουρκίας δεν είναι αξιόπιστη απειλή διότι αντιβαίνει στο Διεθνές Δίκαιο. Οι διαστρεβλωμένες ερμηνείες του Διεθνούς Δικαίου είναι μόνο για εγχώρια κατανάλωση, στην Τουρκία. Επίσης πρέπει να ανακηρύξουμε και να καθιερώσουμε συνορεύουσα ζώνη στα 24 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης (δηλαδή άλλα 12 μίλια από τα χωρικά ύδατα, όπου δεν ξεπερνά τη μέση γραμμή με όμορα κράτη).
Τέλος, η Ελλάδα πρέπει να ανακηρύξει ΑΟΖ 200 μιλίων όπου δεν έχει οριοθετηθεί και ανακηρυχθεί, ακολουθώντας την αρχή της μέσης γραμμής στα σύνορα με όμορα κράτη. Ο βασικός κανόνας οριοθέτησης ανάμεσα σε όμορα κράτη είναι η αρχή της μέσης γραμμής, επειδή η αρχή της ευθυδικίας είναι αόριστη. Όμορα παράκτια κράτη ακολουθούν την αρχή της ευθυδικίας αντί την αρχή της μέσης γραμμής όταν αμφότερα θεωρούν την πρώτη ως πιο δίκαιη λόγω ειδικών περιστάσεων. Η Τουρκία ισχυρίζεται την παρουσία ειδικών περιστάσεων στο Αιγαίο, αλλά στο παράνομο Τούρκο-Λιβυκό μνημόνιο ακολούθησε την αρχή της μέσης γραμμής, αγνοώντας τις ενδιάμεσες Ελληνικές νήσους τις οποίες η Τουρκία θεωρεί επιπλέοντα σκάφη χωρίς υφαλοκρηπίδα. Τέλος, η αρχή της ευθυδικίας όπως και η αρχή της αναλογικότητας είναι συμπληρωματικές και όχι κύριες αρχές.
Στη συμφωνία του 1986 της Τουρκίας με τη Σοβιετική Ένωση για τη Μαύρη Θάλασσα επίσης ουσιαστικά ακολουθήθηκε η αρχή της μέσης γραμμής, που ισχύει και για τα διάδοχα κράτη, Ρωσία, Γεωργία και Ουκρανία. Μετέπειτα, η Τουρκία συνήψε παρόμοιες συμφωνίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Και βεβαίως αν υποθέσουμε ότι ισχύουν ειδικές περιστάσεις στο Αιγαίο, στην σχεδόν κλειστή Μαύρη Θάλασσα τι ισχύει; Άρα de facto η Τουρκία έχει αποδεχθεί τους κανόνες που απορρέουν από το Δίκαιο της Θάλασσας.
Επιπροσθέτως, το γεγονός ότι η Τουρκία ούτε έχει υπογράψει, ούτε έχει επικυρώσει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS)) ποσώς μας απασχολεί. Εφόσον τα περισσότερα κράτη έχουν κυρώσει τη σύμβαση, δεσμεύουν και τα κράτη που δεν την έχουν κυρώσει.
Μπορεί η κυβέρνηση να σκέφτεται ότι τα ανωτέρω μπορούν να γίνουν όταν καταφθάσουν οι φρεγάτες Belharra από τη Γαλλία. Μέχρι, τότε όμως, τι άλλο θα έχει καταφθάσει στην Τουρκία, και τι άλλο θα έχει παράγει εγχώρια η Τουρκία;
* Ο Φάνης Τσουλουχάς, tsoulouhas.eu, είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μερσέντ. Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντίκεινται στον φίλο Τουρκικό λαό αλλά στην τωρινή ηγεσία του, και δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.
