H αστραφτερή σπειροειδής σκάλα που προεξέχει από την οροφή μιας πρώην ολλανδικής αποθήκης έχει θέα στην πλωτή οδό όπου κάποτε εκατομμύρια Ευρωπαίοι επιβιβάζονταν σε πλοία με προορισμό μια νέα ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το στριφογυριστό μονοπάτι, στοχεύει να αναπαραστήσει τα απροσδόκητα ταξίδια των μεταναστών, και βρίσκεται στο μουσείο Fenix, το νεότερο αξιοθέατο στην προκυμαία του Ρότερνταμ.

Πρόκειται για το μουσείο αφηγείται την ιστορία της μετανάστευσης, με εκθέματα που περιλαμβάνουν χιλιάδες βαλίτσες από ταξιδιώτες, πορτρέτα προσφύγων, ένα αστικό λεωφορείο σε φυσικό μέγεθος, μια ξύλινη βάρκα κ.α. 

Ο αρχιτέκτονας Μα Γιανσονγκ, της κινεζικής εταιρείας MAD Architects είπε στο Associated Press ότι ήθελε το κτίριο να λειτουργεί όχι μόνο ως μουσείο αλλά και ως «μνήμη».

Το μουσείο ανοίγει την Παρασκευή και σε μια περίοδο που μεταναστευτικές ροές αυξάνονται ευθέως ανάλογα με το αντιμεταναστευτικό αίσθημα σε πολλά μέρη του κόσμου.

Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν μακριά από την γενέτειρα  τους έχει φτάσει τα 300εκατ. και είναι σχεδόν διπλάσιος με αυτόν του 1990, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. 

«Όσο υπάρχουμε ως άνθρωποι, μετακινούμαστε και μεταναστεύουμε. Και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό. Και αυτό θέλουμε να δείξουμε στο Fenix», σχολίασε η διευθύντρια του μουσείου, Άννα Κρέμερς. 

Καθώς η κατασκευή του μουσείου συνεχιζόταν πέρυσι, η ακροδεξιά ολλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε πρωτοφανή μέτρα με στόχο τον περιορισμό της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της επαναφοράς των συνοριακών ελέγχων. Θρυμμάτισε έτσι την επί μακρόν εικόνα της Ολλανδίας ως ενός έθνους που καλωσορίζει τις νέες αφίξεις.

Η πλατφόρμα του μουσείου έχει θέα σε όλο το Ρότερνταμ, του οποίου οι 650.000 κάτοικοι αντιπροσωπεύουν περισσότερες από 170 εθνικότητες. Η πόλη είναι το μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης.

Πολλοί από αυτούς που αναχώρησαν από το Ρότερνταμ στις αρχές του 20ου αιώνα έκαναν το υπερατλαντικό ταξίδι με την Holland America Line, μια ναυτιλιακή εταιρεία που ιδρύθηκε από την οικογένεια Βαν ντερ Βορμ το 1873. Η οικογένεια υπήρξε ο κύριος οικονομικός υποστηρικτής του έργου Fenix, μέσω του ολλανδικού ιδρύματος τέχνης Droom en Daad (Όνειρο και Δράση). 

Η τέχνη μπορεί μερικές φορές να προσφέρει μια καλύτερη βάση για συζήτηση πολιτικά φορτισμένων θεμάτων όπως η μετανάστευση, σχολίασε η Κάθριν Μπουμπλάτζκι, ανθρωπολόγος που μελετά τη διασταύρωση της τέχνης και της μετανάστευσης.

Η Κρέμενς από την πλευρά της, λέει πως ελπίζει ότι οι επισκέπτες να νιώσουν το συναίσθημα «που βιώνει κάποιος όταν αφήνει, βρίσκει ένα νέο και λέει αντίο. Να νιώσουν πως είναι να σου λείπει η πατρίδα τους, το φαγητό που έτρωγες…».