Από το 2014, οπότε η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και πολύ περισσοτερο μετά την στρατιωτική εισβολή στην Ανατολική Ουκρανία, πολλές χώρες της Ευρώπης εκτιμούν ότι οι επιθετικότητα της Μόσχας είναι πολύ πιθανό να μην περιοριστεί στον πόλεμο που ξεκίνησε κατά του Κιέβου. Το αίσθημα κινδύνου μιας επικείμενης ρωσικής επίθεσης, πρωτίστως για τις χώρες που γειτινιάζουμε την Ρωσία αλλά και γενικότερα των ανατολικών χωρών της Ευρώπης εντείνεται, ενισχυόμεο και από δηλώσεις σε επιπεδο ΝΑΤΟ, ΕΕ και κρατικών αξιωματούχων.
Μόλις αυτές τις μέρες μια έρενα της εταιρείας δημοσκοπήσεων Cluster 17 για το “Le Grand Continent” έδειξε πως στο ερώτημα “κατά τη γνώμη σας θα μπορούσε η Ρωσία να ξεκινήσει πόλεμο με τη χώρα σας τα επόμενα χρόνια;” το 51% των πολιτών σε εννές χώρες της ΕΕ (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Κροατία, Βέλγιο και Ολλανδία) απάντησαν θετικά. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν βέβαια στην Πολωνία (77%), που νιώθει πολιο πιο αισθητά την ρωσική απειλή αλλά και σε Γαλλία και Γερμανία με την πλειοψηφία των πολιτών να απαντούν επίσης πως ο κίνδυνος μια στρατιωτικής αναμέτρησης με τη Ρωσία ήταν υψηλος.
Ήταν άλλωστε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ που προειδοοποιησε πριν μερικές εβδομάδες ότι η Ρωσία θα μπορούσε να είναι σε θέση να επιτεθεί σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια. «Οι μυστικές μας υπηρεσίες μάς ενημερώνουν επειγόντως ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για την πιθανότητα ενός πολέμου εναντίον του ΝΑΤΟ το αργότερο μέχρι το 2029» ενώ ο γερμανός Υπ. Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους επεσήμανε πως ιστορικοί εκτιμούν πως το καλοκαίρι του 2025 ίσως ήταν το τελευταίο ειρηνικό στην Ευρώπη. Ο δε αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Πολωνίας δήλωσε λίγο αργότερα πως η Πολωνία βρίσκεται ουσιαστικά σε «προπολεμική κατάσταση» και η χώρα του, όπως και στη περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ζει σε μια συνεχιζόμενη κατάσταση αυξημένων στρατιωτικών εντάσεων.
Σε αυτό το κλίμα που επικρατεί δεν είναι παράξενο λοιπόν που στην Ευρώπη παρατηρείται μια προσπάθεια «επιστροφής» τόσο της υποχρεωτικής όσο και της εθελοντικής στρατιωτικής θητείας.
Στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κατάργησαν σταδιακά την υποχρεωτική στράτευση, επιλέγοντας μόνο επαγγελματικούς στρατούς.
Οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις όμως που έφεραν ξανά τον πόλεμο στην «πίσω αυλή» της Ευρώπης και το νέο ψυχροοπομικό κλίμα που καλλιεργείται με τις υβριδικές τακτικές πολέμου της Ρωσίας εναντίον του χωρών της ΕΕ επέβαλαν μια επανεκτίμηση σε ζητήματα στράτευσης.
You will find more infographics at Statista
Η Λιθουανία έγινε η πρώτη χώρα της ΕΕ που επανέφερε την υποχρεωτική στράτευση το 2015, ακολουθούμενη από τη Σουηδία το 2017 και τη Λετονία το 2024, ενώ η Νορβηγία και η Δανία επέκτειναν την υποχρεωτική στράτευση στις γυναίκες το 2015 και το 2025, αντίστοιχα, όπως φαίνεται και στο γράφημα του Statista.
Τον Οκτώβριο του 2025, οι νομοθέτες της Κροατίας ψήφισαν την επαναφορά της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας από το 2026, αυξάνοντας τον αριθμό των χωρών της ΕΕ με υποχρεωτική στράτευση σε εννέα.
Ακόμη και χώρες που διστάζουν να επαναφέρουν την υποχρεωτική στράτευση έχουν στραφεί σε εθελοντικά προγράμματα.
Το 2025, χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο και η Πολωνία (το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2022) ανακοίνωσαν την έναρξη νέων εθελοντικών υπηρεσιών από το 2026. Το νέο 10μηνο εθελοντικό πρόγραμμα της Γαλλίας, που ανακοινώθηκε τον Νοέμβριο του 2025, αντικαθιστά την προηγούμενη πολιτική θητεία («service national universel») και αναμένεται να ξεκινήσει το επόμενο καλοκαίρι. Εν τω μεταξύ, η Γερμανία σχεδιάζει να στρατολογεί 20.000 εθελοντές ετησίως από το 2026, αντιστρέφοντας την αναστολή της στράτευσης που είχε ορίσει το 2011.
