Στη δυτική ακτή της Νέας Καληδονίας, η Ιζομπέλ Γκόα ψάχνει ανάμεσα στις πυκνές, μπλεγμένες ρίζες των μαγκρόβιων για καβούρια λάσπης. Η Γκόα ζει στα περίχωρα του πιο διάσημου μαγκρόβιου δάσους – ανοιχτοπράσινου, σε σχήμα καρδιάς – γνωστού ως «The Heart of Voh» (Η Καρδιά του Βο). «Είναι μεγαλοπρεπές. Είναι κάτι που ο Θεός έβαλε στη γη για εμάς», λέει συγκινημένη.
Το εντυπωσιακό του σχήμα έχει χαρίσει στο δάσος διεθνή αναγνώριση, ενώ η εικόνα του χρησιμοποιείται σε διαφημιστικές καμπάνιες στη Νέα Καληδονία, ως σύμβολο του παρθένου φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. «Ήταν απλώς μια κιτρινωπή αλυκή», θυμάται ο δρ Σιρίλ Μαρσάν, ειδικός στα μαγκρόβια δάση στο Πανεπιστήμιο της Νέας Καληδονίας. «Δεν μπορούσαν να επιβιώσουν εκεί μανγκρόβια».
Τα τελευταία 20 χρόνια, όμως, οι συνθήκες του νερού άρχισαν να αλλάζουν. Ένα είδος μανγκρόβιου ανθεκτικό στο αλάτι, το Avicennia, άρχισε να φυτρώνει και σταδιακά κάλυψε ολόκληρη την «καρδιά». Η αλλαγή αυτή σχετίζεται με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας: τα δεδομένα δείχνουν ότι τα νερά στη δυτική ακτή έχουν αυξηθεί περίπου 2 χιλιοστά τον χρόνο εδώ και δεκαετίες. Καθώς τα παλιρροϊκά νερά εισέρχονται στο μαγκρόβιο δάσος συχνότερα, η αλατότητα του εδάφους μειώνεται, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για την εξάπλωση του Avicennia. Έτσι όμως αλλοιώνεται το χαρακτηριστικό σχήμα της καρδιάς.
Ο Μαρσάν προειδοποιεί ότι αν συνεχιστεί η άνοδος της στάθμης, η αλατότητα θα μειωθεί κι άλλο. Αυτό θα ευνοήσει ένα διαφορετικό είδος μανγκρόβιου, το Rhizophora, το οποίο θα μπορούσε να κυριαρχήσει. «Είναι πιθανό ότι σε 30, 40 ή 50 χρόνια θα αναπτύσσονται εκεί μόνο Rhizophora», σημειώνει. «Η καρδιά μπορεί να εξαφανιστεί εντελώς».
Κι αν η αύξηση της κάλυψης από μαγκρόβια φαίνεται θετική, στην πραγματικότητα η άνοδος της θάλασσας κατακλύζει και καταστρέφει εκτάσεις πιο κοντά στην ακτή. Το μεταβαλλόμενο οικοσύστημα σημαίνει ότι η θάλασσα και τα μαγκρόβια πλησιάζουν όλο και περισσότερο τις παράκτιες κοινότητες, μειώνοντας τις διαθέσιμες χερσαίες εκτάσεις και τους θαλάσσιους βιότοπους.
Τα μαγκρόβια ανέκαθεν μετακινούνταν και άλλαζαν με τον χρόνο, όμως, σύμφωνα με τον Μαρσάν, τώρα αυτό συμβαίνει με πρωτοφανή ταχύτητα. Με γεωτρήσεις στη λάσπη και ανάλυση ιζημάτων, η ερευνητική του ομάδα διαπίστωσε ότι οι μετακινήσεις που κάποτε χρειάζονταν 500 χρόνια, σήμερα ολοκληρώνονται σε μερικές δεκαετίες, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Οι αλλαγές στα μαγκρόβια – και στα οικοσυστήματα που στηρίζουν – είναι ζωτικής σημασίας για τις παράκτιες κοινότητες που εξαρτώνται από αυτά για την επιβίωσή τους. Σε παγκόσμια κλίμακα, εκτιμάται ότι πάνω από τα μισά συστήματα μαγκρόβιων κινδυνεύουν να καταρρεύσουν μέχρι το 2050, ενώ από το 1994 έως το 2020 η κάλυψή τους μειώθηκε κατά 3,4%.
«Είναι σημαντικό για όλο τον κόσμο να προστατεύει τα μαγκρόβια, γιατί η βιοποικιλότητά μας είναι μοναδική», τονίζει ο Μαρσάν. «Για τους ντόπιους, τους ψαράδες, τους Κανάκ, τα μαγκρόβια είναι πηγή ζωής. Η ‘Καρδιά του Βο’ είναι σύμβολο αυτής της σχέσης».
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η ανοιχτόχρωμη, άγονη επιφάνειά του ξεχώριζε έντονα από το πράσινο τοπίο γύρω της, σχηματίζοντας την καρδιά που έγινε διάσημη σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, όμως, το δάσος δέχεται σοβαρό πλήγμα από την κλιματική κρίση: το σχήμα αλλάζει και μαζί του ένα μοναδικό οικοσύστημα.
Πηγή: Guardian
